درس ۱۵: آیۀ مادران شیرده
﴿وَأُمَّهَٰتُكُمُ ٱلَّٰتِيٓ أَرۡضَعۡنَكُمۡ وَأَخَوَٰتُكُم مِّنَ ٱلرَّضَٰعَةِ﴾[النساء: ۲۳]. فرمودۀ خداوند بزرگ:
(۲۳) و مادران شما آنان که شیر دادند شما را و خواهران شما در شیر. شرح: فرمودۀ خداوند تعالی: ﴿وَأُمَّهَٰتُكُمُ ٱلَّٰتِيٓ أَرۡضَعۡنَكُمۡ﴾امهات جمع ام است ﴿ٱلَّٰتِيٓ أَرۡضَعۡنَكُمۡ﴾: یعنی مادران رضاعی شما، نه مادرانی که شما را زائیده‌اند، زیرا حکم مادر نسبی در اول آیت بیان شد آنجا که خداوند فرمود: ﴿حُرِّمَتۡ عَلَيۡكُمۡ أُمَّهَٰتُكُمۡ وَبَنَاتُكُمۡ وَأَخَوَٰتُكُمۡ وَعَمَّٰتُكُمۡ وَخَٰلَٰتُكُمۡ وَبَنَاتُ ٱلۡأَخِ وَبَنَاتُ ٱلۡأُخۡتِ﴾«مادران، دختران، خواهران، عمه‌ها، خاله‌ها، دختران برادر و دختران خواهر بر شما حرام گردیده است».
خداوند می‌فرماید: ﴿وَأُمَّهَٰتُكُمُ ٱلَّٰتِيٓ أَرۡضَعۡنَكُمۡ﴾یعنی از جمله زنانی که نکاح آن‌ها بر شما حرام بوده مادران رضاعی شما است.
فرمودۀ خداوند: ﴿وَأَخَوَٰتُكُم مِّنَ ٱلرَّضَٰعَةِ﴾«وخواهران رضاعی شما» و آن‌ها دخترانی هستند که از شکم مادر رضاعی‌تان به دنیا آمده‌اند فرق ندارد که پیش از شیرخواری شما بوده‌اند یا بعد از آن، همچنین دختران شوهر مادر رضاعی که از زن دیگر خود داشته باشد همه خواهران رضاعی شما به حساب می‌روند، زیرا طوری که فقها می‌گویند: شیر زن از شوهر اوست، باید بدانید که زن‌هائی که نکاح‌شان به واسطه نسب حرام است، همان زن‌ها نکاح‌شان به واسطۀ رضاع نیز حرام می‌باشد، پس دختر خواهر رضاعی برای شما حلال نیست، مادر پدر رضاعی هم مانند مادر پدر نسبی‌تان حرام است، چون او جده‌ی شماست خواهران پدر و مادر رضاعی چون خاله و عمۀ شما هستند برای‌تان حلال نمی‌باشند و همه این احکام ازین حدیث پیغمبرجکه می‌فرماید: «يَحْرُمُ مِنَ الرَّضَاعِ، مَا يَحْرُمُ مِنَ النَّسَبِ» «آنچه به نسب حرام می‌شود از رضاع نیز حرام می‌شود» ثابت می‌شود.
راهنمائی‌هایی برای مربی:
۱- آیت را واضح بخوان و همچنان شنوندگان نیز تکرار نماید تا حفظ شود.
۲- شرح را بخوان و نکته‌های فقهی آن را بگو: تا همه زن‌های محرمه شناخته شوند.
۳- به آن‌ها بگو: «به عقیده‌ی گروهی از فقها» رضاعی که حرام‌کننده است این که باید پنج بار یا زیادتر شیر داده شود، ولی مذهب گروه دیگر و احتیاط در امور دین این است که چون کودکی از پستان زنی شیر خورد و سیر شود گرچه یک مرتبه باشد کودک فرزند رضاعی آن زن می‌گردد، ولی به یک مکیدن یا دو مکیدن طوری که اجماع شده است حرمت رضاع ثابت نمی‌شود، زیرا پیامبر جفرموده است: «لا تُحَرِّمُ الإِمْلاجَةُ، وَلا الإِمْلاجَتَانِ»: یعنی حرمت رضاع به یک چوشیدن و یا دو چوشیدن کودک ثابت نمی‌شود. تبصره: از نظر مذهب حنفی باید در این جا توضیحاتی داده شود:
۴- به ایشان بفهمان: که حرمت شیرخوارگی بعد از سپری‌شدن دو سال که مدت رضاع است ثابت نمی‌گردد. بلکه رضاع در همان دو سال که موعد شیرخواری طفل است باید صورت گرفته باشد تا حرمت رضاع ثابت گردد.
۵- به ایشان بگو: که مسلمانان مکلف هستند که صله رحم را در رضاع نیز مانند صلۀ رحم در نسب مراعات کنند و از دوستی و احسان و جوانمردی با وابستگان رضاعی خود دریغ نکنند.