۲۶۰- باب حرام بودن دروغ گفتن
قال الله تعالی: ﴿وَلَا تَقۡفُ مَا لَيۡسَ لَكَ بِهِۦ عِلۡمٌ﴾[الإسراء: ۳۶] .
خداوند می‌فرماید: «دنبال آنچه علم نداری مرو!».
وقال تعالی: ﴿مَّا يَلۡفِظُ مِن قَوۡلٍ إِلَّا لَدَيۡهِ رَقِيبٌ عَتِيدٞ ١٨﴾[ق: ۱۸] .
و می‌فرماید: «بزبان نمی‌آرد آدمی سخنی را مگر اینکه نزد وی نگهبان نیست مهیا».
۱۵۴۲- «وعنْ ابنِ مسعود س قال: قالَ رسُولُ اللَّه ج: «إنًَّ الصِّدْقَ يهْدِي إلى الْبِرِّ وَإنَّ البرِّ يهْدِي إلى الجنَّة، وإنَّ الرَّجُل ليَصْدُقُ حتَّى يُكتَبَ عِنْدَ اللَّهِ صِدّيقاً، وإنَّ الْكَذِبَ يَهْدِي إلى الفُجُورِ وإنَّ الفُجُورًَ يهْدِي إلى النار، وإن الرجلَ ليكذبَ حَتى يُكْتبَ عنْدَ اللَّهِ كَذَّاباً»» متفقٌ علیه.
۱۵۴۲- «از ابن مسعود سروایت است که:
رسول الله جفرمود: همانا راستی بسوی طاعت رهنمائی می‌کند و طاعت بسوی بهشت. هر آئینه شخص راست می‌گوید تا اینکه در نزد خداوند صدیق (بسیار راستگو) نوشته می‌شود.
و همانا دروغ بسوی معاصی (گناه) رهنمائی می‌کند و معاصی بسوی دوزخ و هر آئینه شخص دروغ می‌گوید تا اینکه در نزد خدا کذّاب (بسیار دروغگو) نوشته می‌شود».
۱۵۴۳- «وعن عبدِ اللَّهِ بنِ عَمْرو بنِ العاص ب، أنَّ النبي ج قال: «أَرْبعٌ منْ كُنَّ فِيه، كان مُنافِقاً خالِصا، ومنْ كَانتْ فيهِ خَصْلَةٌ مِنْهُن، كَانتْ فِيهِ خَصْلةٌ مِنْ نِفاقٍ حتَّى يَدعَهَا: إذا اؤتُمِنَ خَان، وَإذا حدَّثَ كَذَب،وإذا عاهَدَ غَدَر، وإذا خَاصمَ فجَرَ»» متفقٌ علیه.
وقد سبقَ بیانه مع حدیثِ أبی هُرَیرَةَ بنحوهِ فی «باب الوفاءِ بالعهد» .
۱۵۴۳- «از عبد الله بن عمرو بن عاص ب روایت است که:
پیامبر جفرمود: چهار خصلت است که هرگاه در کسی جمع شوند، آن شخص منافق خالص است و کسیکه در او خصلتی از آنها باشد، در او خصلتی از نفاق است تا اینکه آن را ترک کند: چون امین شمرده نمی‌شود خیانت کند، و چون صحبت کند دروغ گوید وچون پیمان بندد، فریب بازی و غدر کند و چون دعوا کند دشنام دهد».
که بیان آن با حدیث ابوهریره سکه مانند این حدیث است در باب وفا به عهد گذشت...
۱۵۴۴- «وعن ابن عباسٍ ب عن النبي ج، قال: «مَنْ تَحَلَّمَ بِحُلْمٍ لمْ يرَه، كُلِّفَ أنْ يَعْقِدَ بيْن شَعِيرتين، ولَنْ يفْعَل، ومِنِ اسْتَمَع إلى حديثِ قَوْم وهُمْ لهُ كارِهُونَ، صُبَّ في أُذُنَيْهِ الآنُكُ يَوْمَ القِيامَة، ومَنْ صوَّر صُورة، عُذِّبَ وَكُلِّفَ أنْ ينفُخَ فيها الرُّوحَ وَليْس بِنافخٍ»» رواه البخاری.
