۵۰- باب ترس و بیم از خداوند بزرگ
قال الله تعالی: ﴿وَإِيَّٰيَ فَٱرۡهَبُونِ﴾[البقرة: ۴۰] .
خداوند می‌فرماید: «و از من بترسید».
و قال تعالی: ﴿إِنَّ بَطۡشَ رَبِّكَ لَشَدِيدٌ ١٢﴾[البروج: ۱۲] .
و می‌فرماید: «هر آینه گرفتن پروردگارت سخت است».
و قال تعالی: ﴿وَكَذَٰلِكَ أَخۡذُ رَبِّكَ إِذَآ أَخَذَ ٱلۡقُرَىٰ وَهِيَ ظَٰلِمَةٌۚ إِنَّ أَخۡذَهُۥٓ أَلِيمٞ شَدِيدٌ ١٠٢ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّمَنۡ خَافَ عَذَابَ ٱلۡأٓخِرَةِۚ ذَٰلِكَ يَوۡمٞ مَّجۡمُوعٞ لَّهُ ٱلنَّاسُ وَذَٰلِكَ يَوۡمٞ مَّشۡهُودٞ ١٠٣ وَمَا نُؤَخِّرُهُۥٓ إِلَّا لِأَجَلٖ مَّعۡدُودٖ ١٠٤ يَوۡمَ يَأۡتِ لَا تَكَلَّمُ نَفۡسٌ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦۚ فَمِنۡهُمۡ شَقِيّٞ وَسَعِيدٞ ١٠٥ فَأَمَّا ٱلَّذِينَ شَقُواْ فَفِي ٱلنَّارِ لَهُمۡ فِيهَا زَفِيرٞ وَشَهِيقٌ ١٠٦﴾[هود: ۱۰۲-۱۰۶] .
و می‌فرماید: «و همچنین است سختگیری پروردگارت، چون بخواهد دیار ستمکاران را ویران کند که انتقام خدا بسیار دردناک و دشوار است. هر آینه در این سخن نشانه ایست آنکه را که از عذاب آخرت ترسیده باشد، و آن روز روزیست که مردم جمع کرده شوند، و روزیست که در آن همه حاضر شوند، و آنرا بتأخیر نمی‌اندازیم جز تا مدتی معین، که در آن روز هیچکس الا به امر حق سخن نگوید، بعضی‌شان بدبخت باشند و بعضی نیکبخت، پس آنانکه بدبخت شدند در آتش باشند و در آنجا آه و نالهء حسرت کنند».
و قال تعالی: ﴿يَوۡمَ يَفِرُّ ٱلۡمَرۡءُ مِنۡ أَخِيهِ ٣٤ وَأُمِّهِۦ وَأَبِيهِ ٣٥ وَصَٰحِبَتِهِۦ وَبَنِيهِ ٣٦ لِكُلِّ ٱمۡرِيٕٖ مِّنۡهُمۡ يَوۡمَئِذٖ شَأۡنٞ يُغۡنِيهِ ٣٧﴾[عبس: ۳۴-۳۷] .
و می‌فرماید: «روزیکه مرد از برادر و مادر و پدر و زن و فرزندان خود بگریزد و برای هر کدام‌شان در آن روز گرفتاری ایست که او را از توجه بکاری دیگر باز می‌دارد».
و قال تعالی: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱتَّقُواْ رَبَّكُمۡۚ إِنَّ زَلۡزَلَةَ ٱلسَّاعَةِ شَيۡءٌ عَظِيمٞ ١ يَوۡمَ تَرَوۡنَهَا تَذۡهَلُ كُلُّ مُرۡضِعَةٍ عَمَّآ أَرۡضَعَتۡ وَتَضَعُ كُلُّ ذَاتِ حَمۡلٍ حَمۡلَهَا وَتَرَى ٱلنَّاسَ سُكَٰرَىٰ وَمَا هُم بِسُكَٰرَىٰ وَلَٰكِنَّ عَذَابَ ٱللَّهِ شَدِيدٞ ٢﴾[الحج: ۱-۲] .
