درس های روزانه

درس ۲۳: آیۀ ظالمان و فدیه در روز قیامت

قول الله تعالی:

﴿وَلَوۡ أَنَّ لِلَّذِينَ ظَلَمُواْ مَا فِي ٱلۡأَرۡضِ جَمِيعٗا وَمِثۡلَهُۥ مَعَهُۥ لَٱفۡتَدَوۡاْ بِهِۦ مِن سُوٓءِ ٱلۡعَذَابِ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۚ وَبَدَا لَهُم مِّنَ ٱللَّهِ مَا لَمۡ يَكُونُواْ يَحۡتَسِبُونَ٤٧ وَبَدَا لَهُمۡ سَيِّ‍َٔاتُ مَا كَسَبُواْ وَحَاقَ بِهِم مَّا كَانُواْ بِهِۦ يَسۡتَهۡزِءُونَ٤٨﴾[الزمر: ۴٧-۴۸]. گفتۀ خداوند بزرگ:

(۴٧) اگر همه‌ی چیزهایی که در زمین است و همانند آن، یکجا از آنِ ستمکاران باشد، به‌طور قطع روز قیامت همه را برای رهایی خویش از عذابِ بد می‌دهند. و از سوی پروردگار عذاب‌هایی برایشان نمایان می‌شود که گمان نمی‌بردند. (۴۸) و سزای کردارشان برای آنان نمایان می‌شود و آنچه که آن را به ریشخند می‌گرفتند، دامنگیرشان می‌گردد. شرح: قوله تعالی: ﴿وَلَوۡ أَنَّ لِلَّذِينَ ظَلَمُواْ﴾: یعنی اگر برای کسانی که بر نفس خود ستم کرده و به خدا شرک آوردند، زیرا شرک مطلقاً از بزرگترین گناهانست، زیرا خداوند می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱلشِّرۡكَ لَظُلۡمٌ عَظِيمٞ﴾[لقمان: ۱۳]. «همانا شرک ظلم بزرگی است». و علت این که شرک، ظلمی بزرگ به شمار می‌رود، این است که حق خداوند را که توحید در عبادت برای غیر خدا از مخلوقات او داده می‌شود، همان مخلوقاتی که برای خود و غیر خود فائده و ضرری را مالک نیستند و نه توانائی میرانیدن و زنده‌کردن یا برانگیختن را دارند، پس این گروه اگر بروز قیامت تمام دارائی روی زمین از نقدینه و جنس و چند برابر آن دارا باشند و از ایشان برای فدیه قبول شود، ﴿لَٱفۡتَدَوۡاْ بِهِۦ مِن سُوٓءِ ٱلۡعَذَابِ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۚ﴾: هرآئینه آن را فدا کنند و از سختی عذاب روز قیامت خود را بازخرند، آن عذابی که قرار است در آن روز به ایشان برسد و خود می‌دانند که آن عذاب را خواهند چشید و می‌فرماید: ﴿وَبَدَا لَهُم مِّنَ ٱللَّهِ مَا لَمۡ يَكُونُواْ يَحۡتَسِبُونَ﴾از جانب خداوند به ایشان چیزی نمایان شود که چنین گمانی نداشته و می‌فرماید: ﴿وَبَدَا لَهُمۡ سَيِّ‍َٔاتُ مَا كَسَبُواْ﴾: یعنی به آنچه از گناهان بزرگ مانند شرک، خون ناحق، زنا، سودخواری و به مسخره‌گرفتن دین اسلام و دوستان خودا مرتکب شده بودند در نظرشان نمودار شود. می‌فرماید: ﴿وَحَاقَ بِهِم مَّا كَانُواْ بِهِۦ يَسۡتَهۡزِءُونَ﴾: فرا گیرد به آنان آنچه را که استهزاء کرده و به آن می‌خندیدند یعنی عذابی که نتیجه استهزاء‌شان است، آنان را احاطه می‌کند. چنانچه اگر کسی به عذاب آخرت باور نداشت و هنگامی که وی را از آن می‌ترسانیدند، آن را به استهزاء می‌گرفت، امروز همان عذاب او را فرا می‌گیرد و می‌پوشاند و در آتش دوزخ به عذاب‌های گوناگون گرفتار و دچار زیان و خسران می‌گردد.

راهنمائی‌هایی برای مربی:

۱- آیه را به ترتیل بخوان و شنوندگان با خویشتن تلاوت نمایند تا ببینی که بیشترشان آن را حفظ کرده‌اند.

۲- شرح را جمله جمله بخوان و توضیح ده تا شنوندگان بفهمند.

۳- آنان را از هرگونه ظلم بترسان، چه ظلم به نفس باشد و چه ظلم به غیر و زشت ترین انواع ظلم صرف عبادت خدا به غیر او از مخلوقاتست که آن را شرک در عبادت می‌گویند.

۴- آن‌ها را از عذاب آخرت بترسان: که اگر برای یک مجرم تمام ثروت دنیا و چند برابر آن نیز داده شود، در فدیه‌دادن آن به جهت نجات خود از عذاب تردد نمی‌کند، ولی فدیه از وی قبول نمی‌شود.

۵- آن‌ها را از گناهان بزرگ مانند، شرک، قتل نفس، زنا، سودخواری، نافرمانی والدین، شهادت به دروغ، خوردن مال یتیم، دشنام زنان پاکدامن، استهزاء به اسلام و مسلمین بیم ده.