درس های روزانه

درس۲: حدیث بسم الله

قَولُ الرَسُولُ الله جلِعُمَرَ بْنِ أَبِي سَلَمَةَ: «يَا غُلاَمُ سَمِّ اللَّهَ وَكُلْ بِيَمِينِك وَكُلْ مِمَّا يَلِيكَ». بخاری و مسلم از پیامبر جروایت می‌کند که برای عمر بن ابی سلمه فرمودند:

ای پسر! نام خدا را یاد کن و با دست راست از پیش خود بخور. (متفق علیه)

شرح: عمر بن ابی سلمه پیش زاده و پروردۀ رسول خدا جبود، چون مادرش ام سلمه همسر پیامبر جگردید، و پدرش ابوسلمه در احد شهید شده بود پیامبر جهمسرش ام سلمه و فرزندش عمر را در خانۀ نبوت جای دادند، لذا ام سلمه مادر مؤمنان و فرزندش عمر بن ابی سلمه پروردۀ رسول خدا شدند. و چون غذا حاضر شد و پسر می‌خواست دست به غذا بزند، پیامبر جبه عنوان آموزگار و مربی، وی را ادب می‌دهد، می‌گوید: پسرم بسم الله بگو: که این سنت خوردن و نوشیدن است، و با دست راست بخور چرا که دست چپ برای ازالۀ نجاست در استنجاء و غیره به کار گرفته می‌شود. شیطان و کفار با دست چپ می‌خورند نباید مسلمان به آن‌ها تشبیه شود. چنانچه مسلم از پیامبر جروایت کرده می‌فرمایند: «هرگاه می‌خواهید بخورید یا بنوشید با دست راست بخورید و بنوشید که شیطان با دست چپ می‌خورد و می‌نوشد» اما گفتۀ پیامبر: «کُل مما یلیك» (بخور از پیش خود) این دستور برای این است تا کسانی که مشترکاً غذا می‌خورند یکدیگر را اذیت نکنند، و هریک از پیش خود بخورد تا حق هیچکس ضایع نشود و به خاطر حفظ محبت و دوستی بین مسلمانان کاری نکنند که سبب دشمنی و کینه شود.

راهنمائی‌هایی برای مربی:

۱- لفظ حدیث را به حاضرین در جلسه تلقین کن، تا خوب حفظ کنند و از اکثر آن‌ها بپرس تا آمادگی کامل پیدا کنند.

۲- از حاضرین بپرس که عمر بن ابی سلمه چه نسبتی به پیامبر جداشته است.

۳- از ایشان بپرس که چرا همسران پیامبر جرا امهات المؤمنین (مادران مؤمنان) می‌گویند نه اُمهات المؤمنات (مادران زنان مؤمنه)؟

۴- از حاضرین سؤال کن که آداب غذاخوردن چیست؟ آیا بسم الله گفتن، خوردن به دست راست وادب خوردن از پیش خود را دانسته‌اند؟

۵- به آنان یادآوری کن: که تشبیه به شیطان و کفار حرام است.

۶- آداب دیگر غذاخوردن را به آنان بیان کن، از آن جمله لقمه کوچک برداشتن و خوب جویدن و از وسط ظرف نخوردن، و این که اگر چیزی از غذا بر زمین بریزد و قابل خوردن است آن را تمیز کرده و بخورد، شاید برکت طعام در همان غذای ریخته باشد.

٧- به آنان تذکر ده کسی که با دست غذا می‌خورد، پیش از شستن یا پاک‌کردن انگشتان خود را بلیسد.

۸- به آنان بگو: که بعد از صرف غذا حمد و ثنای خدا را بگویند.

٩- به آنان بیان کن که برای صاحب طعام دعا کنند و بگویند: «اللَّهُمَّ بَارِكْ لَهُمْ فِى مَا رَزَقْتَهُمْ وَاغْفِرْ لَهُمْ وَارْحَمْهُمْ» خدایا در رزق ایشان برکت عطا بفرما و آنان را مورد عفو و رحمت خود قرار بده.