و می‌فرماید: «ای مردم از پروردگار خویش بترسید، هر آیینه زلزلهء قیامت چیز بزرگی است، آن روزیکه آنرا به بینید غافل شود، هر شیر دهنده از طفلی که شیر می‌دهدش، و هر زن باردار بار شکم خود را بنهد، و مردم را مست شده بینی حال آنکه مست نیستند اما عذاب، خدا سخت است».
و قال تعالی: ﴿وَلِمَنۡ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِۦ جَنَّتَانِ ٤٦﴾[الرحمن: ۴۶] .
و می‌فرماید: «و برای آنکه از ایستادن بحضور پروردگارش ترسیده دو بوستان است».
و قال تعالی: ﴿وَأَقۡبَلَ بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ يَتَسَآءَلُونَ ٢٥ قَالُوٓاْ إِنَّا كُنَّا قَبۡلُ فِيٓ أَهۡلِنَا مُشۡفِقِينَ ٢٦ فَمَنَّ ٱللَّهُ عَلَيۡنَا وَوَقَىٰنَا عَذَابَ ٱلسَّمُومِ ٢٧ إِنَّا كُنَّا مِن قَبۡلُ نَدۡعُوهُۖ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡبَرُّ ٱلرَّحِيمُ ٢٨﴾[الطور: ۲۵-۲۸] .
و هم می‌فرماید: «و در بهشت آنها با هم رودر رو صحبت کرده و از یکدیگر پرسش می‌کنند و با هم گویند که ما از پیش در میان قبیله و خانوادهء خویش خدا ترس بودیم، خداوند هم بر ما منت نهاده و ما را از عذاب سموم دوزخ محفوظ داشت، زیرا ما پیش از این "در دنیا" خدا را بحقیقت پرستش کردیم که او خود بسیار نیکخواه و مهربان است».
وَالآیات في الباب كثیرة جداً معلومات والغرض الإشارة إِلَى بعضها وقد حصل:
اما احادیث درین مورد زیاد است که ما گوشه‌ای از آن را می‌آوریم.
۳۹۶- «عن ابنِ مسعود س، قال: حدثنا رسولُ اللَّه ج، وهو الصَّادِقُ المصدوق: «إِنَّ أَحَدَكُمْ يُجْمَعُ خَلْقُهُ في بَطْن أُمِّهِ أَرْبَعِينَ يَوْماً نُطْفَةً، ثُمَّ يَكُونُ عَلَقَةً مِثْلَ ذلِك، ثُمَّ يَكُونُ مُضْغَةً مثْلَ ذلِك، ثُمَّ يُرْسَلُ المَلَك، فَيَنْفُخُ فِيهِ الرَّوح، وَيُؤْمَرُ بِأَرْبَعِ كَلِمات: بِكَتْبِ رِزقِةِ، وَأَجلِه، وَعمَلِه، وَشَقيٌّ أَوْ سعِيد. فَوَ الَّذِي لا إِله غَيْرُهُ إِنَّ أَحَدَكُمْ لَيَعْمَلُ عَمَلَ أَهْلِ الجَنَّةِ حَتَّى مَا يَكُونُ بَيْنَهُ وبَيْنَهَا إِلاَّ ذِراع، فَيَسْبقُ عَلَيْهِ الْكِتاب، فَيَعْمَلُ بِعَمَلِ أَهْل النَّار، فَيَدْخُلُهَا، وَإِنَّ أَحَدَكُمْ لَيَعْمَلُ بِعَمَلِ أَهْلِ النَّارِ حَتَّى مَا يَكُونُ بَيْنَهُ وَبَيْنَهَا إِلاَّ ذِرَاع، فَيَسْبِقُ عَلَيْهِ الْكِتَابُ فَيَعْمَلُ بِعَمَلِ أَهْلِ الجَنَّةِ فَيََدْخُلُهَا»» متفقٌ علیه.
