درس ۲۸: حدیث شرک ظلم بزرگی است
قول النبي ج: لَيْسَ ذَلِكَ، إِنَّمَا هُوَ الشِّرْكُ، أَلَمْ تَسْمَعُوا مَا قَالَ لُقْمَانُ لاِبْنِهِ وَهْوَ يَعِظُهُ (يَا بُنَىَّ لاَ تُشْرِكْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ). گفته پیامبر ج: این نیست، بلکه مراد از آن، شرک است، آیا گفته لقمان به فرزندش نشنیدید که او را نصیحت می‌کرد، ای فرزندم! برای خدا شریک مگیر که همانا شرک ستم بزرگ است. (رواه البخاری)
شرح: هنگامی که آیه سورۀ انعام ﴿ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَلَمۡ يَلۡبِسُوٓاْ إِيمَٰنَهُم بِظُلۡمٍ أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمُ ٱلۡأَمۡنُ وَهُم مُّهۡتَدُونَ٨٢﴾[الأنعام: ۸۲]. «یعنی آنانی که ایمان آوردند و ایمان خود را با ظلم نیامیختند،آنان، هدایت‌یافته‌اند». نازل شد مسلمانان احساس ناراحتی کرده گفتند: کدامیک ما بر خود ظلم نکرده است؟ پیامبر ججواب دادند: هدف از آن ظلم، ترک واجب یا انجام‌دادن فعل حرام یا مکروه یا ضایع‌کردن سنتی نیست، بلکه مراد از ظلم، آمیختن ایمان با شرک در ربوبیت خداوند است، به این که غیر از خدا کسی را خالق یا رازق و مدبر زندگی دانسته و یا غیر از خدا کسی را پرستش نموده و در عبادت مختص خدا، غیر خدا شرکت داده شود یا ترس و وحشت از غیر خدا داشته باشد یا حیوانی را برای تقرب غیر خدا ذبح یا نذر کند و یا کسی را به اسماء و صفات مخصوص پروردگار نامگذاری یا صفت کند. «وَهْوَ يَعِظُهُ»: حضرت لقمان فرزندش را به خاطر تزکیه و تعلیم، نصیحت کرد و به بعضی کارها دستور داده و از بعضی بازمی‌داشت. «يَا بُنَىَّ»: به خاطر راهنمائی فرزندش و اظهار لطف و دلسوزی، صیغه تصغیر استعمال کرد و گرنه «يا إبني» می‌فرمود: قوله: «لاَ تُشْرِكْ بِاللَّهِ»: حضرت لقمان فرزندش را از شرک در ربوبیت و الوهیت و شرک در اسماء و صفات خداوند نهی کرد به علت این که ﴿إِنَّ ٱلشِّرۡكَ لَظُلۡمٌ عَظِيمٞ﴾[لقمان: ۱۳]. «مسلما شرک ظلم بزرگی است». ظالمان در هیچ حالی از احوال به نجات از دوزخ و دخول بهشت رستگار نمی‌شوند.
راهنمائی‌هایی برای مربی:
۱- حدیث را چند مرتبه تکرار کن: تا این که بدانی که شنوندگان آن را حفظ کرده‌اند.
۲- شرح حدیث را به طوری واضح بخوان و آنچه لازم است بیان کن تا به نحو احسن فهمیده شود.
۳- شنوندگان را آگاه کن: که غیر از شرک، هر گناهی را خداوند می‌بخشد، چون کسی که بمیرد و از شرک توبه نکند بخشیده نمی‌شود و جایگاهش دوزخ است چون می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَغۡفِرُ أَن يُشۡرَكَ بِهِۦ وَيَغۡفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِكَ لِمَن يَشَآءُۚ وَمَن يُشۡرِكۡ بِٱللَّهِ فَقَدِ ٱفۡتَرَىٰٓ إِثۡمًا عَظِيمًا٤٨﴾[النساء: ۴۸]. «همانا الله این را که به او شرک ورزند، نمی‌آمرزد و جز شرک را برای هر که بخواهد می‌بخشد. و هر کس به الله شرک ورزد، گناه بزرگی مرتکب شده است».
۴- آن‌ها را نصیحت کن که اگر مسلمانی غیر خدا را می‌خواند یا حیوانی را برای غیر خدا ذبح یا نذر می‌کند، برایش مشرک نگویند، بلکه او را ارشاد کنند که این دعا یا ذبح و نذر تو شرک است، تا به سوی خدا بازگردد و آن را رها کند و اگر بعد از آگاهی بر آن عمل، اصرار ورزید مشرک و از اهل دوزخ است.