باب ۱: نگهدارى و آبیارى باغ و زراعت در مقابل مقدارى از ثمر آن
٩٩٩- حدیث: «ابْنِ عُمَرَ، أَنَّ النَّبِيَّ ج عَامَلَ خَيْبَرَ بِشَطْرِ مَا يَخْرُجُ مِنْهَا مِنْ ثَمَرٍ أَوْ زَرْعٍ، فَكَانَ يُعْطِي أَزْوَاجَهُ مِائَةَ وَسْقٍ: ثَمَانُونَ وَ سْقَ تَمْرٍ، وَعِشْرُونَ وَ سْقَ شَعِيرٍ؛ فَقَسَمَ عُمَرُ خَيْبَرَ فَخَيَّرَ أَزْوَاجَ النَبِيِّ ج أَنْ يُقْطِعَ لَهُنَّ مِنَ الْمَاءِ وَالأَرْضِ أَوْ يُمْضِيَ لَهُنَّ، فَمِنْهُنَّ مَنِ اخْتَارَ الأَرْضَ وَمِنْهُنَّ مَنِ اخْتَارَ الْوَسْقَ، وَكَانَتْ عَائِشَةُ اخْتَارَتِ الأَرْضَ» [۳٧٩].
یعنی: «ابن عمربگوید: پیغمبر جاهل خیبر را به عنوان عامل و کارگر جهت حفظ و آبیارى باغ و زراعت خیبر تعیین نمود و نصف محصولات باغ‌ها و زمین‌هاى کشاورزى را براى آنان قرار داد، پیغمبر ج(سالیانه) صد وسق (وسق ۱۲۰ کیلو) را (از حق الارض خیبر) به زنانش مى‌داد که هشتاد وسق آن را خرما و بیست وسق دیگرش از جو بود، عمر در دوران خلافت خود، زمین‌هاى خیبر را تقسیم نمود، و زنان پیغمبرجرا مخیر ساخت، اگر مى‌خواهند سهم خود را از زمین و آب تحویل بگیرند، و الّا مانند زمان پیغمبر جحق الارض را دریافت دارند، بعضى از آنان زمین و بعضى دیگر بهره آن را انتخاب کردند، عایشه جزو آن دست‌هاى بود که زمین را انتخاب نمودند».
۱۰۰۰- حدیث: «ابْنِ عُمَرَ، أَنَّ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ رضي الله عنه، أَجْلَى الْيَهُودَ وَالنَّصَارَى مِنْ أَرْضِ الْحِجَازِ وَكَانَ رَسُولُ اللهِ ج لَمَّا ظَهَرَ عَلَى خَيْبَرَ أَرَادَ إِخْرَاجَ الْيَهُودِ مِنْهَا، وَكَانَتِ الأَرْضُ حِينَ ظَهَرَ عَلَيْهَا للهِ وَلِرَسُولِهِ ج وَلِلْمُسْلِمِينَ، وَأَرَادَ إِخْرَاجَ الْيَهُودِ مِنْهَا، فَسَأَلَتِ الْيَهُودُ رَسُولَ اللهِ ج لِيُقِرَّهُمْ بِهَا أَنْ يَكْفُوا عَمَلَهَا وَلَهمْ نِصْفُ الثَّمَرِ، فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللهِ ج: نُقِرُّكُمْ بِهَا عَلَى ذَلِكَ مَا شِئْنَا فَقَرُّوا بِهَا حَتَّى أَجْلاَهُمْ عُمَرُ إِلَى تَيْمَاءَ وَأَرِيحَاءَ» [۳۸۰].
یعنی: «ابن عمر گوید: عمر بن خطابسدر دوران خلافت خود یهود و نصارى را از سرزمین حجاز اخراج نمود، زیرا پیغمبر جوقتى بر خیبر تسلّط یافت، خواست که یهودیان را از آنجا اخراج نماید، چون وقتى برجایى مسلّط مى‌شد زمین‌هاى آن به خدا و پیغمبر جو مسلمانان تعلق مى‌گرفت، (و از مالکیت کفار خارج مى‌گردید).
امّا یهود خیبر از پیغمبر جخواستند که به آنان اجازه دهد تا در خیبر بمانند و به باغ و زراعت آن رسیدگى کنند و در مقابل نصف میوه و محصولات زراعتى براى آنان باشد، پیغمبر جدر پاسخ ایشان گفت: «تا هر وقت که مایل باشیم، به شما اجازه مى‌دهیم، نه براى همیشه». بنابراین یهودی‌ها تا زمانى که عمر آنان را به تیماء و اریحاء تبعید کرد در خیبر باقى ماندند».
«تيماء: دهى است بزرگ در کنار دریا در منطقه طى. اريحاء: دهى بود در شام، که الآن به صورت شهر بزرگى درآمده است».
[۳٧٩] أخرجه البخاري في: ۴۱ كتاب المزارعة: ۸ باب المزارعة بالشطر ونحوه. [۳۸۰] أخرجه البخاري في: ۴۱ كتاب المزارعة: ۱٧ باب إذا قال ربّ الأرض أقرك ما أقرك الله.