حیات صحابه – جلد دوم

بیرون رفتن پیامبر ص در ماه رمضان در غزوه بدر و فتح مکه

ترمذی از عمر سروایت نموده، که گفت: با پیامبر خدا صدر رمضان، در روز بدر و روز فتح غزا نمودیم [۶۷۲]... الحدیث. این چنین در الفتح (۱۳۱/۴) آمده است.

این را همچنین ابن سعد و امام احمد از عمر سروایت نموده‏اند که گفت: دو غزوه را با رسول خدا صدر رمضان انجام دادیم: روز بدر و روز فتح، و در هردو روزه را خوردیم [۶۷۳]. این حدیث حسن است. این چنین در الکنز (۳۲۹/۴) آمده است.

و نزد امام احمد از ابن عباس بروایت است که گفت: اهل بدر سیصد و سیزده تن بودند، مهاجرین در روز بدر هفتاد و شش تن بودند، و شکست اهل بدر [۶۷۴]در هفدهم ماه رمضان در روز جمعه بود [۶۷۵]. این چنین در البدایه (۲۶۹/۳) آمده.

این را همچنین بزار روایت نموده، جز این که گفته است: سیصد و ده تن و اندی بودند [۶۷۶]، و گفته: انصار دویست و سی و شش تن بودند، و پرچم مهاجرین با علی سبد. هیثمی (۹۳/۶) می‏گوید: این حدیث را اینچنین طبرانی روایت نموده، و در آن حجّاج بن ارطات آمده که مدلّس است.

ابن اسحاق از ابن عباس بروایت نموده، که گفت: سپس رسول خدا صبه سفر خود آغاز نمود، و ابورهم کلثوم بن حصین بن عتبه بن خلف غفاری سرا جانشین خود در مدینه گذاشت، وی در دهم رمضان بیرون گردید و روزه گرفت، مردم هم بااو روزه گرفتند، تا این که به‏کدید [۶۷۷]-(آبی است) [۶۷۸]در بین عسفان و امج- رسید، و در آنجا افطار نمود، بعد از آن حرکت نمود و در مّرظهران [۶۷۹]با ده هزارتن از مسلمین مستقر گردید. بخاری مانند آن را روایت نموده است [۶۸۰]. این چنین در البدایه (۲۸۵/۴) آمده. این را طبرانی به مثل آن در یک حدیث طویل روایت کرده است. هیثمی (۱۶۷/۶) می‏گوید: رجال وی رجال صحیح‌اند.

و نزد عبدالرزاق و ابن ابی شیبه از ابن عباس بروایت است که گفت: رسول خدا صسال فتح درماه رمضان خارج گردید، و تا رسیدن به کدید روزه گرفت.

و نزد عبدالرزاق همچنین‏از وی روایت است که گفت: رسول خدا صسال فتح در ماه رمضان بیرون رفت، و روزه گرفت تا این که در مسیر راه از قدید [۶۸۱]عبور نمود، که تقریباً وقت چاشت بود، مردم تشنه شده بودند، و شروع به راست کردن گردنهای خویش نمودند، و نفس‏هایشان به آب علاقمندی نشان می‏داد. آنگاه رسول خدا صکاسه‏ای را که در آن آب بود طلب نمود، و آن را به دست خود گرفت، و مردم آن را دیدند، بعد آن را نوشید و مردم هم نوشیدند [۶۸۲]. این چنین در کنزالعمال (۳۳۰/۴) آمده است. و حدیث را همچنین مسلم، ترمذی، نسائی و مالک از راه‌هایی از ابن عباس ب، چنان که در جمع الفوائد (۱۵۹/۱) آمده، روایت نموده‏اند.

[۶۷۲] ضعیف. ترمذی (۷۱۴) وی می‌گوید: حدیث عمر را جز به این وجه نمی شناسیم. من (محقق) می‌گویم در سند آن ابن لهیعه است که ضعیف است. [۶۷۳] ضعیف. احمد (۱۴۲) (۱/۲۲) از معمر که او از سعید بن مسیب درباره‌ی روزه در سفر پرسید و او از عمر چنین روایت کرد... شیخ احمد شاکر می‌گوید: اسناد آن به علت انقطاع ضعیف است. من (محقق) می‌گویم: همچنین در سند آن ابن لهیعه است که ضعیف است. [۶۷۴] هدفش شکست مشرکین در روز بدر است. [۶۷۵] احمد (۱/ ۲۴۸) و به شماره (۲۲۳۲) شیخ احمد شاکر می‌گوید: اسناد آن صحیح است. همچنین در «مجمع الزوائد» (۶/ ۹۳) همچنین آن را به این معنا به بزار نسبت داده است. من (محقق) می‌گویم: همچنین در سند آن حاج بن آرطأة است که چنانکه هیثمی (۶/۹۳) می‌گوید مدلس است و با این وجود این جدیث را به لفظ عن روایت کرده است. [۶۷۶] یعنی از سیصد و ده تن اندکی زیاد بودند. م. [۶۷۷] جایی است درمیان مکه و مدینه. [۶۷۸] به نقل از هیثمی. [۶۷۹] جایی است نزدیک مکه. [۶۸۰] بخاری (۱۹۴۴). [۶۸۱] اسم روستایی است. [۶۸۲] مسلم (۱۱۳).