۱۵۴۴- «از عبد الله بن عمرو بن عاص ب روایت است که:
پیامبر جفرمود: آنکه از روی ساختگی (دروغ) ادعا کند که خوابی دیده در حالیکه ندیده است، مؤظف می‌گردد که دو دانه جو را بهم گره زند وهر گز این کار را نمی‌تواند بکند. و آنکه به سخن گروهی گوش دهد، در حالیکه آنان از وی بد می‌برند در روز قیامت به گوشهایش مس گداخته ریخته می‌شود و کسیکه صورتی بکشد عذاب کرده می‌شود و مؤظف می‌گردد که در آن روح را بدمد، در حالیکه قدرت دمیدن را هم ندارد».
۱۵۴۵- «وعن ابنِ عُمرَ ب قال: قال النبي ج: «أفْرَى الفِرَى أنْ يُرِيَ الرجُلُ عيْنَيْهِ ما لَمْ تَرَيا»». رواهُ البخاری.
۱۵۴۵- «از ابن عباس بروایت است که:
پیامبر جفرمود: دروغترین دروغها این است که شخص به چشمانش دیدن چیزی را نسبت دهد که آن را ندیده است».
۱۵۴۶- «وعن سَمُرَةَ بنِ جُنْدُبٍ س قال: كانَ رسُولُ اللَّه ج مِما يُكْثِرُ أنْ يقولَ لأصحابه: «هَلْ رَأَى أحدٌّ مِنكُمْ مِن رؤيا؟» فيقُصُّ عليهِ منْ شَاءَ اللَّه أنْ يقُص. وَإنَّهُ قال لنا ذات غَدَاة: «إنَّهُ أتَاني اللَّيْلَةَ آتيان، وإنَّهُما قالا لي: انطَلق، وإنِّي انْطلَقْتُ معهُما، وإنَّا أتَيْنَا عَلى رجُلٍ مُضْطَجِع، وإِذَا آَخَرُ قَائِمٌ عَلَيْهِ بِصَخْرَة، وإِذَا هُوَ يَهْوي بالصَّخْرَةِ لِرَأْسِه، فَيثْلَغُ رَأْسه، فَيَتَدَهْدهُُ الحَجَرُ هَاهُنَا. فيتبعُ الحَجَرَ فيأْخُـذُه، فلا يَرجِعُ إلَيْه حَتَّى يَصِحَّ رَأْسُهُ كما كان، ثُمَّ يَعُودُ عَلَيْه، فَيفْعلُ بهِ مِثْلَ ما فَعَل المَرَّةَ الأولى،» قال: قلتُ لهما: سُبْحانَ اللَّه، ما هذان؟ قالا لي: انْطَلِقْ انْطَلِقْ، فانْطَلَقْنا. فأَتيْنَا عَلى رَجُل مُسْتَلْقٍ لقَفَاه وَإذا آخَرُ قائمٌ عليهِ بكَلُّوبٍ مِنْ حَديد، وإذا هُوَ يَأْتى أحَد شِقَّيْ وَجْهِهِ فيُشَرْشِرُ شِدْقَهُ إلى قَفاه، ومنْخِرهُ إلى قَفَاه، وَعينَهُ إلى قَفاه، ثُمَّ يتَحوَّل إلى الجانبِ الآخرِ فَيَفْعَل بهِ مثْلَ ما فعلًَ بالجانب الأول، فَما يَفْرُغُ مِنْ ذلكَ الجانب حتَّى يصِحَّ ذلكَ الجانِبُ كما كان، ثُمَّ يَعُودُ عليْه، فَيَفْعَل مِثْلَ ما فَعلَ في المَرَّةِ الأولى . قال: قلتُ: سُبْحَانَ اللَّه، ما هذان؟ قالا لي: انْطلِقْ انْطَلِق، فَانْطَلَقْنَا. فَأتَيْنا عَلى مِثْل التَّنُّورِ فَأَحْسِبُ أنهُ قال: فإذا فيهِ لَغَط، وأصْوات، فَاطَّلَعْنا فيهِ فَإِذَا فِيهِ رجالٌ ونِساء عُرَاة، وإذا هُمْ يأتِيهمْ لَهَبٌ مِنْ أَسْفلِ مِنْهُم، فإذا أتَاهُمْ ذلكَ اللَّهَبُ ضَوْضَؤُوا، قلتُ ما هؤلاءِ ؟ قالا لي: انْطَلِقْ انْطَلِق،فَانْطَلقْنَا. فَأَتيْنَا على نهرٍ حسِبْتُ أَنهُ كانَ يقُول: «أَحْمرُ مِثْلُ الدًَّم، وإذا في النَّهْرِ رَجُلٌ سابِحٌ يَسْبح، وَإذا على شَطِّ النَّهْرِ رجُلٌ قَد جَمَعَ عِندَهُ حِجارةً كَثِيرَة، وإذا ذلكَ السَّابِحُ يسبح ما يَسْبَحُ، ثُمَّ يَأتيْ ذلكَ الذي قَدْ جمَعَ عِنْدهُ الحِجارة، فَيَفْغَرُ لهَ فاه، فَيُلْقِمُهُ حجرا، فَيَنْطَلِقُ فَيَسْبَح، ثُمًَّ يَرْجِعُ إليه، كُلَّمَا رجع إليْه، فَغَر فاهُ له، فَألْقمهُ حَجَرا، قلت لهما: ما هذان؟ قالا لي: انْطلِقْ انطلِق، فانْطَلَقنا. فَأَتَيْنَا على رَجُلٍ كرِيِه المَرْآة، أوْ كأَكرَهِ ما أنت رَاءٍ رجُلاً مَرْأَى، فإذا هو عِندَه نارٌ يحشُّها وَيسْعى حَوْلَهَا، قلتُ لهما: ما هذا؟ قالا لي: انْطَلِقْ انْطلِق، فَانْطَلقنا. فَأتَينا على روْضةٍ مُعْتَمَّةٍ فِيها مِنْ كلِّ نَوْرِ الرَّبيع، وإذا بيْنَ ظهْرِي الرَّوضَةِ رَجلٌ طويلٌ لا أكادُ أرى رأسَهُ طُولاً في السَّماءِ، وإذا حوْلَ الرجلِ منْ أكثر ولدان ما رَأَيْتُهُمْ قط، قُلتُ: ما هذا؟ وما هؤلاءِ ؟ قالا لي: انطَلقْ انْطَلِقْ فَاَنْطَلقنا. فَأتيْنَا إلى دَوْحةٍ عظِيمَة لَمْ أر دَوْحةً قطُّ أعظمَ مِنها، ولا أحْسن، قالا لي: ارْقَ فيها، فَارتَقينا فيها، إلى مدِينةٍ مَبْنِيَّةٍ بِلَبِنٍ ذَهبٍ ولبنٍ فضَّة، فأتَينَا باب المَدينة فَاسْتفتَحْنَا، فَفُتحَ لَنا، فَدَخَلناهَا، فَتَلَقَّانَا رجالٌ شَطْرٌ مِن خَلْقِهِم كأحْسنِ ما أنت راءٍ، وشَطرٌ مِنهم كأَقْبحِ ما أنتَ راءِ، قالا لهم: اذهبوا فقَعُوا في ذلك النًّهْر، وإذا هُوَ نَهرٌ معتَرِضٌ يجْرِي كأن ماءَهُ المحضُ في البياض، فذَهبُوا فوقعُوا فيه، ثُمَّ رجعُوا إلينا قد ذَهَب ذلكَ السُّوءُ عَنهم، فَصارُوا في أحسن صُورة.قال: قالا لي: هذه جَنَّةُ عدْن، وهذاك منزلُك، فسمَا بصَرِي صُعدا، فإذا قصر مِثلُ الرَّبابة البيضاءِ . قالا لي: هذاك منزِلُك. قلتُ لهما: بارك اللَّه فيكُما، فَذراني فأدخُلْه. قالا: أما الآن فلا، وأنتَ داخلُه. قلت لهُما: فَإنِّي رأَيتُ مُنْذُ اللَّيلة عجبا؟ فما هذا الذي رأيت؟ قالا لي: إنَا سَنخبِرُك. أمَّا الرجُلُ الأوَّلُ الذي أتَيتَ عَليه يُثلَغُ رأسُهُ بالحَجَر، فإنَّهُ الرَّجُلُ يأخُذُ القُرْآنَ فيرفُضُه، وينامُ عن الصَّلاةِ الكتُوبة. وأمَّا الذي أتَيتَ عَليْهِ يُشرْشرُ شِدْقُه إلى قَفاه، ومَنْخِرُه إلى قَفاه، وعَيْنهُ إلى قفاه، فإنه الرَّجُلُ يَغْدو مِنْ بَيْتِه فَيكذبُ الكذبةَ تبلُغُ الآفاق. وأمَّا الرِّجالُ والنِّساءُ العُراةُ الذين هُمْ في مِثل بِناءِ التَّنُّور، فإنَّهم الزُّناةُ والزَّواني. وأما الرجُلُ الَّذي أتَيْت عليْهِ يسْبَحُ في النَهْر، ويلْقمُ الحِجارة، فإنَّهُ آكِلُ الرِّبا. وأمَّا الرَّجُلُ الكَريهُ المَرآةِ الذي عندَ النَّارِ يَحُشُّها ويسْعى حَوْلَها فإنَّهُ مالِكُ خازنُ جَهنَّمَ. وأما الرَّجُلُ الطَّويلُ الَّذي في الرَّوْضة، فإنه إبراهيم، وأما الوِلدانُ الذينَ حوْله، فكلُّ مُوْلود ماتَ على الفِطْرَةِ» وفي رواية البَرْقَانِي: «وُلِد على الفِطْرَةِ» . فقال بعض المسلمين: يا رسول اللَّه، وأولادُ المشرِكين؟ فقال رسولُ اللَّه ج: «وأولادُ الـمشركينَ». وأما القوم الذين كانوا شطر منهم حسن وشطر منهم قبيح فإنهم قوم خلطوا عملاً صالحاً وآخر سيئاً تجاوز الله عنهم». رواه البخاری.
