باب ۳۵: نهى از روزه تمام سال در حقّ کسى که برایش زیان دارد و یا حقّى به وسیله آن ضایع مى‌گردد، و یا در ضمن روزه سال روز عید فطر و قربان و سه روز بعد از عید قربان که روزه در آنها حرام است هم باشد و بیان اینکه یک روز در میان روزه بودن بهترین روزه است
٧۱۴- حدیث: «عَبْدِ اللهِ بْنِ عَمْرو، قَالَ: أُخْبِرَ رَسُولُ اللهِ ج أَنِّي أَقُولُ، وَاللهِ لأَصُومَنَّ النَّهَارَ وَلأَقُومَنَّ اللَّيْلَ مَا عِشْتُ؛ فَقُلْتُ لَهُ: قَدْ قُلْتُهُ، بِأَبِي أَنْتَ وَأُمِّي قَالَ: فَإِنَّكَ لاَ تَسْتَطِيع ذلِكَ، فَصُمْ وَأَفْطِرْ، وَقُمْ وَنَمْ، وَصُمْ مِنَ الشَّهْرِ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ، فَإِنَّ الْحَسَنَةَ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا، وَذلِكَ مِثْلُ صِيَامِ الدَّهْرِ قُلْتُ: إِنِّي أُطِيقُ أَفْضَلَ مِنْ ذلِكَ قَالَ: فَصُمْ يَوْمًا وَأَفْطِرْ يَوْمَيْنِ قُلْتُ: إِنِّي أُطِيقُ أَفْضَلَ مِنْ ذلِكَ قَالَ: فَصُمْ يَوْمًا وَأَفْطِرْ يَوْمًا، فَذَلِكَ صِيَامُ دَاوُدَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ، وَهُوَ أَفْضَلُ الصِّيَامُ فَقُلْتُ: إِنِّي أُطِيقُ أَفْضَلَ مِنْ ذلِكَ فَقَالَ النَّبِيُّ ج: لاَ أَفْضَلَ مِنْ ذلِكَ» [٧۱].
یعنی: «عبدالله بن عمرو بن عاص گوید: به پیغمبر جخبر داده بودند، که من گفته‌ام: تا زنده هستم در روز روزه مى‌گیرم و شبها به عبادت و نماز مشغول مى‌شوم، به پیغمبر گفتم: بلى، با پدر و مادرم فدایت شوم من آن را گفته‌ام، گفت: «قدرت این کار را ندارى، مدتى روزه باش و مدتى هم روزه را ترک کن و مقدارى از شب بیدار باش و مقدارى هم بخواب، هر ماه سه روز روزه باش و هر احسانى به ده برابر آن پاداش داده مى‌شود، بنابراین وقتى که شما هر ماه سه روز روزه باشید ثواب آن به اندازه ثواب روزه تمام سال است». (چون هر سه روز ثواب سى روز را دارد) عبدالله گوید، گفتم: من مى‌توانم از این بهتر و بیشتر روزه باشم، پیغمبر جفرمود: «پس یک روز روزه باش و دو روز آن را ترک کن». عبدالله گوید: گفتم من قدرت روزه بهتر و بیشتر از این هم دارم، پیغمبر جفرمود: «پس یک روز روزه باش و یک روز آن را ترک کن این نوع روزه است، روزه داود÷مى‌باشد و این نوع روزه افضل‌ترین روزه‌هاى (سنّت) است». باز گفتم من روزه از این بهتر و بیشتر مى‌توانم بگیرم، پیغمبر جفرمود: از این روزه بهتر وجود ندارد».