۳۹۶- «از ابن مسعود سروایت است که فرمود:
رسول الله ج برای ما سخن گفت که او صادق و مصدوق است و فرمود: آفرینش یکی از شما در شکم مادر برای چهل روز بصورت نطفه جمع می‌شود، وبعد از آن مثل آن همین مدت علقه (خون بسته) است و همین مدت هم مضغه (گوشت پاره) است، سپس ملک فرستاده شده و در وی روح می‌دمد و به چهار چیز دستور داده می‌شود، به نوشتن روزی‌اش، اجلش و عملش و اینکه نیکبخت است یا بدبخت. پس سوگند به خدایی که معبود بر حقی بجز او نیست، همانا یکی از شما عمل اهل بهشت را انجام می‌دهد که میان او و بهشت جز گزی نمی‌ماند، ولی نوشته (لوح محفوظ) بر وی سبقت می‌جوید و وی عمل اهل دوزخ را انجام داده به دوزخ داخل می‌گردد. و همانا یکی از شما عمل اهل دوزخ را انجام می‌دهد که میان او و دوزخ جز گزی نمی‌ماند، ولی کتاب (لوح محفظ) بر وی سبقت جسته و وی عمل اهل بهشت را انجام داده و به آن داخل می‌گردد».
۳۹۷- «وعنه قال: قال رسولُ اللَّه ج: «يُؤْتَى بِجَهَنَّمَ يَوْمَئِذٍ لَهَا سَبْعُونَ أَلْفَ زِمَام، مَعَ كُلِّ زِمَامٍ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ يَجُرُّونَهَا»» رواه مسلم.
۳۹۷- «از ابن مسعود سمرویست که:
رسول الله ج فرمود: در روز قیامت دوزخ آورده می‌شود، در حالیکه هفتاد هزار مهار دارد و با هر مهاری هفتاد هزار ملک است که آنرا می‌کشند».
ش: این در روز قیامت است، و زمام یا برحقیقت آنست یا بر سبیل مثال است بواسطهء عظمت و منتهای بزرگی آن بنحوی که در آوردن آن به این زمام‌ها نیاز است.
۳۹۸- «وعن النُّعْمَانِ بنِ بَشِير ب، قال: سمِعتُ رسول اللَّه ج، يقول: «إِنَّ أَهْوَنَ أَهْلِ النَّارِ عَذَاباً يَوْمَ الْقِيامَة لَرَجُلٌ يُوضَعُ في أَخْمَصِ قَدميْهِ جمْرَتَانِ يغْلي مِنْهُمَا دِمَاغُهُ مَا يَرى أَنَّ أَحداً أَشَدُّ مِنْه عَذَابا، وَإِنَّه لأَهْونُهُمْ عذَاباً»» متفق علیه.
۳۹۸- «از نعمان بن بشیر بروایت است که گفت:
از رسول الله ج شنیدم که می‌فرمود: آسانترین اهل دوزخ از روی عذاب مردی است که دوپاره آتش در تهیگاه قدمش نهاده می‌شود که از آن دماغش می‌جوشد، وی گمان نمی‌کند، شخصی وجود داشته باشد که عذابش از او سخت‌تر باشد، در حالیکه عذاب او از همه آسانتر است».
۳۹۹- «وعن سمُرةَ بنِ جُنْدب، س، أَن نبيَّ اللَّه ج قال: «مِنْهُمْ مَنْ تَأْخُذهُ النَّارُ إِلى كَعْبَيه، ومِنْهُمْ منْ تأْخُذُهُ إِلى رُكْبَتَيْه، وَمِنْهُمْ منْ تَأْخُذُهُ إِلى حُجْزتِه، وِمِنْهُمْ منْ تَأْخُذُهُ إِلى تَرْقُوَتِهِ»»رواه مسلم.