وفي رواية له: «رأيتُ اللَّيلَةَ رجُلَين أتَياني فأخْرجاني إلى أرْضِ مُقدَّسةِ» ثم ذكَره. وقال: «فانطَلَقْنَا إلى نَقبٍ مثل التنُّور، أعْلاهُ ضَيِّقٌ وأسْفَلُهُ وَاسع، يَتَوَقَّدُ تَحتهُ ناراً، فإذا ارتَفَعت ارْتَفَعُوا حَتى كادُوا أنْ يَخْرُجوا، وإذا خَمَدت، رَجَعوا فيها، وفيها رجالٌ ونساء عراة. وفيها: حتى أتَينَا على نَهرٍ من دًَم، ولم يشك فيه رجُلٌ قائمٌ على وسط النًَّهر، وعلى شطِّ النَّهر رجُل، وبيْنَ يديهِ حجارة، فأقبل الرَّجُلُ الذي في النَّهر، فَإذا أراد أنْ يخْرُج، رمَى الرَّجُلُ بِحجرٍ في فِيه، فردَّهُ حيْثُ كان، فجعلَ كُلَّمَا جاءَ ليخْرج جَعَلَ يَرْمي في فيه بحجر، فيرْجِعُ كما كان.وفيهَا: «فصعدا بي الشَّجَرة، فَأدْخلاني داراً لَمْ أر قَطُّ أحْسنَ منْهَا، فيها رجالٌ شُيُوخٌ وَشَباب» . وفِيهَا: «الَّذي رأيْتهُ يُشَقُّ شِدْقُهُ فكَذَّاب،يُحدِّثُ بالْكذبةِ فَتُحْملُ عنْهَ حتَّى تَبْلُغَ الآفاق، فيصْنَعُ بهِ ما رأيْتَ إلى يوْم الْقِيامةِ» . وفيها: «الَّذي رأيْتهُ يُشْدَخُ رأسُهُ فرجُلُ علَّمهُ اللَّه الْقُرآن، فنام عنهُ بِاللَّيْل، ولَمْ يعْملْ فيه بِالنَّهَار، فيُفْعلُ بِه إلى يوم الْقِيامةِ» . والدَّارُ الأولى التي دخَلْتَ دارُ عامَّةِ المُؤمنين، وأمَّا هذه الدَّارُ فدَارُ الشُّهَداءِ، وأنا جِبْريل، وهذا مِيكائيل، فارْفع رأسَك، فرفعتُ رأْسي، فإذا فوقي مِثلُ السَّحاب،قالا: ذاكَ منزلُك، قلت: دَعاني أدْخُلْ منزلي، قالا: إنَّهُ بَقي لَكَ عُمُرٌ لَم تَستكمِلْه، فلَوْ اسْتَكْملته، أتيت منْزِلَكَ» رواه البخاری.
۱۵۴۶- «از سمره بن جندب سروایت است که گفت:
رسول الله جبه اصحابش بسیار فرمود: آیا کدام یک از شما خوابی دیده است؟ و قصه می‌کرد برای‌شان آنچه را که خداوند خواسته بود، قصه کند.
