باب (۲۱): درباره وقوف در عرفه و آیه: ﴿ثُمَّ أَفِيضُواْ مِنۡ حَيۡثُ أَفَاضَ ٱلنَّاسُ﴾(سپس باید از جایى که مردم از آن به سوى مزدلفه و مشعرالحرام خارج مى‌شوند خارج شوید)
٧۶۴- حدیث: «عَائِشَةَ قَالَ عُرْوَةُ: كَانَ النَّاسُ يَطُوفُونَ فِي الْجَاهِلَيَّةِ عُرَاةً إِلاَّ الْحُمْسَ، وَالْحُمْسُ قُرَيْشٌ وَمَا وَلَدَتْ، وَكَانَتِ الْحُمْسُ يَحْتَسِبُونَ عَلَى النَّاسِ: يُعْطِي الرَّجُلُ الرَّجُلَ الثِّيَابَ يَطُوفُ فِيهَا، وَتُعْطِي الْمَرْأَةُ الْمَرْأَةَ الثِّيَابَ تَطُوفُ فِيهَا، فَمَنْ لَمْ يُعْطِهِ الْحُمْسُ طَافَ بِالْبَيْتِ عُرْيَانًا؛ وَكَانَ يُفِيضُ جَمَاعَةُ النَّاسِ مِنْ عَرَفَاتٍ، وَيُفِيضُ الْحُمْسُ مِنْ جَمْعٍ، وَعَنْ عَائِشَةَ أَنَّ هذِهِ الآيَةَ نَزَلَتْ فِي الْحُمْسِ ﴿ثُمَّ أَفِيضُواْ مِنۡ حَيۡثُ أَفَاضَ ٱلنَّاسُ﴾ قَالَ: كَانُوا يُفِيضُونَ مِنْ جَمْعٍ فَدُفِعُوا إِلَى عَرَفَاتٍ» [۱۲۸].
یعنی: «عروه گوید: در دوران جاهلیت مردم به حالت لخت و عریان طواف کعبه را مى‌نمودند به جز قریش، قریش هم محض رضاى خدا به مردم کمک مى‌کردند مردان قریش به مردان دیگر و زنان قریش به زنان دیگر لباس مى‌دادند تا با لباس طواف انجام دهند، کسانى که قریش به آنان لباس نمى‌دادند به حالت عریان طواف مى‌کردند، عامّه مردم از عرفات به منى بر مى‌گشتند، ولى قریش به عرفات نمى‌رفتند و از مزدلفه به سوى منى بر مى‌گشتند، عایشه گوید: آیه فوق در مورد قریش نازل گردید، بعد از نزول این آیه قریش که قبلاً از مزدلفه بر مى‌گشتند و به عرفات نمى‌رفتند این بار به عرفات مى‌رفتند (و از عرفات به منى بر مى‌گشتند).
«يحتسبون على الناس: به خاطر خدا به مردم کمک مى‌کردند. جمع: مزدلفه».
٧۶۵- حدیث: «جُبَيْرِ بْنِ مُطْعِمٍ قَالَ: أَضْلَلْتُ بَعِيرًا لِي، فَذَهَبْتُ أَطْلُبُهُ يَوْمَ عَرَفَةَ، فَرَأَيْتُ النَّبِيَّ ج وَاقِفًا بِعَرَفَةَ، فَقُلْتُ: هذَا وَاللهِ مِنَ الْحُمْسِ، فَمَا شَأْنُهُ ههُنَا» [۱۲٩].
یعنی: «جبیر بن مطعم گوید: شترم را گم کرده بودم و در روز عرفه به دنبال آن مى‌گشتم، دیدم که پیغمبر جدر عرفه مى‌باشد، گفتم: والله این از قریش است، امّا در اینجا چه کار مى‌کند؟»، (قاضى عیاض گوید: این حج پیغمبر جقبل از هجرت بوده است که جبیر در آن موقع مسلمان نشده بود و از وقوف پیغمبر جکه قریشى است در عرفات تعجب کرد چون قریش قبلاً به عرفات نمى‌رفتند. جبیر در سال فتح مکه مسلمان گردید).
[۱۲۸] أخرجه البخاري في: ۲۵ كتاب الحج: ٩۱ باب الوقوف بعرفة. [۱۲٩] أخرجه البخاري في:۲۵ كتاب الحج: ٩۱ باب الوقوف بعرفة.