درس ۱۱: آیۀ سؤال زیاد سبب دشواری می‌شود
قوله سبحانه تعالی:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَسَۡٔلُواْ عَنۡ أَشۡيَآءَ إِن تُبۡدَ لَكُمۡ تَسُؤۡكُمۡ وَإِن تَسَۡٔلُواْ عَنۡهَا حِينَ يُنَزَّلُ ٱلۡقُرۡءَانُ تُبۡدَ لَكُمۡ عَفَا ٱللَّهُ عَنۡهَاۗ وَٱللَّهُ غَفُورٌ حَلِيمٞ١٠١﴾[المائدة: ۱۰۱]. فرمودۀ خداوند پاک:
(۱۰۱) ای مؤمنان! نپرسید از چیزهائی که اگر فاش شود برای شما بد آید شما را و اگر بپرسید از آن‌ها هنگامی که فرود آید قرآن فاش شود برای شما درگذشت خدا از آن‌ها و خدا آمرزنده و مهربان است. شرح: خداوند بندگان مؤمن خود را ندا می‌کند تا آن‌ها را بازدارد از پرسیدن امور پوشیده که اگر فاش شود مضر باشد و او تعالی ضررشان را نمی‌خواهد چرا که او مربی و مولای‌شان است شکی نیست وقتی که قرآن نازل می‌شد شاید آنچه سؤال می‌کردند بیان می‌شد و بدانچه امر یا نهی می‌شدند به مشقت می‌افتادند و غمگین می‌شدند. همین معنی را این فرمودۀ پیامبر اکرم جتفسیر می‌کند وقتی که پیامبر جفرمودند: ای مردم، خدا بر شما حج را فرض نموده پس حج کنید، کسی سؤال کرد ای رسول خدا ایا در هرسال حج کنیم؟ پیامبر جسکوت کردند: و تا سه مرتبه سؤال کرد آخر پیامبر جفرمودند: که اگر می‌گفتم: آری، حج واجب می‌شد این معنای فرمودۀ خداوند است ﴿لَا تَسَۡٔلُواْ عَنۡ أَشۡيَآءَ إِن تُبۡدَ لَكُمۡ تَسُؤۡكُمۡ وَإِن تَسَۡٔلُواْ عَنۡهَا حِينَ يُنَزَّلُ ٱلۡقُرۡءَانُ تُبۡدَ لَكُمۡ﴾اگر بپرسید هنگامی که فرود آید قرآن فاش شود برای شما یعنی اگر بعد از نزول امر و نهی یا خیر، سؤال کنید، فاش می‌شود و خدا و رسول او بیان می‌کند قوله ﴿عَفَا ٱللَّهُ عَنۡهَاۗ﴾یعنی خدا سکوت کرد و از آن‌ها ذکر نکرد و از پیامبر جدر حدیث حسنی روایت شده که فرمودند: خداوند از بسیاری چیزهای بجهت رحمت سکوت می‌کند نه این که فراموش کند پس شما از پیامبر نه پرسید و قوله: ﴿وَٱللَّهُ غَفُورٌ حَلِيمٞ﴾یکی از مظاهر حلم خداوند این است که خدا شما را مؤاخذه نمی‌کند، بلکه شما را مورد عفو و گذشت قرار داده است.
ارشادات برای مربی:
۱- آیه را بخوان و تکرار کن تا این که شنوندگان حفظ کنند و آن‌ها را راهنمائی کن تا هرکدام یک آیه یا دو آیه این درس‌ها را حفظ کنند و در نماز بخوانند که فراموش نکنند.
۲- آن‌ها را از زیاده‌روی و غلو در مسائل بترسان چونکه این آیه برای نهی از سؤال و بیم‌دادن از آن نازل شده لذا مؤمن سؤال نمی‌کند مگر از آنچیزی که احتیاجی به شناختنش دارد و یا چیزی که برای اصلاح دین و یا دنیایش باشد.
۳- ایشان را پند بده به حلم خدا و الفت و مهربانی او بر بندگان تا این که خدا را یاد کنند و شکر نمایند.
۴- آن‌ها را نصیحت کن: به این فرمودۀ پیامبر ج«که از حسن اسلام شخص، ترک‌نمودن چیزهای بیهوده است». لذا کسی که شناخت که ترک کارهای بیهوده از علامات حسن اسلام او است از مشغول‌شدن به سخن و عمل بیهوده می‌پرهیزد چون سخن و عملی که به آیندۀ او سعادت نمی‌بخشد و عاقبت خیری در زندگی او نداشته باشد، ترک آن بهتر است.