۳۹۹- «از سمره بن جندب سروایت است که:
پیامبر جفرمود: آتش تا شتالنگ (قوزک پا)های بعضی ایشان است و برخی را آتش تا زانوانش میرسد و برخی را آتش تا کمربند‌شان می‌باشد».
۴۰۰- «وعن ابنِ عمر ب أن رسولَ اللَّه ج قال: «يَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ العالمِينَ حَتَّى يَغِيب أَحدُهُمْ في رَشْحِهِ إِلى أَنْصَافِ أُذُنَيه»» متفقٌ علیه.
۴۰۰- «از ابن عمر بروایت است که:
رسول الله ج فرمود: مردم در پیشگاه پروردگار از قبور‌شان بر می‌خیزند تا که شخص در عرقش تا نیمهء گوش‌هایش غرق می‌شود».
۴۰۱- «وعن أَنس، س، قال: خَطَبَنَا رَسول اللَّه ج، خُطْبَةً ما سَمِعْتُ مِثْلَهَا قَط، فقال: «لَوْ تَعْلَمُونَ مَا أَعْلَمُ لَضَحِكْتُمْ قلِيلا ولبَكيْتمْ كَثِيراً» فَغَطَّى أَصْحابُ رسولِ اللَّهِ ج وجُوهَهم، وَلهُمْ خَنين». متفقٌ علیه.
وفي رواية:«بَلَغَ رسولَ اللَّه ج عَنْ أَصْحابِهِ شَيءٌ فَخَطَب، فقال: «عُرضَتْ عَلَيَّ الجنَّةُ والنَّار، فَلَمْ أَر كَاليَوْمِ في الخَيْر وَالشَّر، ولَوْ تَعْلَمُونَ مَا أَعلَمُ لَضحِكْتُمْ قلِيلا، وَلَبَكَيْتُمْ كَثِيراً» فَما أتَى عَلَى أَصْحَابِ رسول اللَّه ج يوْمٌ أَشَدُّ مِنْهُ غَطَّوْا رُؤُسهُمْ وَلَهُمْ خَنِين».
۴۰۱- «از انس سروایت است که گفت:
پیامبر جبه ما خطبه‌ای خواند که مثل آن را هرگز نشنیده بودم و فرمود: اگر آنچه را که من می‌دانم بدانید، حتماً کم خندیده و بسیار می‌گریستید. بعد از آن اصحاب رسول الله ج روی‌های خود را پوشیده و گریستند.
و در روایتی آمده که برای پیامبر جچیزی از اصحابش رسید. آنحضرت جخطبه خوانده و فرمود: دوزخ و بهشت بر من عرضه شد و مثل امروز در خیر و شر ندیدم و اگر بدانید آنچه من می‌دانم کم خندیده و بسیار خواهید گریست. و من بر اصحاب پیامبر جروزی سخت‌تر از آن روز را ندیدم که سرهایشان را پوشانده و با شدت می‌گریستند».
۴۰۲- «وعن المِقْدَاد س، قال: سَمِعْتُ رسولَ ج يَقُول: «تُدْني الشَّمْسُ يَومَ القِيَامَةِ مِنَ الخَلْقِ حتَّى تَكُونَ مِنْهُمْ كَمِقْدَارِ مِيل» قَالَ سُلَيمُ بْنُ عَامرٍ الرَّاوي عنْ المِقْدَاد: فَوَاللَّهِ مَا أَدْرِي ما يَعْني بِالميل، أَمَسَافَةَ الأَرضِ أَمِ المِيل الَّذي تُكْتَحَلُ بِهِ العيْنُ «فَيَكُونُ النَّاسُ عَلَى قَدْرِ أَعْمالِهمْ في العَرَق، فَمِنْهُمْ مَنْ يَكُونُ إِلى كعْبَيْه، وَمِنْهُمْ مَنْ يَكُونُ إِلى رُكْبَتَيْه، ومِنْهُمْ منْ يَكون إِلى حِقْوَيْهِ ومِنْهُمْ مَنْ يُلْجِمُهُ العَرَقُ إِلجاماً» وَأَشَارَ رسول اللَّه ج بِيدِهِ إِلى فِيه». رواه مسلم.