وی جصبحی به ما گفت: در شب دو شخص نزدم آمدند و بمن گفتند: برو و من با آنها رفتم و ما بالای سر شخصی آمدیم که خوابیده بود و دیدیم که دیگری بالای سر او همراه با سنگی ایستاده و ناگاه سنگ را بسرش می‌زند و سرش را شق نموده و سنگ به آنجا می‌غلطد و او بدنبال سنگ می‌رود تا آن را بگیرد، ولی بوی باز نمی‌گردد تا اینکه سرش مثل اول درست شود. باز بر وی بازگشته و مثل اول با او رفتار می‌کند به آنها گفتم: سبحان الله این دو چه کاره هستند؟
هردو بمن گفتند: برو، برو رفتیم تا اینکه بر سر مردی آمدیم که بر پشتش افتاده بود و دیگری با ارهء آهنین بالای سرش ایستاده بود و ناگهان دیدیم که وی به یکی از دو طرف رویش متوجه شده و کنارهء دهان و بینی و چشمش را تا پشت سر چاک می‌کند.
باز جانب دیگر روی آورده و همانطور که در جانب اولی کرد، انجام می‌دهد و از آن جانب فارغ نمی‌گردد، مگر اینکه جانب اولی کماکان بحال اولیش بر می‌گردد، سپس به آن باز گشته هماطوریکه در مرتبهء اول نمود، می‌نماید. فرمود: گفتم: سبحان الله این دو چکاره هستند؟
بمن گفتند: برو برو، پس رفتیم تا اینکه به مثل تنوری رسیدیم گمانم که فرمود: ناگاه دیدم که در آن سخنان نامفهوم و صداهائی است. و به آن سر زدیم و دیدیم که در آن مردان و زنانی عریان‌اند و دیدیم که از زیر‌شان شعلهء می‌آید و چون می‌آمد چیغ و فریاد می‌کشیدند. گفتم: اینها کیانند؟
بمن گفتند: برو، برو و رفتیم تا اینکه به جویی آمدیم گمانم که می‌فرمود: که مثل خون سرخ بود و در آن شناگری شنا می‌کرد و بر کناره جوی مردی بود که سنگهای زیادی نزدش جمع شده بود و ناگهان دیدیم که آن شناگر به اندازهء که می‌خواست شنا کرده و باز نزدیک شخصی که سنگها نزدش گرد آمده بود آمده و دهانش را باز می‌کرد و آن شخص سنگها را همچون لقمه بدهانش می‌انداخت و او می‌رفت و شنا می‌کرد و دو باره بسویش باز می‌گشت و هر وقتیکه بسویش باز می‌گشت، دهانش را باز می‌کرد و او سنگها را بدهانش می‌انداخت.
به آنها گفتم: این دو نفر کیانند؟
بمن گفتند: برو، برو و رفتیم پس بر سر مردی زشت صورت آمدیم. فرمود: چون بدترین و زشت‌ترین مردی که مشاهده کنی و دیدیم که در پیشش آتشی بود که آنرا روشن می‌کرد و به اطرافش می‌گشت به آن دو گفتم: این کیست؟
بمن گفتند: برو، برو پس رفتیم و به گلستان انبوهی رسیدیم که در آن همه گونه گلهای رنگا رنگ بهاری وجود داشت و در میان گلستان مرد بلند قدی بود که نمی‌شد درازی سرش را در آسمان ببینیم. و در اطراف آن مرد، بچه‌های زیادی بودند که هرگز مثل‌شان را ندیده بودم. گفتم: این کیست و اینها کیانند؟
بمن گفتند: در آن بالا شو و بالا شدیم به شهریکه از یک خشت طلا و یک خشت نقره بناء شده بود به دروازهء شهر آمدیم و درخواست باز کردن آنرا کردیم و آن دروازه باز شده و ما به آن وارد شدیم و مردانی بملاقات ما شتافتند که نیمی از وجود‌شان در خلقت‌شان مانند زیباترین چهره‌هائیکه دیده‌ای و نیمهء دیگر مانند بدترین چهرهء که دیده‌ای، بود. آن دو به آنها گفتند: بروید و بدریا غوطه ور شوید. ناگهان دیدیم که آنجا جویی پهن و جاری است گویی که آبش در سفیدی شیر خالص است و آنها رفته در آن غوطه زدند. پس بسوی ما باز گشتند در حالیکه آن بدی از ایشان دور گشته و به زیباترین صورت در آمده بودند.