٧۱۵- حدیث: «عَبْدِ اللهِ بْنِ عَمْرو بْنِ الْعَاصِ، قَالَ: قَالَ لِي رَسُولُ اللهِ ج: يَا عَبْدَ اللهِ أَلَمْ أُخْبَرْ أَنَّكَ تَصُومُ النَّهَارَ وَتَقُومُ اللَّيْلَ فَقُلْتُ: بَلَى يَا رَسُولَ اللهِ قَالَ: فَلاَ تَفْعَلْ، صُمْ وَأَفْطِرْ، وَقُمْ وَنَمْ، فَإِنَّ لِجَسَدِكَ عَلَيْكَ حَقًّا، وَإِنَّ لِعَيْنِكَ عَلَيْكَ حَقًّا، وَإِنَّ لِزَوْجِكَ عَلَيْكَ حَقًّا، وَإِنَّ لِزَوْرِكَ عَلَيْكَ حَقًّا، وَإِنَّ بِحَسْبِكَ أَنْ تَصُومَ كُلَّ شَهْرٍ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ، فَإِنَّ لَكَ بِكُلِّ حَسَنَةٍ عَشْرَ أَمْثَالِهَا، فَإِنَّ ذلِكَ صِيَامُ الدَّهْرِ كُلِّهِ فَشَدَّدْتُ فَشُدِّدَ عَلَيَّ، قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ إِنِّي أَجِدُ قُوَّةً قَالَ: فَصُمْ صِيَامَ نَبِيِّ اللهِ دَاوُدَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ، وَلاَ تَزِدْ عَلَيْهِ قُلْتُ: وَمَا كَانَ صِيَامُ نَبِيِّ اللهِ دَاوُدَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ: نِصْفُ الدَّهْرِ.
فَكَانَ عَبْدُ اللهِ يَقُولُ بَعْدَمَا كَبِرَ: يَا لَيْتَنِي قَبِلْتُ رُخْصَةَ النَّبِيِّ ج» [٧۲].
یعنی: «عبدالله بن عمرو بن عاصسگوید: پیغمبر جبه من گفت: «اى عبدالله! مگر من خبر ندارم که شما در روز روزه هستید و شبها مى‌خوابید و به عبادت مشغول مى‌باشید؟» گفتم: بلى، خبر دارى اى رسول خدا! پیغمبر جفرمود: «این کار را مکن، بلکه بعضى روزها روزه بگیر و بعضى روزها روزه را بخور، و شبها مقدارى بیدار باش و مقدارى هم بخواب، چون بدنت هم بر تو حقى دارد (که باید آن را رعایت کنى) و چشمانت حقى دارند، و زنت حقى دارد و مهمان‌هایت بر تو حقى دارند، (چنانچه همیشه در حال روزه و عبادت باشى این حق‌ها ضایع مى‌گردند) و براى تو کافى است که در هر ماه سه روز، روزه باشى، و براى هر احسانى ده برابر آن پاداش دارى بنابراین سه روز روزه در هر ماه مثل روزه تمام سال است». عبدالله گوید: کار را بر خود سنگین مى‌کردم و سنگین‌تر مى‌شد تا اینکه گفتم: اى رسول خدا! من قدرت انجام این کارها را دارم، پیغمبر جفرمود: «پس روزه پیغمبر خدا داود÷را بگیر، و بیشتر از روزه او روزه مباش». گفتم: روزه پیغمبر خدا داود÷کدام است؟ فرمود: «نصف سال است (یک روز در میان)». بعداً که عبدالله پیر شده بود (و روزه نصف سال برایش زحمت بود) مى‌گفت: اى کاش از اوّل رخصت و تخفیف پیغـمبر جرا قبول مى‌کردم و هر ماه سه روز روزه مى‌شدم و به این صورت، کار را بر خود سنگین نمى‌کردم».
٧۱۶- حدیث: «عَبْدِ اللهِ بْنِ عَمْرو، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ ج: اقْرَإِ الْقرْآنَ فِي شَهْرٍ قُلْتُ: إِنِّي أَجِدُ قُوَّةً حَتَّى قَالَ: فَاقْرَأْهُ فِي سَبْعٍ وَلاَ تَزِدْ عَلَى ذَلِكَ» [٧۳].