۴۰۲- «از مقداد سروایت شده که:
از رسول الله ج شنید که می‌فرمود: در روز قیامت آفتاب به اندازهء یک میل بالای سر مردم فرو می‌آید.
سلیم بن عامر راوی از مقداد سروایت می‌کند که قسم بخدا نمی‌دانم هدفش از میل چه بود؟ آیا مسافت زمین بود یا میلی بود که با آن چشم را سرمه می‌کنند و مردم به اندازهء اعمال‌شان عرق می‌کنند، برخی از ایشان تا شتالنگ و برخی را تا زانوها و برخی را تا کمربند و برخی را تا بناگوش عرق می‌گیرد و رسول الله جبدست‌شان تا دهنش اشاره فرمود».
۴۰۳- «وعن أبي هريرة س، أَنَّ رسولَ اللَّهِ ج قال: «يَعْرَقُ النَّاسُ يَوْمَ القِيامَةِ حَتَّى يذْهَب عَرَقُهُمْ في الأَرْضِ سَبْعِينَ ذِراعا، ويُلْجِمُهُمْ حَتَّى يَبْلُغَ آذَانَهُمْ»» متفقٌ علیه.
۴۰۳- «از ابو هریره سروایت است که:
رسول الله ج فرمود: مردم در روز قیامت عرق می‌کنند و عرق‌شان هفتاد گز در زمین فرو می‌رود و عرق آنها را به زیر گرفته تا به گوشهای‌شان میرسد».
۴۰۴- «وعنه قال: كنا مع رسول اللَّه ج إِذ سَمِعَ وَجْبَةً فقال: «هَلْ تَدْرُونَ ما هذا؟» قُلْنَا: اللَّه وَرَسُولُهُ أَعْلَم، قال: هذا حَجَرٌ رُمِيَ بِهِ في النَّارِ مُنْذُ سَبْعِينَ خَريفاً فَهُوَ يهْوِي في النَّارِ الآنَ حَتَّى انْتَهَى إِلى قَعْرِهَا، فَسَمِعْتُمْ وجْبَتَهَا»»رواه مسلم.
۴۰۴- «از ابو هریره سروایت است که:
ما با رسول الله ج بودیم که ناگهان صدای افتادن چیزی را شنید، فرمود: آیا می‌دانید که این چیست؟
گفتیم: خدا و رسول او داناتراند.
فرمود: این سنگی بود که هفتاد سال پیش در دوزخ انداخته شد و او بطرف پایانهء دوزخ می‌آمد تا که حالا به قعر آن رسید و شما اکنون صدای افتادن آن را شنیدید».
۴۰۵- «وعن عَدِيِّ بنِ حاتم، س، قال: قال رسولُ اللَّه ج: «ما مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ إِلاَّ سَيُكَلِّمُهُ رَبُّهُ لَيْسَ بيْنَهُ وبَيْنَهُ تَرْجُمَان، فَيَنْظُرُ أَيْمنَ مِنْه، فَلا يَرَى إِلاَّ ما قَدَّم، وينظر أشأم منه فلا يرى إلا ما قدم، وينْظُرُ بيْنَ يَدَيه، فَلا يَرَى إِلاَّ النَّارِ تِلْقَاءَ وَجهِهِ، فاتَّقُوا النَّارِ وَلَوْ بِشِقِّ تَمْرَةٍ»»متفقٌ علیه.
۴۰۵- «عدی بن حاتم سروایت می‌کند که:
رسول الله ج فرمود: هیچکدام شما نیست مگر اینکه خداوند با او سخن می‌گوید در حالیکه میان او و خداوند ترجمانی وجود ندارد. پس به جانب راستش می‌نگرد جز آنچه را که از اعمال پیش فرستاده نمی‌بیند و بطرف چپش می‌نگرد جز آنچه را که از اعمال پیش فرستاده نمی‌بیند، جلو‌اش را نگریسته جز دوزخ چیزی را مشاهده نمی‌کند پس خود را از دوزخ وقایه کنید هر چند به نیم دانهء خرما باشد».
