درس های روزانه

درس ۲٩: آیۀ خوردن مال‌های یکدیگر به ناحق

قول الله تبارك وتعالی:

﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَأۡكُلُوٓاْ أَمۡوَٰلَكُم بَيۡنَكُم بِٱلۡبَٰطِلِ إِلَّآ أَن تَكُونَ تِجَٰرَةً عَن تَرَاضٖ مِّنكُمۡۚ وَلَا تَقۡتُلُوٓاْ أَنفُسَكُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ بِكُمۡ رَحِيمٗا٢٩﴾[النساء: ۲٩]. خداوند بزرگ می‌فرماید:

(۲٩) ای کسانی که ایمان آوردید! نخورید مال‌های خود را در میان خویش بناحق، مگر آن که داد و ستدی باشد بر رضایت میان شما و نکشید، همدیگر را همانا خداوند به شما مهربان است. شرح: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ﴾: یعنی ای کسانی که خدا را پروردگار، اسلام را دین و شریعت و محمد ÷را نبی و پیامبر شناختید، آن‌ها را به این صفات مورد خطاب قرار می‌دهد تا احکام و تکالیف شرعی را متوجه آن‌ها گرداند، می‌فرماید: مال‌های خود در میان خویش به باطل نخورید. یعنی بدون حقی که گرفتن مال را حلال می‌کند مانند دادن عوض یا به رضامندی، بخشش‌نمودن، ﴿إِلَّآ أَن تَكُونَ تِجَٰرَةً عَن تَرَاضٖ مِّنكُمۡۚ﴾این استثنائیست که از نهی عموم خوردن مال به ناحق و بدون عوض استثناء شده است، زیرا نفعی که شخص مسلمان از راه تجارت و معامله به دست می‌آورد حلال است و برایش ایرادی نیست و خرید و فروش به رضامندی هردو طرف صورت می‌گیرد، پیامبر ÷می‌فرماید: «خریدار و فروشنده تا هنگامی که از هم جدا نشده‌اند در بیع خود دارای اختیار هستند که آن را ثابت بدانند یا فسخ کنند». و نیز آن حضرت جفرموده است: «مشروعیت بیع در صورتی است که هردو طرف به رضا و رغبت آن را انجام داده باشند». و فرمودۀ خدای تعالی: ﴿وَلَا تَقۡتُلُوٓاْ أَنفُسَكُمۡۚ﴾: نفس‌های خود را نکشید، خداوند مسلمان را از قتل نفس‌ها منع می‌کند که آن شامل قتل نفس خود شخص و قتل نفس برادر مسلمانش می‌باشد که هردو قتل حرام است و از گناهان کبیره به شمار می‌آید، خداوند در این آیت شریفه علت حرام‌بودن قتل نفس را چنین بیان می‌کند و می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ بِكُمۡ رَحِيمٗا﴾: هرآئینه خداوند بر شما مهربان است، یعنی از مهربانی و شفقتی که دارد نمی‌خواهد نفس‌های خود را بکشید تا از یکطرف از نعمت حیات که بسیار گرانقیمت است محروم نشوید و از طرف دیگر به عذاب همیشگی آخرت گرفتار نگردید.

راهنمائی‌هایی برای مربی:

۱- آیت کریمه را به تجوید و آرامش تکرار کن تا شنوندگان آن را حفظ نمایند.

۲- شرح را جمله جمله بخوان و پوشیدگی آن را توضیح ده تا همه بدانند.

۳- آگاه‌شان گردان: که خوردن مال مردم به ناحق سبب عذاب و محروم‌شدن از رحمت خداوند می‌گیرد.

۴- برایشان توضیح ده: منفعتی را که شخص از راه تجارت موافق با موازین شرعی به دست می‌آورد برایش حلال است گرچه هزارها در هزار باشد نظر به این آیه کریمه:

۵- برای‌شان تذکر ده خودکشی مانند کشتن دیگران است که سزایش جاویدماندن در آتش دوزخ با غضب الهی است.