درس ۶: حدیث خداوند با سه کس سخن نمی‌گوید
قول النبي ج: ثَلاَثَةٌ لاَ يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلاَ يَنْظُرُ إِلَيْهِمْ وَلاَ يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ. فَقُلْتُ: مَنْ هُمْ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَدْ خَابُوا وَخَسِرُوا. قَالَ: الْمُسْبِلُ إِزَارَهُ وَالْمَنَّانُ عَطَاءَهُ وَالْمُنَفِّقُ سِلْعَتَهُ بِالْحَلِفِ الْكَاذِبِ. فرمودۀ پیغمبر ج: سه نفرند که خداوند بروز قیامت با ایشان سخن نمی‌گوید و برایشان نظر نمی‌افکند و آن‌ها را پاک نمی‌گرداند و برایشان عذاب دردناک است. پس گفتم: ای پیامبر خدا! ایشان کیانند به تحقیق که بدبخت و زیانکار شدند. فرمود: درازکنندۀ ازار خود و منت‌گذار بر عطای خود و فروشنده جنس خود را به سوگند دروغ. (صحیح ابن ماجه)
شرح: فرمودۀ پیامبر ج: «ثَلاَثَةٌ لاَ يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ» یعنی خداوند این سه نفر را به صورت اکرام و تشریف مورد خطاب قرار نمی‌دهد «وَلاَ يَنْظُرُ إِلَيْهِمْ» و به سوی‌شان از خشم و غضبی که دارد نظر نمی‌افکند «وَلاَ يُزَكِّيهِمْ» آن‌ها را ستایش نکرده و از گناه پاک‌شان نمی‌گرداند، «وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ» و ایشان را عذابی دردناک است.
چون ابوذرساین سخنان را از پیامبر جشنید، می‌گوید: گفتم: ایشان کیانند ای رسول خدا! به تحقیق که خوار و زیانکار شدند. آن حضرتجفرمود: «الْمُسْبِلُ إِزَارَهُ» یعنی کسی که ازار یا شلوارش از تکبر زیر قدمش می‌کشد «وَالْمَنَّانُ عَطَاءَهُ» آن که چون به کسی چیزی دهد بر وی منت گذارد و چون در قرآن آمده است که مسلمانان کسانی هستند که صدقه و بخشش خود را به منت‌گذاری و اذیت‌کردن طرف، بی‌اجر نمی‌گردانند و فرمودۀ پیامبرج: «وَالْمُنَفِّقُ سِلْعَتَهُ» کسی که قسم می‌خورد که درب‌های جنس خود این قدر یا آن قدر پرداخته است و حال آن که آن مقدار را نپرداخته است یا بگوید: به فلان و فلان مبلغ خریده‌ام و نخریده است یا این مال به اینقدر برابر است و ارزش دارد در صورتی که ارزش را ندارد.
راهنمائی‌هایی برای مربی:
۱- حدیث را چند بار بخوان تا شنوندگان حفظ کنند.
۲- شرح را با آرامش جمله جمله بخوان تا بدانی که شنوندگان یاد گرفته‌اند.
۳- به ایشان بفهمان: که جامۀ مسلمان باید بین کعبین و نصف ساق باشد.
۴- به ایشان بگو: که منت‌نهادن، ثواب صدقات را باطل می‌کند و منت‌گذاری عبارت از این است که برای طرف بگوید: فلان چیز را برایت خریدم و یا فلان چیز را برایت دادم.
۵- به ایشان بفهمان: کسانی که نمی‌دانند واجب است از کسانی که می‌دانند سؤال کنند همچنان که راوی این حدیث (ابوذر) از پیامبر جسوال کرد و گفت: آن‌ها کیانند و بر عالم است که اگر از وی چیزی پرسیده شود باید که جواب گوید.