درس های روزانه

درس ۱۰: حدیث ظرفی بدتر از شکم نیست

قول النبي ج: مَا مَلأَ آدَمِىٌّ وِعَاءً شَرًّا مِنْ بَطْنٍ حَسْبُ الآدَمِىِّ لُقَيْمَاتٌ يُقِمْنَ صُلْبَهُ فَإِنْ غَلَبَتِ الآدَمِىَّ نَفْسُهُ فَثُلُثٌ لِلطَّعَامِ وَثُلُثٌ لِلشَّرَابِ وَثُلُثٌ لِلنَّفَسِ. فرمودۀ پیامبر ج: فرزند آدم ظرفی را بدتر از شکم پر نکرده است، برای انسان چند لقمه که پشت وی را استوار بدارد کافی است. اگر بر آدمی نفس او غلبه کند، پس یک سوم معده را از غذا پر کند و یک سوم آن را از آب و یک سوم آن را برای نفس‌کشیدن نگه دارد. (صحیح ابن ماجه)

شرح: فرمودۀ پیامبر ج: «مَا مَلأَ آدَمِىٌّ وِعَاءً شَرًّا مِنْ بَطْنٍ» وعاء به معنی ظرف کلمه مفرد است جمع آن اوعیه است ظروف بسیارند و ظرف آنست که در آن آب و طعام نگهداری می‌شود و انسان همیشه بخاطر زندگانی خویش ظرفهائی را به سبب نیازی که دارد پر می‌کند ولی ظرفی را بدتر از شکم پر نکرده است، زیرا که در پرکردن شکم خطر هلاکت است، این سخن را پیامبر خدا ج گفتند، تا مردم را از پرخوری که سبب سوء هاضمه می‌شود بترسانند فرمودۀ پیامبر ج: «حَسْبُ الآدَمِىِّ» یعنی برای آدمی کافیست آنچه وی را از غائلۀ مرگ و گرسنگی نگه می‌دارد. «لُقَيْمَاتٌ»: جمع لقمه و آن چیزی است که آدم آن را به دهان خود می‌گذارد و لقیمات به صیغۀ تصغیر ذکر شده است تا مفهوم کم‌بودن لقمه را افاده کند.

فرمودۀ پیامبر ج: «يُقِمْنَ صُلْبَهُ» یعنی پشت وی را محکم بگرداند تا بر ایستادن و نشستن توانا گردد و زندگی‌اش حفظ شود، و فرمودۀ پیامبر ج«فَإِنْ غَلَبَتِ الآدَمِىَّ نَفْسُهُ» اگر نفس انسان بر وی غلبه کند و او را وادار کند زیادتر از آنچه مورد نیاز او است بخورد، پس یک سوم شکم خود را برای غذا و یک سوم آن را برای آب یا شیر و یک سوم دیگر را برای تنفس باقی بگذارد تا حیات خود را حفظ کند و پروردگار خود را عبادت کند، زیرا نعمت زندگی و اسباب آن جهت عبادت به ما داده شده خداوند می‌فرماید: ﴿وَمَا خَلَقۡتُ ٱلۡجِنَّ وَٱلۡإِنسَ إِلَّا لِيَعۡبُدُونِ٥٦﴾[الذاریات: ۵۶]. «ما جن و انس را پدید نیاوردیم، مگر به جهت عبادت».

راهنمائی برای مربی:

۱- حدیث را بخوان و تکرار کن تا شنوندگان آن را حفظ کنند.

۲- شرح مطالب را با آرامش بخوان و آنچه به تفسیر احتیاج دارد تفسیر کن تا دانسته شود.

۳- به آن‌ها بفهمان: که اگر انسان به سبب خوردن زیاد سوء هاضمه پیدا کرده و هلاک می‌گردد قاتل نفس خود به شمار می‌آید، چون از سمره بن جندب سروایت شده است که از حال پسرش سؤال کرد برایش گفتند: که دیشب بدهضم شده بود. گفت: بدهضمی؟ گفتند: آری، گفت: اگر می‌مرد من بر وی نماز نمی‌خواندم.

۴- به ایشان بگو: که از پیامبر جحدیثی روایت شده است که می‌فرماید: «طعام یک نفر دو نفر را کفایت می‌کند و طعام دو نفر چهار نفر را و طعام چهار نفر هشت نفر را کفایت می‌کند». این حدیث دلالت می‌کند که خوردن و آشامیدن زیاد درست نیست و این آیه کریمه نیز دلیل کافی است که می‌فرماید: ﴿وَكُلُواْ وَٱشۡرَبُواْ وَلَا تُسۡرِفُوٓاْۚ إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُسۡرِفِينَ﴾

۵- به آن‌ها تذکر ده که اکثر مردمی که در دنیا سیر‌اند در آخرت گرسنه‌اند.