درس ۲۸: حدیث ذره‌ای از ایمان سبب نجات
قوله ج: يَدْخُلُ أَهْلُ الْجَنَّةِ الْجَنَّةَ، وَأَهْلُ النَّارِ النَّارَ، ثُمَّ يَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى أَخْرِجُوا مَنْ كَانَ فِى قَلْبِهِ مِثْقَالُ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ مِنْ إِيمَانٍ . فَيُخْرَجُونَ مِنْهَا قَدِ اسْوَدُّوا فَيُلْقَوْنَ فِى نَهَرِ الْحَيَاةِ فَيَنْبُتُونَ كَمَا تَنْبُتُ الْحِبَّةُ فِى جَانِبِ السَّيْلِ، أَلَمْ تَرَ أَنَّهَا تَخْرُجُ صَفْرَاءَ مُلْتَوِيَةً. پیامبر اکرم جمی‌فرماید: اهل جنت به جنت و اهل آتش به آتش دوزخ داخل می‌شوند. بعد از آن خداوند بزرگ برای فرشتگانش فرمان می‌دهد هرکس که به اندازۀ دانۀ خردلی در دلش ایمان باشد از آتش جهنم بیرون کنید، فرشتگان آن‌ها را در حالی که سوخته و سیاه گشته‌اند از آتش بیرون می‌کنند، سپس در نهر حیات انداخته می‌شوند پس گوشت تازه در بدن‌های‌شان روئیده، مانند این که دانه درگذر سیل می‌روید مگر ندیده‌ای که دانه‌ها در جای سیل زده‌گی چگونه زرد و درهم پیچیده می‌رویند. (رواه البخاری)
شرح: فرموده پیامبر خدا ج: «يَدْخُلُ أَهْلُ الْجَنَّةِ الْجَنَّةَ» اهل جنت کسانی هستند که اهلیت بهشت را به ایمان و کردار پسندیدۀ خود حاصل کرده‌اند، چون نفس‌های‌شان تزکیه و پاک شده است. و جنت عبارت از دار سلام و سرای سلامتی است. که بالای هفت آسمان بوده و سقف آن عرش الهی است. فرمودۀ پیامبر: «وَأَهْلُ النَّارِ النَّارَ»: یعنی کسانی در آتش دوزخ داخل می‌شوند که اهل شرک و گناه بودند، ظلم و گناه نفس‌های آنان را آلوده ساخته است و دوزخ سرای هلاکت و نابودیست و دارای درکات است و در پائین‌ترین نقطۀ کائنات قرار دارد، این جریانات بروز قیامت است، هنگامی که مردم در صحرای رستاخیز برانگیخته شوند و به کرداری که در دنیا به اختیار و ارادۀ خود انجام داده‌اند محاسبه می‌گردند فرمودۀ پیامبرج: «ثُمَّ يَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى أَخْرِجُوا مَنْ كَانَ فِى قَلْبِهِ مِثْقَالُ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ مِنْ إِيمَانٍ»، مراد از مثقال حبة، وزن دانۀ سپند است به جهت این که کوچک و سبک وزن می‌باشد و مراد از ایمان کردار شایسته است، زیرا در حدیث دیگری آمده است «کسی را از آتش بیرون کنید که کلمۀ لا اله الا الله گفته و کار خیری به وزن ذرۀ انجام داده است». فرمودۀ پیامبر ج: «فَيُخْرَجُونَ مِنْهَا»: یعنی فرشتگان آن‌ها را از آتش دوزخ بیرون می‌آورند «قَدِ اسْوَدُّوا» که از حرارت آتش دوزخ سیاه شده‌اند.
فرمودۀ پیامبر ج: «فَيُلْقَوْنَ فِى نَهَرِ الْحَيَاةِ»: یعنی در جوئی انداخته می‌شوند که به آن، جوی حیات گفته می‌شود و به روایتی هم نهر حیا آمده است. «فَيَنْبُتُونَ كَمَا تَنْبُتُ الْحِبَّةُ فِى جَانِبِ السَّيْلِ»، حبة، تخم گیاهان است، فرمودۀ پیامبر ج«أَلَمْ تَرَ أَنَّهَا تَخْرُجُ صَفْرَاءَ مُلْتَوِيَةً» این استفهام تقریریست که مطلبی را که از آن استفهام صورت گرفته است ثابت می‌گرداند. یعنی آری واقعاً این حبة، زردرنگ، درهم پیچیده از زمین می‌روید.
آری، چنین است حالت کسانی که بعد از بیرون‌شدن از دوزخ در جوی حیات غُسل داده شده و بیرون می‌شوند.
راهنمائی‌هایی برای مربی:
۱- حدیث را بخوان و تکرار کن تا بدانی که اکثر شنوندگان آن را یاد گرفته‌اند.
۲- شرح را جمله جمله بخوان، معانی پوشیده را بیان کن و مفاهیم دشوار آن را تفسیر کن تا خوب دانسته شود.
۳- آن‌ها را آگاه کن: که سرای آخرت به غیر بهشت و یا دوزخ نیست، بهشت به کردار نیک و ایمان به خداوند به دست می‌آید و انسان به علت گناه و شرک گرفتار دوزخ می‌گردد.
۴- آن‌ها را آگاه کن: که خداوند در حساب کردار اشخاص به اندازۀ یک ذره هم به کسی ستم روا نمی‌دارد، پس اگر شخصی با ایمان از دنیا برود و از کردار صالح به جز وزن ذره انجام نداده باشد، همانا خداوند به فضل و کرم خویش وی را از آتش بیرون کرده و به جنت جاویدان داخل می‌گرداند.