باب ۴۴: غزوه احزاب که همان غزوه خندق است
۱۱۸۲- حدیث: «الْبَرَاءِس، قَالَ: رَأَيْتُ رَسُولَ اللهِ ج يَوْمَ الأَحْزَابِ يَنْقُلُ التُّرابَ، وَقَد وَارَى التُّرَابُ بَيَاضَ بَطْنِهِ، وَهُوَ يَقُولُ:
لَوْلاَ أَنْتَ مَا اهْتَدَيْنَـا
وَلاَ تَصَدَّقْنَا وَلاَ صَلَّيْنَا
فَأَنْزِلِ السَّكِينَةَ عَـلَيْنَا
وَثَبِّتِ الأَقْدَامَ إِنْ لاَقَيْنَا
إِنَّ الأُلَى قَد بَغَوْا عَلَيْنَا
إِذَا أَرَادُوا فِـتْنَةً أَبَيْنَـا»
یعنی: «براءسگوید: پیغمبر جرا در روز احزاب (جنگ خندق) دیدم که خاک به دور مى‌انداخت و گرد و غبار آن سفیدى شکم او را پوشانیده بود، پیغمبر جاین اشعار حماسى را مى‌خواند:
خداوندا! اگر لطف تو نمى‌بود ما هدایت نمى‌شدیم، زکات نمى‌دادیم و نماز را نمى‌خواندیم، آرامش و اطمینان را بر ما نازل کن، در میدان جنگ ما را ثابت قدم نگهدار، اشراف و اعیان قریش علیه ما ظالمانه قیام کرده‌اند، اگر بخـواهند ما را از دین باز دارند، به حرفشان گوش نمى‌دهیم».
۱۱۸۳ ـ حدیث: «سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ، قَالَ: جَاءَنَا رَسُولُ اللهِ ج وَنَحنُ نَحْفِرُ الْخَنْدَقَ وَنَنْقُلُ التُّرَابَ عَلَى أَكْتَادِنَا فَقَالَ رَسُولُ اللهِ ج:
اللَّهُمَّ لاَ عَيْشَ إِلاَّ عَيْشُ الآخِرَه
فَاغْفِرْ لِلْمُهَاجِرِينَ وَالأَنْصَارِ»
یعنی: «سهل بن سعدسگوید: وقتى که خندق را حفر مى‌کردیم، خاک آن را بر پشت مى‌نهادیم و به دور مى‌ریختیم، پیغمبر جبه نزد ما آمد و گفت: خداوندا! هیچ زندگى جز زندگى قیامت ارزشى ندارد، پس مهاجرین و انصار را ببخش».
«أكتاد: جمع کتد، بین شانه و پشت است».
۱۱۸۴- حدیث: «أَنَسِ بْنِ مَالِكٍس قَالَ، قَالَ رَسُولُ اللهِ ج:
لاَ عَيْشَ إِلاَّ عَيْشُ الآخِرَةِ
فَأَصْلِحِ الأَنْصَارَ وَالْمُهَاجِرَةَ»
یعنی: «انس بن مالکسگوید: پیغمبر ج(در جنگ خندق) گفت: هیچ زندگى جز زندگى قیامت ارزشى ندارد، خداوندا! وضع مهاجرین و انصار را اصلاح بفرما».
۱۱۸۵- حدیث: «أَنَسٍس، قَالَ: كَانَتِ الأَنْصَارُ، يَوْمَ الْخَنْدَقِ، تَقُولُ:
نَحْنُ الَّذِينَ بَايَعُوا مُحَمَّدًا
عَلَى الْجِهَادِ مَا حَيينَا أَبَدًا
فَأَجَابَهُمُ النَبِيّ ج، فَقَالَ:
اللَّهُمَّ لاَ عَيْشَ إِلاَّ عَيْشُ الآخِرَةِ
فَأَكْرِمِ الأَنْصَارَ وَالْمُهَاجِرَةَ»
یعنی: «انسسگوید: انصاردرروزخندق حماسه سرایى مى‌کردند ومى‌گفتند: ما کسانى هستیم که با محمّد بیعت کرده‌ایم مادام زنده باشیم با او در راه خدا جهاد مى‌کنیم.
پیغمبر جدر جواب ایشان گفت: «خداوندا! هیچ زندگى جز زندگى آخرت ارزشى ندارد و به مهاجر و انصار احترام و اکرام ببخش».
[۵٧۱] أخرجه البخاري في: ۵۶ كتاب الجهاد: ۳۴ باب حفر الخندق. [۵٧۲] أخرجه البخاري في: ۶۳ كتاب مناقب الأنصار: ٩ باب دعاء النبي جأصلح الأنصار والمهاجرة. [۵٧۳] أخرجه البخاري في: ۶۳ كتاب مناقب الأنصار: ٩ باب دعاء النبي جأصلح الأنصار والمهاجرة. [۵٧۴] أخرجه البخاري في: ۵۶ كتاب الجهاد والسير: ۱۱۰ باب البيعة في الحرب أن لا يفروا.