۱۲۹- باب در آداب نشستن در مجلس و همنشین
۸۲۵- «عن ابنِ عمر ب قال: قال رسول الله ج «لايُقِيِمَنَّ أحَدُكُمْ رَجُلاً مِنْ مَجْلسهِ ثم يَجْلسُ فِيه ولكِنْ تَوسَعُّوا وتَفَسَّحوا» وَكَان ابنُ عُمَرَ إذا قام َ لهُ رَجُلٌ مِنْ مجْلِسه لَمْ يَجِلسْ فِيه». متفق علیه.
۸۲۵- «از ابن عمر بروایت است که:
رسول الله جفرمود: هیچکدام شما نباید کسی را از جایش بلند نموده و خود بجایش بنشیند، ولی مجالس خود را فراخ گیرید.
و چون کسی از جایش برای ابن عمر ببلند می‌شد، در آن جای نمی‌نشست».
۸۲۶- «وعن أبي هريرة س أن رسول لله ج قال:«إذا قاَم أحَدُكُمْ منْ مَجْلسٍ ثُمَّ رَجَعَ إلَيْهِ فَهُوَ أحَقُّ بِه»» رواه مسلم.
۸۲۶- «ابو هریره سروایت می‌کند که:
رسول الله ج فرمود: هرگاه یکی از شما از مجلسی برخاست و باز به آنسو آمد، او بدان سزاوار‌تر است».
۸۲۷- «وعن جابر بنِ سَمُرَةَ ب قال: «كُنَّا إذَا أَتَيْنَا النبي ج جَلَسَ أَحَدُنَا حَيْثُ يَنْتَهي».رواه أبو داود. والترمذی وقال: حدیث حسن.
۸۲۷- «از جابر سروایت شده که:
چون یکی از ما به خدمت پیامبر جمی‌آمدیم، هر کجا را خالی می‌دید، می‌نشست».
۸۲۸- «وعن أبي عبدِ الله سَلْمان الفارِسي س قال: قال رسول الله ج:«لاَ يَغْتَسِلُ رَجُلٌ يَوْمَ الجُمُعة وَيَتَطهّرُ ما اسْتَطاعَ منْ طُهر وَيدَّهنُ منْ دُهْنِهِ أوْ يَمسُّ مِنْ طيب بَيْته ثُمَّ يَخْرُجُ فَلاَ يُفَرِّقُ بَيْنَ اثْنينْ ثُمَّ يُصَلّي ما كُتِبَ له ُ ثُمَّ يُنْصِتُ إذَا تَكَلَّمَ الإمامُ إلا غُفِرَ لهُ ما بَيْنَهُ وَبَيَْن الجمُعَةِ الأُخْرَى»» رواه البخاری.
۸۲۸- «از ابی عبد الله سلمان فارسی سروایت است که:
رسول الله ج فرمود: هیچ مردی نیست که در روز جمعه غسل نموده و به قدر توانائی خویش پاکی کند و از روغنش روغن مالی نموده یا از خوشبویی موجود در خانه‌اش استفاده کند، سپس بیرون آمده بین دو نفر جدائی نیفگنده و بعد نماز فریضه را اداء کند و چون امام سخن گوید، سکوت نماید، مگر اینکه گناهش از این جمعه تا جمعهء دیگر بخشیده می‌شود».
۸۲۹- «وعن عمرو بن شُعَيْب عن أبيه عن جده س أن رسول الله ج قال: «لايحَلُّ لِرَجُل أن يُفَرِّقَ بَيْنَ اثْنيْنِ إلا بإذْنِهِمَا»» رواه أبو داود، والترمذی وقال: حدیث حسن.
وفي رواية لأبي داود:«لايَجلِسُ بَيْنَ رَجُليْن إلا بإذْنِهمَا».
۸۲۹- «عمرو بن شعیب از پدرش از جدش روایت نموده که:
رسول الله ج فرمود: روا نیست برای هیچ کس که بین دو نفر جدائی افگند (یعنی میان آن دو بنشیند) مگر به اجازهء آن دو».
۸۳۰- «وعن حذيفة بن اليمان س أن رسول الله ج لَعَنَ مَنْ جَلَسَ وَسَطَ الحَلْقَةَ». رواه أبو داود بإسناد حسن.
وروى الترمذي: «عن أبي مِجْلزٍ أن رَجُلاً قَعَدَ وَسَطَ حَلقْة فقال حُذَيْفَةُ: مُلْعُونٌ عُلَىَ لِسَانِ مُحَمَّدٍ ج أوْ لَعَنَ الله عَلَى لِسَانِ محُمَدٍ ج مَنْ جَلَسَ وَسَطَ الْحَلْقةِ». قال الترمذی: حدیث حسن صحیح .
