درس های روزانه

درس ۲۶: حدیث التزام صدق و راستی

قوله ج: عَلَيْكُمْ بِالصِّدْقِ فَإِنَّ الصِّدْقَ يَهْدِى إِلَى الْبِرِّ وَإِنَّ الْبِرَّ يَهْدِى إِلَى الْجَنَّةِ وَلاَ يَزَالُ الرَّجُلُ يَصْدُقُ وَيَتَحَرَّى الصِّدْقَ حَتَّى يُكْتَبَ عِنْدَ اللَّهِ صِدِّيقًا وَإِيَّاكُمْ وَالْكَذِبَ فَإِنَّ الْكَذِبَ يَهْدِى إِلَى الْفُجُورِ وَإِنَّ الْفُجُورَ يَهْدِى إِلَى النَّارِ، وَمَا يَزَالُ الرَّجُلُ يَكْذِبُ وَيَتَحَرَّى الْكَذِبَ حَتَّى يُكْتَبَ عِنْدَ اللَّهِ كَذَّابًا. فرمودۀ رسول الله ج: لازم بگیرید بر خود راستی را زیرا صدق رهنما است به نیکی و نیکی می‌کشاند به جنت و همیشه هست که شخص راست می‌گوید و صدق را مورد نظر قرار می‌دهد تا که نزد خداوند صدیق نوشته می‌شود و دوری کنید از دروغ زیرا دروغ رهنما است به گناه و گناه می‌کشاند به سوی آتش و همواره شخص دروغ می‌گوید و قصد دروغ می‌نماید تا که نزد خداوند کذاب نوشته می‌شود. (رواه مسلم)

شرح: فرمودۀ ج: «عَلَيْكُمْ بِالصِّدْقِ»: یعنی لازم بگیرید صدق را که جدا نشود از شما و شما از او فاصله نگیرید، در نیت‌ها و گفتار و کردار خود در آشکار و نهان صادق باشید تا که در این دنیا از جمله صادقینی بگردید که دارای پاکی و صفا اند، و هم با صادقین در آخرت یکجا شوید: ﴿وَمَن يُطِعِ ٱللَّهَ وَٱلرَّسُولَ فَأُوْلَٰٓئِكَ مَعَ ٱلَّذِينَ أَنۡعَمَ ٱللَّهُ عَلَيۡهِم مِّنَ ٱلنَّبِيِّ‍ۧنَ وَٱلصِّدِّيقِينَ وَٱلشُّهَدَآءِ وَٱلصَّٰلِحِينَۚ وَحَسُنَ أُوْلَٰٓئِكَ رَفِيقٗا٦٩﴾[النساء: ۶٩]. «آنان که از الله و پیامبر اطاعت می‌کنند، هم‌نشین پیامبران، صدیقان، شهدا و صالحان خواهند بود که الله به آنان نعمت عنایت نموده و چه رفیقان نیکی هستند». و علت دستور به صدق و ملازمت بر آن را برای‌شان اینطور بیان کرده است که: «إِنَّ الصِّدْقَ» یعنی راستی کامل در ظاهر و باطن، شخصی را که ملازم چنین راستی باشد به نیکی رهنماست و نیکی به جنت می‌کشاند، زیرا آن که صدق و راستی را بر خود لازم بگیرد از اهل جنت است و صدق چنین است. و آن‌ها را به این گفته‌اش به صدق تشویق می‌نماید. «وَلاَ يَزَالُ الرَّجُلُ يَصْدُقُ وَيَتَحَرَّى الصِّدْقَ»: «یعنی شخص همواره راستی را قصد می‌کند و در جستجو و طلب صدق است تا که نزد خداوند از صدیقان نوشته می‌شود». و همانا به صحبت موکب‌های چهارگانه جنت کامیاب می‌گردد و از کمال عنایت رسول خدا جبه امتش برای این که در هردو سرا به سعادت و کمال برسند، بعد از آن که به صدق و راستی آن‌ها را تشویق نمود اکنون ایشان را از ضد آن یعنی دروغ بیم می‌دهد: «وَإِيَّاكُمْ وَالْكَذِبَ»: یعنی «ترسید و از دروغ اجتناب کنید» و علل اجتناب از آن را چنین بیان می‌کند که «فَإِنَّ الْكَذِبَ يَهْدِى إِلَى الْفُجُورِ»: دروغ به گناه می‌کشاند و فجور، معصیت خدا و رسول است به خارج‌شدن از امر و نهی‌شان «وَالْفُجُورَ يَهْدِى إِلَى النَّارِ» و گناه به آتش می‌کشاند، و در بیم‌دادن اضافه می‌کند که هرگاه شخص دروغ بگوید و بر کذب ادامه دهد و از آن توبه نکند سرانجامش اینست که نزد خداوند از کاذبان نوشته می‌شود و آنگاه با کاذبین که بر خدا دروغ می‌بندند همراه می‌شود و آن‌ها اهل دوزخ‌اند و بد بازگشتی است آن.

راهنمائی‌هایی برای مربی:

۱- کوشش نما تا شنونده‌ها حدیث را حفظ نمایند.

۲- شرح را به آرامش بخوان و معانی پوشیدۀ آن را شرح کن تا ببینی که مراد حدیث را فهمیده‌اند.

۳- آن‌ها را به راستی تشویق نما و از دروغ بیم ده تا که از آن دور شده و توبه نمایند.

۴- تعلیم‌شان ده: که هرگاه شخص به راستی عادت کند همواره آن را لازم می‌گیرد و آن که به دروغ عادت کند همیشه از او جدا نمی‌شود و این سنت خداست در میان مردم. لذا بر بنده لازم است که هرگاه از او گناهی سر می‌زند توبه نماید ورنه گناه متوالی و پیوسته گردیده و توبه‌کردن بر او دشوار می‌گردد، نظر به گفته رسول الله ج«وَأَتْبِعِ السَّيِّئَةَ الْحَسَنَةَ تَمْحُهَا»: در پی گناه حسنه و نیکی‌ای را انجام ده که اثر گناه را محو کند. و فرموده خدای تعالی: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡإِنسَٰنُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ ٱلۡكَرِيمِ٦﴾[الانفطار: ۶]. «ای انسان! چه چیز تو را در برابر پروردگار کریمت مغرور ساخته؟». ﴿إِنَّمَا ٱلتَّوۡبَةُ عَلَى ٱللَّهِ لِلَّذِينَ يَعۡمَلُونَ ٱلسُّوٓءَ بِجَهَٰلَةٖ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِن قَرِيبٖ﴾[النساء: ۱٧]. «به تحقیق توبه‌کردن نزد خدا مرکسانی راست که به نادانی بدی‌های را انجام دادند و سپس به زودی توبه نمودند».