حیات صحابه – جلد دوم

میراث بردن در میان مهاجرین و انصار

بخاری از ابن عباس بروایت نموده، که گفت: هنگامی که مهاجرین به مدینه آمدند، مهاجر از انصار به خاطر مؤاخاتی که رسول خدا صدر میان‌شان برقرار نموده بود، بدون ذوی الارحام وی، میراث می‏برد. هنگامی که (این آیه) نازل گردید:

﴿وَلِكُلّٖ جَعَلۡنَا مَوَٰلِيَ﴾[النساء: ۳۳].

ترجمه: «و برای هر کس وارثانی مقرر نموده‏ایم».

این عمل منسوخ گردید. این چنین در این روایت آمده که ناسخ میراث بردن هم پیمان همین آیه می‏باشد، ولی از روایت بعدی معلوم می‏شود که ناسخ، نزول این آیه است:

﴿وَأُوْلُواْ ٱلۡأَرۡحَامِ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلَىٰ بِبَعۡضٖ﴾[الانفال: ۷۵].

ترجمه: «و خویشاوندان به یکدیگر سزاوارتر و نزدیک ترند».

حافظ می‏گوید: قول معتمد همین است. و احتمال دارد نسخ دو بار واقع شده باشد، بار اول آن وقت که هم پیمان فقط به تنهاییش میراث می‏برد و نه عصبه. و چون این آیه نازل گردید: ﴿وَلِكُلّٖ جَعَلۡنَا...﴾الایه . همه آنهادر میراث بردن داخل گردیدند. و بر همین قول حدیث ابن عباس بتأویل می‏شود، که بعد این حکم را آیه احزاب نسخ نمود، ومیراث بردن ویژه عصبه گردید، و برای هم پیمان نصرت، همکاری و مانند اینها باقی ماند، و بقیه آثار نیز به این تأویل می‏گردد. و نزد احمد از عمروبن شعیب از پدرش و از پدربزرگش سبه مانند این، چنان که در فتح الباری (۱۹۱/۷) آمده، روایت است. و ابن سعد به اسنادهای واقدی [۲۷۳]که به گروهی از تابعین برمی گردد، ذکر نموده که آنها گفتند: هنگامی که رسول خدا صبه مدینه تشریف آورد، درمیان مهاجرین پیمان برادری بست، و در میان مهاجرین و انصار بر مواسات و همدردی پیمان برادری بست، که آنها از یکدیگر میراث می‏بردند، و تعدادشان که بعضی از مهاجرین و برخی از انصار بودند نودتن بود -و گفته شده: صد تن بودند-. هنگامی که (این آیه) نازل گردید: ﴿وَأُوْلُواْ ٱلۡأَرۡحَامِ...﴾میراث بردن در میان آنها بر اثر آن پیمان برادری باطل گردید. این چنین در الفتح (۱۹۱/۷) آمده.

[۲۷۳] واقدی متروک الحدیث است. (متهم به دروغ است).