۸۳۰- «از حذیفه بن یمان سروایت شده که:
رسول الله ج کسی را که در میان حلقه می‌نشیند، لعنت نمودند.
و ترمذی از ابو مجلز سروایت نموده که مردی در وسط حلقه نشست، حذیفه گفت: بر زبان محمد جملعون است یا لعنت نموده خداوند بر زبان محمد جکسی را که در وسط حلقه می‌نشیند».
ش: خطابی گفته است که این حدیث وارد است در مورد کسی که به حلقهء قومی داخل شده از بالای گردنهای‌شان گذشته در میان حلقه نشسته و در نهایت مجلس نشیند و لعنت شده بواسطهء آزاری که به دیگران رسانده و مانع دیدن برخی از دیدن برخی دیگر شده است.
۸۳۱- «وعن أبي سعيد الخدريِّ س قال سمعت رسول الله ج يقول «خَيْرُ الْمَجَالِسِ أوْسَعُهَا»» رواه أبو داود بإسناد صحیح على شرطِ البخاری.
۸۳۱- «از ابو سعید خدری سروایت شده که:
از رسول الله ج شنیدم که می‌فرمود: بهترین مجلس‌ها فراخترین آنها است».
۸۳۲- «وعن أبي هريرة س قال: قال رسول الله ج: «مَنْ جَلَسَ في مَجْلس فَكثُرَ فيهِ لَغطُهُ فقال قَبْلَ أنْ يَقُومَ منْ مجلْسه ذلك: سبْحانَك اللَّهُمّ وبحَمْدكَ أشْهدُ أنْ لا إله إلا أنْت أسْتغْفِركَ وَأتَوبُ إليْك: إلا غُفِرَ لَهُ ماَ كان َ في مجلسه ذلكَ»» رواه الترمذی وقال: حدیث حسن صحیح.
۸۳۲- «ابو هریره سروایت می‌کند که:
رسول الله ج فرمود: آنکه در مجلسی بنشیند و سخنش در آن بسیار شود – سخنی که از آن خیر آخرت متصور نیست – و قبل از اینکه از این مجلس برخیزد، بگوید: «سبْحانَك اللَّهُمّ وبحَمْدكَ...» بار خدایا پاکیست ترا و به ثنای تو ترزبانم، گواهی می‌دهم که معبود برحقی جز تو نیست، از تو آمرزش می‌طلبم و بسویت توبه گارم، مگر آنکه آنچه در آن مجلس از وی صادر شده (لغزش‌ها) بخشیده می‌شود».
۸۳۳- «وعن أبي بَرْزَةَ س قال: كان رسول ج يقولُ بآخرة إذَا أرَادَ أنْ يَقُومَ مِنَ الْمَجِلسِ «سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وبَحَمْدكَ أشْهدُ أنْ لا إلهَ إلا أنْتَ أَسْتَغْفِرُكَ وأتُوبُ إِلَيْكَ» فقال رَجُلٌ يارسول الله إنَّكَ لَتَقُولُ قَوْلاَ مَاكُنْتَ تَقُولُهُ فِيَما مَضَى ؟ قال: «ذلكَ كفَّارَةٌ لِماَ يَكُونُ في الْـمجْلِسِ»» رواه أبو داود، ورواه الحاكم أبو عبد الله في المستدرك من رواية عائشة لوقال: صحيح الإسناد.
۸۳۳- «از ابو برزه سروایت شده که گفت:
رسول الله ج در آخر عمر و در پایان جلسهء خویش چون می‌خواست که از مجلسی برخیزد، می‌گفت: «سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وبَحَمْدكَ أشْهدُ أنْ لا إلهَ إلا أنْتَ أَسْتَغْفِرُكَ وأتُوبُ إِلَيْكَ» (ترجمه‌اش گذشت).
مردی گفت: تو سخنی می‌گوئی که در گذشته نمی‌گفتی.
گفت: این کفارهء آن چیزی است که در مجلس می‌باشد».
