باب ۲۱: دادن زمین به دیگران تا برایگان از آن استفاده کنند، پس از برداشت محصول اصل زمین به مالک تحویل داده شود
٩٩۸- حدیث: «ابْنِ عَبَّاسٍ، أَنَّ النَّبِيَّ ج لَمْ يَنْهَ عَنْهُ (أَيِ الْمُخَابَرَةِ) وَلكِنْ قَالَ: أَنْ يَمْنَحَ أَحَدُكُمْ أَخَاهُ خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ يَأْخُذَ عَلَيْهِ خَرْجًا مَعْلُومًا» [۳٧٧].
یعنی: «ابن عباس گوید: پیغمبر جاز (مخابرة) اجاره دادن زمین در مقابل یک سوم یا یک چهارم نهى ننموده است، ولى گفت: اگر شما زمین‌هاى خودتان را در اختیار دیگران قرار دهید تا به رایگان از آن بهره بردارى کنند بهتر از آن است که اجاره بهاى معینى را از آنان بگیرید».
(با توجّه به حدیث‌هاى فوق و حدیث ابن عباس علماء در مورد اجاره زمین براى زراعت با هم اختلاف نظر دارند، طاووس و حسن بصرى عقیده دارند اجاره دادن زمین براى زراعت به هیچ وجه درست نیست، خواه اجاره آن در مقابل پول و یا مواد غذایى باشد و یا در مقابل مقدار معینى از محصول آن مانند یک سوم و... ولى امام شافعى و امام حنفى و عده فراوانى از علماء عقیده دارند که اجاره دادن زمین براى زراعت در مقابل پول و مواد غذایى و پارچه و سایر اشیاء خواه از نوع محصول باشد که مستأجر آن را کشت مى‌نماید و یا از نوع آن نباشد جایز است، و برابر قول راجح علماى شافعى اجاره دادن زمین در برابر اجاره بهاى معینى مانند یک سوم یا بیشتر یا کمتر از محصول آن نیز جایز است، امّا اجاره زمین در مقابل اینکه مستأجر یک یا چند قطعه خوب و نزدیک به آب را با هزینه خود براى صاحب زمین کشت کند، و بقیه زمین براى مستأجر باشد، به اتفاق علماء جایز نیست) [۳٧۸].
وصلّى الله على سيِّدنا محمّد وعلى آله وأصحابه وأتباعه أجمعين.
[۳٧٧] أخرجه البخاري في: ۴۱ كتاب المزارعة: ۱۰ باب حدثنا علي بن عبد الله. [۳٧۸] شرح نووى بر مسلم، ج ۱۰، ص ۱٩۸.