درس ۵: آیۀ فرضیت حج
قول الله تعالی:
﴿وَلِلَّهِ عَلَى ٱلنَّاسِ حِجُّ ٱلۡبَيۡتِ مَنِ ٱسۡتَطَاعَ إِلَيۡهِ سَبِيلٗاۚ وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ ٱلۡعَٰلَمِينَ٩٧﴾[آل عمران: ٩٧]. گفتۀ خداوند أ:
(٩٧) حج این خانه برای الله بر کسی که توانایی رفتن به آنجا را دارد، واجب است. و هر کس انکار ورزد، بداند که الله از جهانیان بی‌نیاز است. شرح: گفتۀ خداوند: ﴿وَلِلَّهِ عَلَى ٱلنَّاسِ حِجُّ ٱلۡبَيۡتِ﴾و چون یهود مدعی شدند که اولین مسجد روی زمین بیت المقدس است، خداوند ایشان را تکذیب کرد و گفت: اولین خانه که به پا شده برای مردم آنست که در مکه است با برکت و راهنما برای عالمیان در آن نشانه‌های واضح و آشکار است از آنجمله مقام ابراهیم است، هرکه در آن درآید در امان است بدین وسیله خداوند حج را با مؤکدترین صیغه‌های ایجابی فرض کرده که می‌فرماید: ﴿وَلِلَّهِ عَلَى ٱلنَّاسِ حِجُّ ٱلۡبَيۡتِ﴾یعنی حج بیت الله الحرام حق واجب و لازم خدا بر بنده‌گان است که برای زیارت خانۀ کعبه و اداء مناسک حج در آنجا حضور یابند و چون خانۀ کعبه از بسیاری از مناطق جهان دور است و هر انسانی قدرت بر ادای حج ندارد. لذا فرموده: ﴿مَنِ ٱسۡتَطَاعَ إِلَيۡهِ سَبِيلٗاۚ﴾یعنی حج بیت الله الحرام بر کسی لازم است که استطاعت رسیدن به آن را داشته باشد و پیامبر جراه را به زاد و راحله تفسیر کردند و مراد از زاد نفقه شخص حاجی و مصرف اهل و خانوادۀ وی می‌باشد و مراد از راحله انواع وسیلۀ سواری است که به آن سفر کند و گفتۀ خدا أ: ﴿وَمَن كَفَرَ﴾یعنی کسی که به خدا و رسول و عبادات او از آنجمله حج، کفر ورزد خسران و سزای کفرش به خود وی بازگردد، اما خداوند از جهانیان بی‌نیاز است نه طاعت ما به خدا فائده می‌رساند و نه گناه ما به خدا زیان می‌رساند چون خدا بی‌نیاز مطلق است.
راهنمائی‌هایی برای مربی:
۱- آیت را تکرار کن تا اکثر شنوندگان آن را حفظ کنند.
۲- شرح هریک از جمله‌ها را با توضیح معانی آن‌ها بخوان تا فهمیده شود.
۳- به آن‌ها تعلیم ده که ارکان حج چهار چیز است: الف- احرام که همانا تجرد از جامه‌های دوخته شده و تلبیه گفتن از میقات است. ب- ایستادن به عرفه که از زوال روز نهم ذی الحجه شروع شده و تا قبل از صبح دهم ذی الحجه ادامه دارد. ج- طواف زیارت است که به دور خانۀ کعبه هفت مرتبه بچرخیم و سعی بین صفا و مروه هفت مرتبه.
۴- به آن‌ها تعلیم ده که حج واجباتی دارد که اگر ترک شد با دم جبران می‌شود از آن جمله شب‌گذراندن به مزدلفه در شب عید ورمی جمره عقبه در صبح عید و شب‌گذراندن در منی ورمی جمرات سه‌گانه بعد از زوال در روز دوم و سوم آن اگر تعجیل کند «والا چهارم عید» ورمی هفت سنگریزه در هر جمره و با هر سنگریزه تکبیر بگوید.
۵- به آن‌ها بفهمان: که احرام ممنوعاتی دارد از آنجمله تراشیدن موی، پوشیدن سر، استعمال خوشبوئی، جماع و سخنی که به مسائل جنسی می‌کشاند شکارکردن پس کسی که شکار کرد باید جزاء آن را بپردازد و کسی که جماع کرد حجش فاسد می‌شود و کسی که خوشبوئی استعمال کند یا جامۀ دوخته را بپوشد یا سر خود را پوشیده یا موئی بتراشد باید فدیه بپردازد و فدیه روزه‌گرفتن، سه روز یا اطعام شش مسکین یا ذبح گوسفندی است.