۸۳۴- «وعن ابن عمر ب قال: قَلَّمَا كان رسول الله ج يقوم من مَجْلس حتى يَدعُوَ بهؤلاَءِ الَّدعَوَاتِ «الَّلهمَّ اقْسِم لَنَا مِنْ خَشْيَتِكَ ما تحُولُ بِه بَيْنَنَا وبَينَ مَعٌصَِيتِك، ومن طَاعَتِكَ ماتُبَلِّغُنَا بِه جَنَّتَكَ، ومِنَ اْليَقيٍن ماتُهِوِّنُ بِه عَلَيْنا مَصَائِبَ الدُّنيَا. الَّلهُمَّ مَتِّعْنا بأسْمَاعِناَ، وأبْصَارناَ، وِقُوّتِنا ما أحييْتَنَا، واجْعَلْهُ الوَارِثَ منَّا، وِاجعَل ثَأرَنَا عَلى مَنْ ظَلَمَنَا، وانْصُرْنا عَلى مَنْ عادَانَا، وَلا تَجْعلْ مُِصيَبتَنا في دينَنا، وَلا تَجْعلِ الدُّنْيَا أكبَرَ همِّنا ولا مبلغ عِلْمٍنَا، وَلا تُسَلِّط عَلَيَنَا مَنْ لا يْرْحَمُناَ»»رواه الترمذي وقال حديث حسن.
۸۳۴- «از ابن عمر بروایت شده که گفت:
بسیار کم بود که رسول الله ج از مجلسی برخیزد و این دعا‌ها را نخواند: «الَّلهمَّ اقْسِم لَنَا مِنْ خَشْيَتِكَ...» بار خدایا برای ما از ترس خویش نصیبی ده که میان ما و معصیت حائلش گردانی و از طاعتت برای ما بهره‌ای ده که بدان ما را به بهشت رسانی و از یقین نصیبی ده که بوسیلهء آن مصیبت‌های دنیا را بر ما سهل گردانی. پروردگارا! ما را از شنوائی‌ها و بینائی‌ها و نیروی ما بهره ور کن تا زندهء مان می‌داری و این بهره مندی را در ورثهء مان قرار بده، و انتقام ما را از آنکه بر ما ستم روا داشته، بگیر و ما را بر آنکه بر ما تجاوز کرده نصرت و یاری ده و مصیبت ما را در دین ما مگردان و دنیا را بزرگترین مقصد و نظرگاه علم ما مگردان و بر ما آن را که ترحم ندارد، چیره مکن».
۸۳۵- «وعن أبي هريرة س قال: قال رسول ج «مَا مِنْ قَوْمٍ يَقومونَ منْ مَجْلسٍ لا يَذكُرُون الله تعالى فيه إلا قَاموا عَنْ مِثلِ جيفَةِ حِمَارٍ وكانَ لَهُمْ حَسْرَةً»» رواه أبو داود بإسناد صحيح.
۸۳۵- «ابو هریره سروایت می‌کند که:
رسول الله ج فرمود: هیچ گروهی نیست که از مجلسی بر می‌خیزند که در آن خدا را یاد نمی‌کنند، جز مانند آنکه گوئی از بالای نعش الاغی برخاسته‌اند و برای‌شان حسرت و افسوس است».
۸۳۶- «وعنه عن النبي ج قال: «مَا جَلَسَ قَومٌ مَجْلِساً لم يَذْكرُوا الله تَعَالَى فيه ولَم يُصَُّلوا على نَبِيِّهم فيه إلاَّ كانَ عَلَيّهمْ تِرة، فإِنْ شاءَ عَذَّبَهُم، وإنْ شَاءَ غَفَرَ لَهُم»» رواه الترمذي وقال حديث حسن.
۸۳۶- «ابو هریره سروایت می‌کند که:
رسول الله جفرمود: هیچ گروهی از مجلسی برنخاستند که خدا را در آن یاد نکردند و در آن بر پیامبر خویش جدرود نفرستادند، مگر اینکه برای‌شان نقصی بشمار می‌رود که اگر خواست، عذابشان می‌کند و اگر خواست آنها را می‌آمرزد».
۸۳۷- «وعنه عن رسول الله ج «مَنْ قعَدَ مَقْعَداً لم يَذْكُرِ الله تعالى فِيهِ كَانَت عليه مِنَ الله ترَة، وَمَن اضطجَعَ مُضْطَجَعاً لايَذْكرُ الله تعالى فيه كَاَنتْ عَليْه مِنَ الله تِرَةٌ َ»» رواه أبو داود.
۸۳۷- «ابو هریره سروایت می‌کند که:
رسول الله ج فرمود: آنکه در جایی بنشیند که در آن خدا را یاد نکرده باشد، از جانب خدا بر وی نقصی است و کسی که در جایی بخوابد و خدا را در آن یاد نکرده باشد، از جانب خدا بر وی نقصی است».