۴۰۶- «وعن أبي ذَر، س، قال: قال رسولُ اللَّه ج: «إِنِّي أَرى مالا تَرَوْن، أَطَّتِ السَّماءُ وحُقَّ لَهَا أَنْ تَئِط، مَا فِيهَا موْضِعُ أَرْبَعِ أَصَابِعَ إِلاَّ وَمَلَكٌ واضِعٌ جبهتهُ ساجِداً للَّهِ تَعَالى، واللَّه لَوْ تَعْلَمُونَ مَا أَعْلَم، لضَحِكْتمْ قَلِيلا، وَلَبكَيْتُمْ كَثِيرا، وما تَلَذَّذتُم بِالنِّسَاءِ عَلَى الْفُرُشِ وَلَخَرجْتُمْ إِلى الصُّعُداتِ تَجْأَرُون إِلى اللَّه تَعَالَى»» رواه الترمذی وقال: حدیثٌ حسن.
۴۰۶- «از ابوذر سروایت است که گفت:
رسول الله ج فرمود: من آنچه را که شما نمی‌بینید، می‌بینم، آسمان ناله نمود و باید هم ناله کند از سبب آنچه که در آن جای چار انگشت نیست، مگر اینکه ملکی پیشانی‌اش را برای سجده به باریتعالی نهاده است. بخدا سوگند اگر آنچه را می‌دانم شما می‌دانستید همانا کم می‌خندیدید و بسیار می‌گریستید و در بستر از زنان لذت نگرفته و در کوچه‌ها برآمده بخدا استغاثه می‌کردید».
۴۰۷- «وعن أبي بَرْزَة بِراءٍ ثم زايٍ نَضْلَةَ بنِ عُبَيْدٍ الأَسْلَمِي، س، قال: قال رسولُ اللَّه ج: «لا تَزُولُ قَدمَا عبْدٍ حَتَّى يُسْأَلَ عَنْ عُمْرِهِ فِيمَ أَفْنَاه، وَعَنْ عِلْمِهِ فِيم فَعَلَ فِيه، وعَنْ مالِهِ منْ أَيْنَ اكْتَسبه، وَفِيمَ أَنْفَقَه، وَعَن جِسْمِهِ فِيمَ أَبْلاهُ»» رواه الترمذی وقال: حدیث حسن صحیح.
۴۰۷- «ابو برزه نضله بن عبید اسلمی روایت می‌کند که:
رسول الله ج فرمود: در روز قیامت تا لحظه‌ای گامهای بنده میخکوب است که از عمرش پرسیده شود آن را در کدام راه فنا نموده و از علمش که در آن چه کرده و از مالش که از کدام راه آن را بدست آورده و به کدام راه صرفش نموده و از جسمش که آن را در کدام راه پیر کرده است».
۴۰۸- «وعن أبي هريرة، س، قال: قرأَ رسولُ اللَّه ج: ﴿يَوۡمَئِذٖ تُحَدِّثُ أَخۡبَارَهَا ٤﴾[الزلزلة: ۴] . ثم قال: «أَتَدْرُونَ مَا أَخَبَارُهَا؟» قالوا: اللَّهُ ورَسُولُهُ أَعْلَم. قال: «فَإِنَّ أَخْبَارَها أَنْ تَشْهَدَ عَلَى كُلِّ عَبْدٍ أَوْ أَمةٍ بِمَا عَمِلَ عَلَى ظَهْرِهَا، تَقُول: عَمِلْتَ كَذَا وكذَا في يَوْمِ كَذَا وَكَذَا، فهَذِهِ أَخْبَارُهَا»» رواه التِّرْمِذِي وقال: حديثٌ حسنٌ .
