درس های روزانه

درس ۱٩: آیۀ آفرینش انسان از گل

قول الله تعالی:

﴿وَلَقَدۡ خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ مِن صَلۡصَٰلٖ مِّنۡ حَمَإٖ مَّسۡنُونٖ٢٦ وَٱلۡجَآنَّ خَلَقۡنَٰهُ مِن قَبۡلُ مِن نَّارِ ٱلسَّمُومِ٢٧﴾[الحجر: ۲۶-۲٧]. فرمودۀ خدای تعالی:

(۲۶) همانا آفریدیم انسان را از گل خشک از گِلی سیاه بدبوی (۲٧) و جن را بیافریدیم پیش ازین از آتش سوزان. شرح: فرمودۀ خدای تعالی: ﴿وَلَقَدۡ خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ﴾: مراد از انسان حضرت آدم ÷است، ﴿صَلۡصَٰلٖ﴾: گلی مخلوط به شن که وقتی خشک شود صدای جرس مانندی پیدا می‌کند که برایش صلصال گفته می‌شود ﴿حَمَإٖ﴾: گِلی سیاه ﴿مَّسۡنُونٖ﴾بدبوی و ترتیب این آفرینش چنین است: خاکی بوده که با آب تر شده و به گل تبدیل شده سپس به حال خود رها شده تا بوی گرفته و گل سیاه متعفن و بدبوی گردیده بعداً خشک شده و به صورت صلصال درآمده است و فرموده خداوند أ: ﴿وَٱلۡجَآنَّ خَلَقۡنَٰهُ مِن قَبۡلُ﴾: یعنی جان را قبل از آدم آفریدیم و گفته‌ ﴿مِن نَّارِ ٱلسَّمُومِ﴾: از آتشی بی‌دود که در مسام «سوراخ‌های» بدن نفوذ نماید. و در حدیثی به روایت مسلم ماده تمام آفریده شدگان بیان شده آنجا که رسول الله جمی‌فرمایند: ملائک از نور آفریده شده‌اند و جان از شعله‌های آبی آتش خلق شده و آدم از آنچه که بیان شد خلق گردیده است. و مراد از جان همانا ابوالجن. پدر جن است، و ابلیس پدر شیاطین است و شیاطین نمی‌میرند مگر با او. و آدم ابوالانس: پدر انسان‌هاست. و جن‌ها هم مانند انسان‌ها کافر و مسلمان دارند.

راهنمائی‌هایی برای مربی:

۱- آیات را به ترتیل بخوان و شنونده‌ها آهسته با تو تکرار نمایند تا ببینی که بیشترشان آن را حفظ نموده‌اند.

۲- شرح را به آرامش بخوان و معانی آن را یکی بعد دیگری بیان کن تا شنونده‌ها مراد هردو آیت را بدانند.

۳- آدم و انسان و بشر اسم‌های است که خداوند أ در قرآنکریم به آدم اطلاق کرده است آنجا که فرموده: ﴿يَٰٓـَٔادَمُ أَنۢبِئۡهُم بِأَسۡمَآئِهِمۡۖ﴾[البقرة: ۳۳]. «خداوند فرمود: ای آدم! نام‌ها (وخواص و اسرار) موجودات را به فرشتگان بگو». ﴿وَلَقَدۡ خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ مِن صَلۡصَٰلٖ﴾[الحجر: ۲۶]. «و زمانی (را یادآوری کن) که پروردگارت به فرشتگان فرمود: من از گل خشکیده‌ی برآمده از لجن بدبو و بدرنگ، بشری می‌آفرینم» و فرموده: ﴿إِنِّي خَٰلِقُۢ بَشَرٗا مِّن طِينٖ﴾[ص: ٧۱]. «زمانی (را یاد کن) که پروردگارت به فرشتگان فرمود: من، انسانی از گِل می‌آفرینم».

۴- برای شنونده‌ها از شرف پدرشان حضرت آدم یادآور شو که خداوند به دستش او را آفریده و از روح خود در او دمیده و فرشتگان را امر نمود که برای او سجده نمایند، و از شرافت آدم احترام فرزندانش و اکرام صالحان و نیکان از میان‌شان است.

۵- آگاه‌شان گردان که ابلیس و ذریه او در آتش سوخته و عذاب می‌شوند همچنان که جن و انس به آتش سوخته و عذاب می‌شوند. گفته نشود که ابلیس از آتش خلق شده چگونه آتش او را می‌سوزاند؟ چون ماده اولی تغییر می‌کند چنانکه در انسان و جن تغییر کرده است و به شکلی درآمده که به آنچه از ضرر و زیان به او می‌رسد تأثیر پذیر می‌باشد.