درس ۱۱: آیۀ فرضیت روزه
قوله تعالی:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ١٨٣ أَيَّامٗا مَّعۡدُودَٰتٖۚ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٖ فَعِدَّةٞ مِّنۡ أَيَّامٍ أُخَرَۚ﴾[البقرة: ۱۸۳-۱۸۴]. فرمودۀ خدای تعالی أ:
(۱۸۳) ای کسانی که ایمان آورده‌اید! روزه بر شما فرض شده، چنانچه بر کسانی که پیش از شما بودند، فرض شده بود؛ باشد که پرهیزکار شوید. (۱۸۴) روزه داشتنِ روزهای مشخصی، (بر شما فرض است). پس هرکس از شما بیمار و یا در سفر بود، به تعداد روزهای فوت شده در سایر ایام روزه بگیرد. شرح: این آیه بر مشروعیت و وجوب روزه بر این امت دلالت می‌کند، همانطوری که بر امت‌های سابق واجب بود، پس کسی که به سن تکلیف برسد روزه بر او واجب است و طبق بیان خداوند مراد از روزه روزۀ ماه رمضان است نظر به این فرموده‌اش: ﴿شَهۡرُ رَمَضَانَ ٱلَّذِيٓ﴾الی قوله: ﴿فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ ٱلشَّهۡرَ فَلۡيَصُمۡهُۖ﴾[البقرة: ۱۸۵]. «ماه رمضان آن‌ماهیست که نازل شده قرآن در آن... تا این قسمت آیه... «پس هرکه دریابد از شما این ماه را باید روزه بگیرد آن را» و مؤمنان را به این نداء اختصاص داد. زیرا آن‌ها با ایمان‌شان قدرت انجام این تکلیف الهی را دارند به خلاف کافران. و فرموده‌اش: ﴿كَمَا كُتِبَ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ﴾: در این بیان آسان‌بودن روزه را اعلام می‌کند که این روزه بر امتان پیشین هم فرض بوده است، زیرا اگر روزه امری دشوار و غیر قابل تحمل و طاقت بودی، خداوند آن‌ها را مکلف به ﴿كَمَا كُتِبَ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ﴾[البقرة: ۱۸۳]. روزه‌گرفتن نمی‌کرد. و فرمودۀ خداوند أ: ﴿لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ﴾: در این آیه تصریح شده است که روزه قدرت و توانمندی شخص مؤمن را بر طاعات و عبادات بالا برده اوامر الهی را انجام داده و نواهی وی را ترک می‌نماید، پس روزه، بنده را اهل تقوا می‌سازد و علاوه بر پاداش عظیم الهی برای روزه‌دار هم فواید بزرگی را در بر دارد. و فرموده خدای تعالی: ﴿أَيَّامٗا مَّعۡدُودَٰتٖۚ﴾: در این بیان نیز آسان‌ساختن روزه است بر نفس مؤمن که برایش یادآوری می‌نماید که این روزهای که بر او فرض گردیده، نه چند ماه و چند سال است، بلکه ایام شمرده شده‌ایست که گاهی سی روز و گاهی بیست و نه روز است. و همچنین برای رفع زحمت و مشقت بیمار و مسافر اجازه داده شده تا زمانی که از بیماری‌اش شفا می‌یابد و از سفرش برمی‌گردد، اجازه دارد که روزه را افطار نموده و سپس در روزهای دیگر روزۀ قضایی‌اش را بگیرد.
راهنمائی‌هایی برای مربی:
۱- آیه را بخوان و قرائتش را تکرار کن و شنونده‌ها آهسته با تو تکرار نمایند تا که ببینی بیشترشان آن را حفظ کرده‌اند.
۲- آگاه‌شان گردان که حقیقت روزه خودداری از خوردن و نوشیدن و جماع است از صبح صادق تا غروب آفتاب و نیت‌کردن در صحت روزه شرط است و نیت عبارت از عزم قلبی است بر روزه به جهت اطاعت پروردگار و تقرب به سوی او.
۳- زنی که به حال حیض و نفاس باشد مانند مریضی که خوف هلاکت خود را داشته باشد بر او افطار روزه جواز دارد و زنان در حال حیض و نفاس روزه برایشان حرام است و آنگاه که پاک شدند تعداد روزهای را که خورده‌اند قضا بیاورند.
۴- آگاه‌شان گردان بیماری که امید بهبودی‌اش نرود و شیخ کبیر «پیر از کار افتاده» روزه را افطار نموده و در عوض هرروز یک کیلو برنج بدهد همانطور زن شیرده و بارداری که خطر زیان خودش یا فرزندانش می‌رود روزه را افطار کرده و به جای هر روزی یک کیلو برنج فدیه بدهد و بعد قضاء آورند. «در مذهب احناف عوض یک کیلو برنج دو کیلو گندم هم می‌تواند بپردازد».