یعنی: «عبدالله بن عمرو بن عاصسگوید: رسول خدا جفرمود: «در ماه یکبار تمام قرآن را بخوان». گفتم: بیشتر مى‌توانم بخوانم تا اینکه فرمود: در هر هفته یکبار تمام قرآن را بخوان و بیشتر از این مخوان».
٧۱٧- حدیث: «عَبْدِ اللهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ، قَالَ: قَالَ لِي رَسُولُ اللهِ ج: يَا عَبْدَ اللهِ لاَ تَكُنْ مِثْلَ فُلاَنٍ، كَانَ يَقُومُ اللَّيْلَ فَتَرَكَ قِيَامَ اللَّيْلِ» [٧۴].
یعنی: «عبدالله بن عمرو بن عاصسگوید: پیغمبر جبه من گفت: اى عبدالله! مانند فلانى مباش که (یک مدت) تمام شب به عبادت مشغول مى‌شد (سپس خسته شد) و به کلّى آن را ترک نمود».
٧۱۸- حدیث: «عَبْدِ اللهِ بْنِ عَمْرٍو، قَالَ: بَلَغَ النَّبِيَّ ج أَنِّي أَسْرُدُ الصَّوْمَ وَأُصَلِّي اللَّيْلَ، فَإِمَّا أَرْسَلَ إِلَيَّ وَإِمَّا لَقِيتُهُ، فَقَالَ: أَلَمْ أُخْبَرْ أَنَّكَ تَصُومُ وَلاَ تُفْطِرُ وَتُصَلِّي؛ فَصُمْ وَأَفْطِرْ وَقُمْ وَنَمْ، فَإِنَّ لِعَيْنِكَ عَلَيْكَ حَظًّا، وَإِنَّ لِنَفْسِكَ وَأَهْلِكَ عَلَيْكَ حَظًّا قَالَ: إِنِّي لأَقْوَى لِذلِكَ قَالَ: فَصُمْ صِيَامَ دَاوُدَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ: وَكَيْفَ قَالَ: كَانَ يَصُومُ يَوْمًا وَيُفْطِرُ يَوْمًا، وَلاَ يَفِرُّ إِذَا لاَقَى قَالَ: مَنْ لِي بِهذِهِ، يَا نَبِيَّ اللهِ قَالَ عَطَاءٌ (أَحَد الرُّوَاة): لاَ أَدْرِي كَيْفَ ذَكَرَ صِيَامَ الأَبَدِ قَالَ النَّبِيُّ ج: لاَ صَامَ مَنْ صَامَ الأَبَدَ مَرَّتَيْنِ» [٧۵].
یعنی: «عبدالله بن عمرو بن عاصسگوید: خبر به پیغمبر جرسیده بود که من پشت سر هم روزه مى‌باشم و شبها هم نماز مى‌خوانم، یا اینکه پیغمبر جکسى را پیش من فرستاد، یا من به حضور پیغمبر جرسیدم، فرمود: «مگر من نمى‌دانم که تو همیشه روزه هستى و نماز مى‌خوانى؟! امّا بعضى اوقات روزه باش و بعضى اوقات آن را ترک کن و شبها مقدارى بیدار باش و مقدارى بخواب، چون هر یک از چشم و جان و خانواده‌ات بر تو حقّى دارند». عبدالله گفت: من براى انجام این کار توانا هستم، پیغمبرجفرمود: «روزه داود÷را بگیر». عبدالله گفت: روزه داود چطور است؟ پیغمبر جفرمود: «داود÷یک روز روزه مى‌گرفت و روز دیگر روزه نبود، و در میدان جنگ هم در برابر دشمن فرار نمى‌کرد». عبدالله گفت: چطور من مى‌توانم مانند او این شجاعت را داشته باشم، اى رسول خدا! عطاء یکى از راویان حدیث گوید: نمى‌دانم در مورد روزه دائمى عبدالله چه گفت: پیغمبر جفرمود: «کسى که همیشه روزه باشد، روزه‌اش ثواب ندارد». پیغمبر جدو بار این جمله را تکرار نمود».