فرمود: آن دو بمن گفتند: این بهشت جاوید است و این منزل تو است و چشمانم زیاد بطرف بالا نگریست، ناگاه قصری را دیدم که مثل ابری سفید بود.
بمن گفتند: این منزل تو است. به آنها گفتم: بارک الله فیکما، من را بگذارید که به آن درآیم. گفتند: اما حالا نه و تو به آن در آمدنی هستی.
به آنها گفتم: من در این شب اموری را دیدم که از آن به شگفت ماندم، آنچه من دیدم چه بود؟
بمن گفتند: با خبرت خواهیم ساخت:
اما مرد اولیکه سرش به سنگ شکافته می‌شد، او کسی بود که قرآن را حفظ کرده و آن را ترک می‌کند و از نمازهای فرض می‌خوابد.
و اما مردیکه بالای سرش آمدی که کنارهء دهان و بینی و چشمش تا پشت سرش چاک می‌شد او مردی بودکه صبح از خانه‌اش برآمده و دروغی می‌گفت که به آفاق می‌رسید.
و اما مردان و زنان لختی که در ساختمانی مثل تنور قرار داشتند، آنان زنان و مردان زنا کار‌اند.
و اما مردیکه بر سرش آمدی که در جوی شنا می‌کرد و سنگها به دهانش انداخته می‌شد، او سودخوار بود.
و اما مرد زشت هیکلی که در کنار آتش بوده آنرا می‌افروخت و بدورش می‌گشت، او مالک و خازن دوزخ است.
اما مرد بلند قامتی که در گلستان بود او ابراهیم ÷است و بچه‌هایی که به اطراف او بودند، پس هر مولودیست که بر فطرت مرده است.
و در روایت برقانی آمده که: بر فطرت ولادت شده است.
بعضی از مسلمین گفتند: یا رسول الله جو فرزندان مشرکین چطور؟
رسول الله جفرمود: و فرزندان مشرکان.
و اما گروهی که نیم‌شان زیبا و نیم‌شان زشت بود، آنها گروهی بودند که عمل نیک و بد هر دو را انجام دادند و خداوند از ایشان درگذشت.
و در روایتی از وی آمده که:
دیشب (در خواب) دو مرد را دیدم که نزدم آمده و مرا بیرون کرده به زمینی قدس بردند و سپس آن را یاد آوری نمود و فرمود: بعد رفتیم تا اینکه به نقبی مانند تنور رسیدیم که بالایش تنگ و پایانش فراخ بود و به زیرش آتشی در میگرفت چون آتش بالا می‌شد، آنها بالا می‌شدند و چون شعله‌اش فرو می‌نشست به آن باز می‌گشتند و در آن مردان و زنانی لخت و عریان بودند.
در آن روایت آمده: تا اینکه به جویی از خون رسیدیم و راوی در آن شک نمود که در آن مردی در وسط جوی ایستاده بود و در ساحل دریا مردی بود که پیش رویش سنگهائی قرار داشت، سپس آن مردی که در جوی بود می‌آمد و می‌خواست بر آید. سنگی بر دهنش می‌انداخت و بحالت اولی و جای اولی‌اش باز می‌گشت.
و در آن روایت آمده که: پس مرا بدرخت بالا کردند و مرا به خانهء داخل نمودند که هرگز از آن زیباتر ندیده بودم که در آن مردان پیر و جوانی بودند و در آن روایت آمده: آنمردی که دیدم که کنارهء دهنش چاک کرده می‌شد، پس دروغگویی است که دروغ را قصه می‌کند و این دروغش از وی گرفته شده و به آفاق می‌رسد و تا روز قیامت بوی آن کار می‌شود.
و در روایت آمده که: آن مردی که دیدمش که سرش به سنگ شکافته می‌شد، مردیست که الله تعالی قرآن را بوی آموخته و در شب از آن خوابیده و در روز به آن عمل نکرده و تا روز قیامت به وی آن کار می‌شود.
و خانهء اول که داخل شدم خانهء عموم مؤمنان است و اما این خانه، خانهء شهداء است و من جبرئیلم و این میکائیل است، پس سرت را بالا کن وسرم را بالا نموده و بالای سرم چیزی شبیه ابر را دیدم، گفتند: او منزل تست. گفتم: مرا بگذارید که بخانه و منزلم داخل شوم.
گفتند: برای تو عمریست که هنوز تمامش نکرده‌ای و چون تکمیلش کردی، به منزلت می‌آئی».