درس های روزانه

درس ۳۰: حدیث قبولی دعای مسلمان

قول رسول اللّه ج: مَا عَلَى الأَرْضِ مُسْلِمٌ يَدْعُو بِدَعْوَةٍ إِلاَّ آتَاهُ اللَّهُ إِيَّاهَا أَوْ صَرَفَ عَنْهُ مِنَ السُّوءِ مِثْلَهَا مَا لَمْ يَدْعُ بِمَأْثَمٍ أَوْ قَطِيعَةِ رَحِمٍ. فَقَالَ رَجُلٌ: إِذًا نُكْثِرَ. قَالَ: اللَّهُ أَكْثَرُ، أَوْ يَدخِرَ لَهُ مِن الأَجْرِ مثْلَها. سخن پیامبر است که می‌گوید: بر روی زمین مسلمانی نباشد که خواسته‌های را از خداوند بخواهد مگر این که او تعالی حاجتش را برآورد یا از وی مانند خواسته‌اش زیانی را دور گرداند تا وقتی که به گناه یا بریدن صلۀ رحم دعا نکرده باشد. مردی از یاران گفت: پس ازین دعا بسیار می‌کنیم، پیامبر گفت: عطا و بخشش خداوند بسیار است و اگر در دنیا دعوتش پذیرفته نشد مانند خواسته‌‌اش را خداوند در آخرت پاداش می‌دهد. (رواه الترمذِي بسند صحیح إلی جملة: أو یدخر، فقد رواها الحاکم)

شرح: این گفتۀ پیامبر ج: «مَا عَلَى الأَرْضِ» این عبارت عمومیت دارد و همۀ مسلمین را شامل می‌گردد، مراد از مسلمان بنده‌ایست که به خدا و پیامبر جایمان آورده و تمام وجود و اعضای خود را به خداوند تسلیم کرده است. مسلمان امر خدا را به جا آورده و از نواهی آن پرهیز می‌کند و همه‌ی کردار و زندگانی‌اش برای خدا است، هیچ کار وی برای غیر خداوند نیست. و این فرموده: «يَدْعُو بِدَعْوَةٍ» یعنی از خداوند چیزی بخواهد که خداوند خواستن آن را برایش اجازه داده باشد و طلب آن ممنوع نباشد، خداوند خواسته‌اش را می‌دهد. و این فرموده: «أَوْ صَرَفَ عَنْهُ مِنَ السُّوءِ مِثْلَهَا»: یعنی اگر چیزی که می‌خواهد، در دین یا دنیا خیری برایش نداشت خداوند خواسته او را نمی‌دهد، بلکه به اندازۀ آن بدی و ضرری را از وی دور می‌گرداند. این فرموده: «مَا لَمْ يَدْعُ بِمَأْثَمٍ أَوْ قَطِيعَةِ رَحِمٍ»: مراد از گناه کرداریست که نافرمانی خدا و پیامبر باشد، مراد از قطع رحم ترک‌گفتن وابستگان و خویشاوندان است که از آن‌ها خیر و احسان خود را بازدارد، و همین اعمال است که اجابت دعا را منع می‌کند. این فرموده: وقال رجل: یعنی از حاضرین مردی گفت: «إِذًا نُكْثِرَ»: یعنی اگر چنین است پس دعا بسیار می‌کنیم، پیامبر جدر جوابش گفت: بخشش و عطای خداوند زیادتر است.

راهنمائی‌هایی برای مربی:

۱- حدیث را بخوان و تکرار کن و شنوندگان هم آهسته تکرار کنند تا دانسته شود که آن را یاد گرفته‌اند.

۲- شرح حدیث را به طور واضح بخوان و معانی آن را درخور فهم حاضران تفسیر کن.

۳- آن‌ها را آگاه کن: که خوردن حرام غالباً اجابت دعا را منع می‌کند، پس باید به خوراک و پوشاک خود توجه داشته باشیم، زیرا پیامبر جمی‌گوید: «کسب خود را پاکیزه بگردانید تا دعای شما اجابت شود».

آداب دعا را بنا به ارشاد آیت ۵۵ سورۀ اعراف برای‌شان بیان کن: ﴿ٱدۡعُواْ رَبَّكُمۡ تَضَرُّعٗا وَخُفۡيَةًۚ إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُعۡتَدِينَ٥٥﴾[الأعراف: ۵۵]. «پروردگار خود را به زاری و نهان بخوانید که خداوند تجاوزکاران را در دعا دوست ندارد». لذا بنده ناچار است که به حضور خداوند به تضرع، زاری و فروتنی دعا نماید و این دعایش آهسته باشد و آن را آشکار نگرداند و در در خواستش از حد تجاوز نکند و از غیر خداوند چیزی نخواهد و یا چیزهای را طلب نکند که سنت خداوند به انجام آن تعلق نگرفته است مانند: بازگشت به جوانی، نجات از مرگ و رسیدن به پیامبر ج.