٧۱٩- حدیث: «عَبْدِ اللهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ، قَالَ: قَالَ لِي النَّبِيُّ ج: إِنَّكَ لَتَصُومُ الدَّهْرَ وَتَقُومُ اللَّيْلَ فَقُلْتُ: نَعَمْ قَالَ: إِنَّكَ إِذَا فَعَلْتَ ذَلِكَ، هَجَمَتْ لَهُ الْعَيْنُ، وَنَفِهَتْ لَهُ النَّفْسُ، لاَ صَامَ مَنْ صَامَ الدَّهْرَ، صَوْمُ ثَلاَثَةِ أَيَّامِ صَوْمُ الدَّهْرِ كُلِّهِ قُلْتُ: فَإِنِّي أُطِيقُ أَكْثَرَ مِنْ ذلِكَ قَالَ: فَصُمْ صَوْمَ دَاوُدَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ، كَانَ يَصُومُ يَوْمًا وَيُفْطِرُ يَوْمًا، وَلاَ يَفِرُّ إِذَا لاَقَى» [٧۶].
یعنی: «عبدالله بن عمرو بن عاصسگوید: پیغمبر جبه من گفت: «آیا شما تمام سال روزه مى‌شوى و شبها هم بیدار مى‌مانى؟» گفتم: بلى، پیغمبر جفرمود: «اگر این کار را بکنى چشمانت ضعیف مى‌شود، و بدنت خسته مى‌گردد، کسى که تمام سال روزه باشد روزه‌اش ثواب ندارد، روزه سه روز در ماه به منزله روزه تمام سال است». عبدالله گوید گفتم: من بیشتر از سه روز در ماه مى‌توانم روزه باشم، پیغمبر جفرمود: روزه داود÷را بگیر، داود÷یک روز روزه مى‌بود و روز دیگر روزه را مى‌خورد، و در مقابل دشمن هم فرار نمى‌کرد». (یعنى قدرت جسمى را هم حفظ مى‌کرد و در میدان جنگ با نیروى بازو، دشمن را از پاى در مى‌آورد. بر مسلمانان لازم است همانگونه که در تزکیه نفس مى‌کوشند باید در تقویت جسم و نیرومند ساختن آن تلاش نمایند و در تمام شئون زندگى در بین دو جنبه مادى و معنوى هماهنگى ایجاد کنند و برابر سنّت خدا به تجربه ثابت شده دین بدون قدرت نمى‌تواند نقش اصلاحى خود را در جامعه اجرا نماید، از طرف دیگر قدرت بدون دین جز استبداد و ظلم و برترى طلبى و به بردگى کشیدن ملت‌ها نتیجه دیگرى نداشته و نخواهد داشت، بنابراین ما مسلمانان که مى‌خواهیم از شرّ ظالمان و کافران رستگار شویم باید به دستورات قرآن و رسول اکرم عمل کنیم و با پیروى از اخلاق پیغمبر جدر تقویت کلیه جهات مادى و اجتماعى و سیاسى و اتحاد و هماهنگى کوشش نماییم).
٧۲۰- حدیث: «عَبْدِ اللهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ ج، قَالَ لَهُ: أَحَبُّ الصَّلاَةِ إِلَى اللهِ صَلاَةُ دَاوُدَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ، وَأَحَبُّ الصِّيَامِ إِلَى اللهِ صِيَامُ دَاوُدَ، وَكَانَ يَنَامُ نِصْفَ اللَّيْلِ وَيَقُومُ ثُلُثَهُ وَيَنَامُ سُدُسَهُ، وَيَصُومُ يَوْمًا، وَيُفْطِرُ يَوْمًا» [٧٧].
