حیات صحابه – جلد دوم

(دعای پیامبر خدا ص برای انصار، و آنچه ابوبکر س در یکی از خطبه‌هایش درباره ایشان گفته است)

امام احمد از انس بن مالک سروایت نموده، که گفت: (آبکشی توسط) شترهای آبکش (یا قلت این شترها) برای انصار باعث مشقّت و تکلیف گردید، آنگاه آنها نزد پیامبر خدا صجمع شدند، و از وی می‏خواستند تا برای‌شان نهری را در روی زمین حفر نماید. رسول خدا صبه آنان گفت: «مرحبا به انصار، مرحبا به انصار، مرحبا به انصار. از من امروز هرچه را که بخواهید به شما می‏دهم، و از خداوند هم هر چیزی را که برای شما بخواهم به من می‏دهد»، آنگاه آنها به یکدیگر گفتند: این موقع را غنیمت شمرده، از وی مغفرت را بخواهید، گفتند: ای رسول خدا، برای ما به مغفرت دعا نما. پیامبر صفرمود: «بار خدایا، به انصار و به پسران انصار، و به پسران پسران انصار مغفرت نما» [۳۲۷]. و در روایتی آمده: «و به همسران انصار». هیثمی (۴۰/۱۰) می‏گوید: این را امام احمد روایت نموده، و بزار مانند آن را روایت کرده و (قول): «مرحبا به انصار» را سه مرتبه ذکر نموده. و طبرانی این را در الاوسط، الصغیر والکبیر مانند آن را روایت کرده، و گفته: «و برای زنان پسرن انصار» [۳۲۸]. و رجال یکی از اسناد احمد رجال صحیح‌اند. و نزد بزار و طبرانی از رفاعه بن رافع سروایت است که گفت: رسول خدا صفرمود: «بار خدایا، به انصار، و به ذریه‏های انصار، و ذریه‏های ذریه‏هایشان و همسایگان‌شان مغفرت نما» [۳۲۹]. هیثمی (۴۰/۱۰) می‏گوید: رجال آنها غیر از هشام بن هارون که ثقه است رجال صحیح‌اند. و نزد طبرانی از عوف انصاری سروایت است که گفت: رسول خدا صفرمود: «بار خدایا، به انصار، و به پسران انصار، و به آزاد کردندگان انصار مغفرت نما». هیثمی (۴۱/۱۰) می‏گوید: در این کسانی‌اند که نمی‏شناسم. و نزد بزار از عثمان سروایت است که گفت: از رسول خدا صشنیدم که می‏گفت: «ایمان در یمن است، ایمان در قحطان است، و شدّت و سختی در پسران عدنان است، حمیر رأس عرب و مهم‏تر و بزرگ آن است، و مذحج سردار و عصمت عرب است، و ازد صاحب شوکت و مورد اعتماد و جمجمه عرب است و همدان گردن و بلندی عرب است، بار خدایا، انصار را عزت بخش، کسانی را که خداوند توسط ایشان دین را استوار گردانید، کسانی را که مرا جای دادند، کمک و یاری ام نمودند، و از من حمایت کردند، و اینها اصحابم در دنیا، و گروهم در آخرت‌اند، و اولین کسانی‌اند که از امتم وارد جنت می‏شوند». هیثمی (۴۱/۱۰) می‏گوید: اسناد آن حسن است. و ابن ابی الدنیا در الاشرف، چنان که در الکنز (۱۳۴/۷) آمده، از عثمان ابن محمّد بن زبیری روایت نموده، که گفت: ابوبکر سدر یکی از خطبه‏های خود فرمود: -به خدا سوگند- ما و انصار چنانیم که گفته است:

جزى الله عنا جعفراً حين اشرقت
بنا نعلنا للواطئين فزلّت
ابوا ان يملّونا ولو ان امّنا
تلاقي الذي يلقون منا لـملت

ترجمه: «خداوند از طرف ما، برای جعفر پاداش دهد، هنگامی که کفش‏های ما در برابر ما بخل ورزیدند، و روندگان را لغزانیدند، ولی آنان از ناراحت ساختن ما ابا ورزیدند، اگر مادر ما، آنچه را می‏دید، که آنان از ما می‏بینند، خسته و ناراحت می‏شد».

[۳۲۷] صحیح. احمد (۳/۱۳۹) و حاکم (۴/۸۰) از طریق دیگر که حاکم آن را صحیح دانسته و همچنین ذهبی. [۳۲۸] درین حدیث لفظ «کنائن» که جمع «کنّه » است استعمال شده، و این لفظ تا جایی که من به فرهنگ‏های دست داشته‏ام مراجعه نمودم چندین معنا را افاده می‏کند، از جمله: همسر پسر، همسر برادر و زن پیر، نمی‏دانم که در حدیث همه آنها مطلوب‌اند و یا یکی، و من در ترجمه اول آن را به خاطر این که اولین معنای کلمه مذکور است، انتخاب نمودم. والله اعلم. م. [۳۲۹] ضعیف. طبرانی در «الکبیر» (۴۵۳۴) و بزار (۲/۲۶۶) در سند آن هشام بن هارون انصاری است که مجهول است: «التقریب» (۲/۲۳۰) و «المیزان» (۴/۳۰۵).