درس های روزانه

درس ۱۵: آیۀ استعانت به صبر و نماز

قول الله تبارک وتعالی:

﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱسۡتَعِينُواْ بِٱلصَّبۡرِ وَٱلصَّلَوٰةِۚ إِنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلصَّٰبِرِينَ١٥٣﴾[البقرة: ۱۵۳]. فرمودۀ خداوند بزرگ:

(۱۵۳) ای مؤمنان کمک جوئید به صبر و نماز، همانا خداوند با صبرکنندگان است. شرح: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ﴾: ای مؤمنان، این ندائیست از نداهای قرآنکریم که خدای رحمان بندگان مؤمن خود را به آن می‌خواند و در این نداء تشریف و اکرام است برای مؤمنان و چون مؤمنان از نعمت ایمان به خدا و رسولش برخوردار شدند به ندای خدای رحمان رستگار شدند و هرگاه خدا مؤمنان را ندا کرده آن‌ها را مورد خطاب قرار می‌دهد به آن‌ها خبر می‌دهد یا امر می‌کند یا از چیزی نهی می‌کند برای اینست که آن‌ها به تکامل رسیده و سعادتمند گردند و در این آیه خداوند مؤمنان را مورد خطاب قرار می‌دهد و به ایشان دستور می‌دهد تا به صبر یاری جویند، زیرا صبر کلید پیروزی است و انسان را به درجات بلند نیکان می‌رساند همچنانکه ایشان را دستور نماز داده، چون نماز نور و چراغ زندگی است و هدایت بدون نور نیست و چون مؤمنان به تکالیف و کار و بار زندگی مشغولند و گاهی فتنه اموال و اولاد دامنگیرشان می‌شود خداوند می‌فرماید: ﴿إِنَّمَآ أَمۡوَٰلُكُمۡ وَأَوۡلَٰدُكُمۡ فِتۡنَةٞۚ وَٱللَّهُ عِندَهُۥٓ أَجۡرٌ عَظِيمٞ١٥﴾[التغابن: ۱۵]. «یعنی همانا مال‌ها و فرزندان شما فتنه است و پاداش بزرگ نزد خدا است». و همیشه مؤمنان نیاز مبرمی به یاری خداوند بزرگ دارند، لذا خدای دانا ایشان را به چیزی راهنمایی می‌کند که از آن کمک بخواهند که همانا صبر و نماز است، صبر بر چند نوع است: ۱- وادارکردن نفس برخلاف میلش. ۲- عادت‌دادن نفس بر انجام طاعات که ترک نشود. ۳- بازداشتن نفس از ارتکاب گناهان. ۴- صبر در مصیبت که در وقت مصیبت از خود حوصله نشان دهد، داد و فریاد نزند و به قضای خدا راضی و تسلیم باشد. اما نماز چه فرض باشد و چه نفل روح آن خشوع و توجه عمیق به خداوند است، لذا حضرت پیامبر جهرگاه دچار غم و اندوهی می‌شدند به نماز پناه می‌بردند، روایت شده که عبدالله بن عمر بدر مسافرتی که روانه مدینه بود به او خبر دادند که همسرش فوت نموده، چون ایشان این خبر را می‌شنوند از شتر خود پیاده می‌شوند و شروع به نمازخواندن می‌کنند و می‌گوید: که هرگاه به حضرت پیامبر جمصیبتی می‌رسید به نماز متوسل می‌شدند و خداوند به او دستور داده ﴿وَمِنَ ٱلَّيۡلِ فَتَهَجَّدۡ بِهِۦ نَافِلَةٗ لَّكَ﴾[الإسراء: ٧٩]. «و بعضی از شب را پس بیدار باش که عمل زیاده بر واجب، ویژه‌ی توست».

راهنمائی‌هایی برای مربی:

۱- آیت فوق را بخوان و تکرار کن تا شنوندگان حفظ کنند.

۲- شرح فوق را با بیان هر جمله جدا، جدا بخوان تا شنوندگان مراد شرح را بفهمند.

۳- به آن‌ها تذکر ده که خداوند در آیۀ فوق بندگان مؤمن خود را مخاطب قرار داده تا محبت و فرمانبرداری ایشان بیشتر شود.

۴- آن‌ها را از عظمت صبر و پاداش بی‌پایان آگاه کن: چون خداوند می‌فرماید: ﴿إِنَّمَا يُوَفَّى ٱلصَّٰبِرُونَ أَجۡرَهُم بِغَيۡرِ حِسَابٖ١٠﴾[الزمر: ۱۰]. «جز این نیست که افراد صبور و شکیبا، پاداش خویش را به تمام و کمال و بی‌شمار دریافت می‌کنند».

۵- به آن‌ها تذکر ده که نماز دارای اهمیت زیادی است و قوی‌ترین رابطه ایست که بنده را به خداوند پیوند می‌دهد و مؤمن را از ارتکاب منکرات و زشتی‌ها بازمی‌دارد زیرا که خداوند می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱلصَّلَوٰةَ تَنۡهَىٰ عَنِ ٱلۡفَحۡشَآءِ وَٱلۡمُنكَرِۗ﴾[العنکبوت: ۴۵]. «همانا نماز از زشتی‌ها و بدی‌ها بازمی‌دارد».