یعنی: «عبدالله بن عمرو بن عاصسگوید: پیغمبر جبه او گفت: محبوب‌ترین نمازها به نزد خدا نماز داود÷مى‌باشد، و محبوب‌ترین روزه پیش خدا روزه داود است، داود نصف شب مى‌خوابید و یک سوم شب بیدار مى‌ماند و یک ششم (باقى شب) مى‌خوابید و یک روز روزه مى‌گرفت و روز دیگر روزه را مى‌خورد».
٧۲۱- حدیث: «عَبْدِ اللهِ بْنِ عَمْرٍو، حَدَّثَ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ ج ذُكِرَ لَهُ صَوْمِي، فَدَخَلَ عَلَيَّ، فَأَلْقَيْتُ لَهُ وِسَادَةً مِنْ أَدَمٍ، حَشْوُهَا لِيفٌ، فَجَلَسَ عَلَى الأَرْضِ، وَصَارَتِ الْوِسَادَةُ بَيْنِي وَبَيْنَهُ؛ فَقَالَ: أَمَا يَكْفِيكَ مِنْ كُلِّ شَهْرٍ ثَلاَثَةُ أَيَّامٍ قَالَ، قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ قَالَ: خَمْسًا قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ قَالَ: سَبْعًا قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ قَالَ: تِسْعًا قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ قَالَ: إِحْدَى عَشْرَةَ ثُمَّ قَالَ النَّبِيُّ ج: لاَ صَوْمَ فَوْقَ صَوْمِ دَاوُدَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ، شَطرَ الدَّهْرِ، صُمْ يَوْمًا وَأَفْطِرْ يَوْمًا» [٧۸].
یعنی: «عبدالله بن عمرو بن عاص گوید: خبر روزه همیشگى من به پیغمبرجرسیده بود، پیغمبر جپیش من آمد، بالشى که برگش از پوست و محتوایش از الیاف بود بر زمین انداختم (تا بر روى آن بنشیند) ولى پیغمبر جبر زمین نشست، و بالش در میان من و او قرار گرفت، پیغمبر جفرمود: «آیا هر ماه سه روز روزه براى شما کافى نیست؟» (به عنوان تعجب گفتم:) اى رسول خدا! (یعنى سه روز کم است) پیغمبر جگفت: «پنج روز در ماه کافى است؟» گفتم: اى رسول خدا! فرمود: «هفت روز در ماه کافى است؟» گفتم: اى رسول خدا! فرمود: «نه روز در ماه کافى است؟» گفتم: اى رسول خدا! فرمود: «یازده روز در ماه کافى است؟» بعداً پیغمبر گفت: «هیچ روزه‌اى از روزه داود÷بهـتر نیست، او نصف سال روزه بود». پیغمبر جفرمود: (اى عبدالله!) یک روز روزه باش و یک روز روزه را بخور».
[٧۱] أخرجه البخاري في: ۳۰ كتاب الصوم: ۵۶ باب صوم الدهر. [٧۲] أخرجه البخاري في: ۳۰ كتاب الصوم: ۵۵ باب حق الجسم في الصوم. [٧۳] أخرجه البخاري في: ۶۶ كتاب فضائل القرآن: ۳۴ باب في كم يقرأ القرآن. [٧۴] أخرجه البخاري في: ۱٩ كتاب التهجد: ۱٩ باب ما يكره من ترك قيام الليل لمن كان يقومه. [٧۵] أخرجه البخاري في: ۳۰ كتاب الصوم: ۵٧ باب حق الأهل في الصوم. [٧۶] أخرجه البخاري في: ۳۰ كتاب الصوم: ۵٩ باب صوم داود÷. [٧٧] أخرجه البخاري في: ۱٩ كتاب التهجد: ٧ باب من نام عند السحر. [٧۸] أخرجه البخاري في: ۳۰ كتاب الصوم: ۵٩ باب صوم داود عليه السلام.