باب ۵: فضیلت و ثواب امام عادل و بدبختى امام ظالم و تشویق به مدارا با مردم و نهى از ناراحت ساختن و سخت‌گیرى بر مردم
۱۱٩٩- حدیث: «عَبْدِ اللهِ بْنِ عُمَرَ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ ج، قَالَ: كُلُّكُمْ رَاعٍ فَمَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ، فَالأَمِيرُ الَّذِي عَلَى النَّاسِ رَاعٍ وَهُوَ مَسْئُولٌ عَنْهُمْ، وَالرَّجُلُ رَاعٍ عَلَى أَهْلِ بَيْتِهِ وَهُوَ مَسْئُولٌ عَنْهُمْ، وَالْمَرْأَةُ رَاعِيَةٌ عَلَى بَيْتِ بَعْلِهَا وَوَلَدِهِ وَهِيَ مَسْئُولَةٌ عَنْهُمْ، وَالْعَبْدُ رَاعٍ عَلَى مَالِ سَيِّدِهِ وَهُوَ مَسْئُولٌ عَنْهُ، أَلاَ فَكُلُّكمْ رَاعٍ وَكُلُّكمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ» [۵۸۸].
یعنی: «عبدالله بن عمربگوید: پیغمبر جگفت: «همه شما مسئول هستید و نسبت به زیر دستان و چیزى که بر آن تسلط دارید مسئولیت دارید، حاکمى که بر مردم حکومت مى‌کند حافظ و نگهبان آنان است و مسئولیت مردمانى را که تحت حکومت او هستند به عهده دارد و هر انسانى بر خانواده خود نگبهان است و مسئولیت آنان را به عهده دارد، هر زنى بر مال شوهرش و اولاد شوهرش حافظ و نگهبان است و مسئولیت آن‌ها را به عهده دارد، هر خدمتگزارى نگهبان مال اربابش مى‌باشد و در مقابل آن مسئول است، بنابراین همه شما نگهبان یکدیگر و در مقابل همدیگر مسئول هستید».
۱۲۰۰- حدیث: «مَعْقِلِ بْنِ يَسَارٍ عَنِ الْحَسَنِ، أَنَّ عُبَيْدَ اللهِ بْنَ زِيَادٍ عَادَ مَعْقِلَ بْنَ يَسَارٍ فِي مَرَضِهِ الَّذِي مَاتَ فِيهِ، فَقَالَ لَهُ مَعْقِلٌ: إِنِّي مُحَدِّثُكَ حَدِيثًا سَمِعْتُهُ مِنْ رَسُولِ اللهِج، سَمِعْتُ النَّبِيَّ ج يَقُولُ: مَا مِنْ عَبْدٍ اسْتَرْعَاهُ اللهُ رَعِيَةً فَلَمْ يَحُطْهَا بِنَصِيحَةٍ إِلاَّ لَمْ يَجِدْ رَائِحَةَ الْجَنَّةِ» [۵۸٩].
یعنی: «حسنسگوید: عبدالله بن زیاد از معقل بن یسارسدر مرضى که در آن فوت کرد عیادت نمود، معقل به او گفت: من حدیثى را برایت روایت مى‌کنم که آن را از پیغمبر جشنیدم که مى‌گفت: «هر کسى که خداوند رعیتى را تحت فرمان او قرار دهد و با صمیمیت و اخلاص با او رفتار ننماید و او را نصیحت نکند، هرگز بوى بهشت را احساس نخواهد کرد».
[۵۸۸] أخرجه البخاري في: ۴٩ كتاب العتق: ۱٧ باب كراهية التطاول على الرقيق. [۵۸٩] أخرجه البخاري في: ٩۳ كتاب الأحكام: ۸ باب من استُرعِى رعية فلم ينصح.