۸۶- باب وفا به عهد و پیمان و بجای آوردن وعده
قال الله تعالی: ﴿وَأَوۡفُواْ بِٱلۡعَهۡدِۖ إِنَّ ٱلۡعَهۡدَ كَانَ مَسُۡٔولٗا﴾[الإسراء: ۳۴] .
خداوند می‌فرماید: «و به عهد وفا کنید که از عهد پرسیده خواهد شد».
وقال تعالی: ﴿وَأَوۡفُواْ بِعَهۡدِ ٱللَّهِ إِذَا عَٰهَدتُّمۡ﴾[النحل: ۹۱] .
و هم می‌فرماید: «و به عهد خدا وفا کنید، چون عهد و پیمان نمودید».
وقال تعالی: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَوۡفُواْ بِٱلۡعُقُودِ﴾[المائدة: ۱] .
و می‌فرماید: «ای مؤمنان به عهدها وفا نمائید».
وقال تعالی: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفۡعَلُونَ ٢ كَبُرَ مَقۡتًا عِندَ ٱللَّهِ أَن تَقُولُواْ مَا لَا تَفۡعَلُونَ ٣﴾[الصف: ۲-۳] .
و می‌فرماید: «ای مسلمانان چرا آنچه را که نمی‌کنید می‌گویید. بسیار ناپسندیده شد نزد خدا که چیزی را انجام نمی‌دهید، بگویید».
۶۸۹- «عن أبي هريرة س أن رسول اللَّه ج قال: «آيَةُ المُنَافِقِ ثَلاثٌ: إذا حَدَّث كَذب، وإذا وَعدَ أخلَف، وإذا اؤْتُمِنِ خَانَ»» متفقٌ علیه.
زاد في روايةٍ لـمسلم:«وإنْ صَامَ وصَلَّى وَزَعَمَ أَنَّهُ مسلِمٌ».
۶۸۹- «از ابو هریره سروایت است که:
رسول الله ج فرمود: نشانهء منافق سه چیز است:
چون سخن راند، دروغ گوید.
و چون وعده کند، مخالفت نماید.
و چون امین شمرده شود، خیانت کند.
و در روایتی مسلم افزوده شده که: هر چند نماز گزارده و روزه گیرد و گمان کند که او مسلمان است».
۶۹۰- «وعن عبدِ اللَّهِ بن عمرو بن العاص ب، أنَّ رسول اللَّه ج قال: «أرْبع مِنْ كُنَّ فِيهِ كَانَ مُنَافِقاً خَالِصا. ومنْ كَانَتْ فِيه خَصلَةٌ مِنْهُنَّ كانَتْ فِيهِ خَصْلَة مِن النِّفاقِ حَتَّى يَدَعَهَا: إذا اؤُتُمِنَ خَان، وإذَا حدَّثَ كذَب، وَإذا عَاهَدَ غَدَر، وَإذا خَاصَم فَجَرَ»» متفقُ علیه.
۶۹۰- «از عبد الله بن عمرو بن العاص بروایت شده که:
رسول الله ج فرمود: چهار خصلت است که هرگاه در یک فرد جمع شود، او منافق خالص است و آنکه در او صفتی از این اوصاف باشد، در او صفتی از نفاق موجود است؛ تا آن را ترک کند:
چون امین شمرده شود، خیانت کند.
و چون سخن راند، دروغ گوید.
و چون عهد و پیمان کند، فریب بازی نماید.
و چون دعوا کند دشنام دهد».
۶۹۱- «وعن جابرٍ س قال: قال لي النبي ج: «لو قدْ جاءَ مالُ الْبَحْرَيْن أعْطَيْتُكَ هكَذا وهكذا وَهَكَذا» فَلَمْ يَجيءْ مالُ الْبحْرَيْنِ حَتَّى قُبِضَ النبيُّ ج، فَلَمَّا جَاءَ مَالُ الْبَحْرَيْن أَمَرَ أبُو بَكْرٍ س فَنَادى: مَنْ كَانَ لَهُ عنْدَ رسول اللَّه ج عِدَةٌ أوْ دَيْنٌ فَلْيَأْتِنَا. فَأتَيتُهُ وقُلْتُ لَهُ: إنَّ النبي ج قال لي كَذَا، فَحثَى لي حَثْيَةً، فَعدَدْتُها، فَإذا هِي خَمْسُمِائَةٍ، فقال لي: خُذْ مثْلَيْهَا». متفقٌ علیه.
۶۹۱- «از جابر سروایت است که:
پیامبر جبرایم فرمود: اگر حتماً مال بحرین آمد، برایت اینقدر و اینقدر و اینقدر می‌دهم، مال بحرین نیامد تا اینکه رسول الله ج وفات یافت. چون مال بحرین آمد، ابوبکر سامر نمود و اعلان کرد، هر کسی که وام یا پیمانی از پیامبر جطلبگار است، نزد ما بیاید، و من نزد او آمده و گفتم: که پیامبر جبرایم چنین و چنان گفت.
او برایم دو کف داد، و من آن را شمرده دیدم که پانصد است، و به من گفت که دو برابر آن را بردار».