۴۰۸- «ابو هریره سروایت می‌کند که:
رسول الله ج﴿يَوۡمَئِذٖ تُحَدِّثُ أَخۡبَارَهَا ٤﴾[الزلزلة: ۴] . را خوانده و فرمود: آیا می‌دانید که اخبار آن چیست؟
گفتند: خدا و رسول او داناتراند.
فرمود: همانا اخبار آن این است که بر هر غلام وکنیز – مراد هر مرد و زن است – شهادت دهد به آنچه که بر روی آن انجام داده می‌گوید در روز فلان و فلان چنین و چنان کردی و این اخبار آنست».
۴۰۹- «وعن أبي سعيدٍ الخُدْرِي، س، قال: قال رسول اللَّه ج: «كَيْفَ أَنْعَمُ وَصَاحِبُ الْقَرْنِ قَدِ الْتَقَمَ الْقَرْن، وَاسْتَمَعَ الإِذْنَ مَتَى يُؤْمَرُ بِالنَّفْخِ فَيَنْفُخُ» فَكَأَنَّ ذلِكَ ثَقُلَ عَلى أَصْحَابِ رسول اللَّه ج فقالَ لَهُم: «قُولُوا: حَسْبُنَا اللَّه وَنِعْمَ الْوكِيلُ»»رواه الترمذی وقال حدیثٌ حسن.
۴۰۹- «ابو سعید الخدری سروایت می‌کند که:
رسول الله ج فرمود: چگونه شادی کنم در حالیکه صاحب شاخ – صور – شاخ را گرفته و گوش به فرمان است که چه وقت به دمیدن آن فرمان داده می‌شود تا آن را بدمد. گوئی این امر بر یاران رسول الله ج گران آمد و به آنها فرمود بگوئید «حَسْبُنَا اللَّه وَنِعْمَ الْوكِیلُ» کافیست ما را خداوند و او نیکو نگهبانی است.
۴۱۰- «وعن أبي هريرة، س قال: قال رسول اللَّه ج: «مَنْ خَافَ أَدْلَجَ، وَمَنْ أَدْلَج، بَلَغَ المَنْزلَ ألا إِنَّ سِلْعَةَ اللَّهِ غَاليةٌ، أَلا إِنَّ سِلْعةَ اللَّهِ الجَنَّةُ»»رواه الترمذی وقال: حدیثٌ حسن.
۴۱۰- «از ابو هریره سروایت است که:
رسول الله ج فرمود: آنکه بترسد به اول شب می‌رود و آنکه به اول شب رود به منزل رسد، آگاه باشید که متاع خدا گرانست، آگاه باشید که متاع خدا بهشت است».
۴۱۱- «وعن عائشةَ، ل، قالت: سمعتُ رسول اللَّه ج، يقول: «يُحْشَرُ النَّاسُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ حُفَاةً عُراةً غُرْلاً» قُلْت: يا رسول اللَّه الرِّجَالُ وَالنِّسَاءُ جَمِيعاً يَنْظُرُ بَعْضُهُمْ إِلى بَعْض،؟ قال: «يا عَائِشَةُ الأَمرُ أَشَدُّ من أَنْ يُهِمَّهُم ذلكَ»».
وفي روايةٍ:«الأَمْرُ أَهَمُّ مِن أَن يَنْظُرَ بَعضُهُمْ إِلى بَعْضٍ»متفقٌ عليه. «غُرلاً» بضَمِّ الغَيْنِ
۴۱۱- «از عائشه لروایت شده که گفت:
از رسول الله ج شنیدم می‌فرمود: مردم در روز قیامت پای برهنه، تن برهنه و ختنه نشده حشر می‌گردند.
گفتم: یا رسول الله ج مردان وزنان همه‌شان یکدیگر‌شان را می‌بینند؟
فرمود: ای عایشه ل، کار بزرگتر از آنست که این فکر به سراغ‌شان برود.
و در روایتی آمده کار مهمتر از آنست که بعضی بطرف بعضی دیگر بنگرند».