درس ۱۳: آیۀ عده زن حامله وضع حمل است
قول الله سبحانه:
﴿وَأُوْلَٰتُ ٱلۡأَحۡمَالِ أَجَلُهُنَّ أَن يَضَعۡنَ حَمۡلَهُنَّۚ وَمَن يَتَّقِ ٱللَّهَ يَجۡعَل لَّهُۥ مِنۡ أَمۡرِهِۦ يُسۡرٗا٤ ذَٰلِكَ أَمۡرُ ٱللَّهِ أَنزَلَهُۥٓ إِلَيۡكُمۡۚ وَمَن يَتَّقِ ٱللَّهَ يُكَفِّرۡ عَنۡهُ سَئَِّاتِهِۦ وَيُعۡظِمۡ لَهُۥٓ أَجۡرًا٥ أَسۡكِنُوهُنَّ مِنۡ حَيۡثُ سَكَنتُم مِّن وُجۡدِكُمۡ وَلَا تُضَآرُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُواْ عَلَيۡهِنَّۚ وَإِن كُنَّ أُوْلَٰتِ حَمۡلٖ فَأَنفِقُواْ عَلَيۡهِنَّ حَتَّىٰ يَضَعۡنَ حَمۡلَهُنَّۚ فَإِنۡ أَرۡضَعۡنَ لَكُمۡ فَ‍َٔاتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَأۡتَمِرُواْ بَيۡنَكُم بِمَعۡرُوفٖۖ وَإِن تَعَاسَرۡتُمۡ فَسَتُرۡضِعُ لَهُۥٓ أُخۡرَىٰ٦ لِيُنفِقۡ ذُو سَعَةٖ مِّن سَعَتِهِۦۖ وَمَن قُدِرَ عَلَيۡهِ رِزۡقُهُۥ فَلۡيُنفِقۡ مِمَّآ ءَاتَىٰهُ ٱللَّهُۚ لَا يُكَلِّفُ ٱللَّهُ نَفۡسًا إِلَّا مَآ ءَاتَىٰهَاۚ سَيَجۡعَلُ ٱللَّهُ بَعۡدَ عُسۡرٖ يُسۡرٗا٧﴾[الطلاق: ۴-٧]. فرمودۀ خدای بزرگ:
(۴) و زنان باردار عدۀ‌شان آن است که بنهند بار خود را و هرکه بترسد خدا را قرار دهد خدا برای او از کار گشایشی (۶) و اگر باشند بارداران پس نفقه کنید برایشان تا بنهند بار خود را پس اگر شیر دادند برای شما بپردازید بدیشان مزدهای ایشان را و بسازید با همدیگر به خوشی و اگر سخت باشد شما را زود است شیر دهد او را دیگری. (٧) باید نفقه کند گشایشمند از گشایش خویش و آن که تنگ شده است بر او روزی پس باید بدهد از آنچه خدا داده است تکلیف نکند خدا کسی را به جز آنچه داده است او را زود است نهد خدا پس از تنگی گشایش. شرح: فرمودۀ خداوند: ﴿وَأُوْلَٰتُ ٱلۡأَحۡمَالِ أَجَلُهُنَّ أَن يَضَعۡنَ حَمۡلَهُنَّۚ﴾در اینجا خداوند عدۀ زن حامله را بیان کرده می‌فرماید: عدۀ زن باردار نهادن بار اوست و چون زن مطلقه وضع حمل کند عده‌اش تمام می‌شود و همچنین زنی که شوهرش فوت کرده است، اگر حمل خود را بگذارد عده‌اش تمام است ﴿وَمَن يَتَّقِ ٱللَّهَ يَجۡعَل لَّهُۥ مِنۡ أَمۡرِهِۦ يُسۡرٗا٤﴾این وعده‌ایست که خداوند به بندگان مؤمنش وعده می‌دهد و می‌فرماید: هرکه در طلاق، عده یا رجوع تقوای خداوند را رعایت کند خداوند کارها را بر وی آسان کرده و در طلاق و یا رجوع خود زیان نمی‌بیند ﴿وَإِن كُنَّ أُوْلَٰتِ حَمۡلٖ﴾یعنی اگر زنان در عدۀ طلاق و یا عدۀ وفات باردار باشند بر آن‌ها نفقه بدهید تا این که بار خود را بنهند این امر الزامی است، زیرا زنان متحمل مشقت و رنج بارداری هستند و پس از آن که وضع حمل شد و کودک از شیر مادر نوشید ﴿فَإِنۡ أَرۡضَعۡنَ لَكُمۡ﴾اگر مادرها فرزند شما را شیر دادند، ﴿فَ‍َٔاتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ﴾پس مزدشان را بپردازید و اگر در مورد اجرة شیردادن باهم اختلاف کردید باید برای فرزند شیردهی دیگری بگیرد، البته پدر در پرداخت اجرة شیرده مکلف است. ﴿لِيُنفِقۡ ذُو سَعَةٖ مِّن سَعَتِهِۦۖ﴾تا آن که گشایش و توانایی مالی دارد لازم است که با وسعت نفقه بپردازد ﴿وَمَن قُدِرَ عَلَيۡهِ رِزۡقُهُۥ﴾وآن که تنگ دست است ﴿فَلۡيُنفِقۡ مِمَّآ ءَاتَىٰهُ ٱللَّهُۚ﴾، به اندازۀ توان خود خرج کند ﴿لَا يُكَلِّفُ ٱللَّهُ نَفۡسًا إِلَّا مَآ ءَاتَىٰهَاۚ﴾خداوند هیچ کسی را جز آنچه به وی داده از وسعت یا تنگی رزق مکلف نمی‌سازد.
راهنمائی‌هایی برای مربی:
۱- آیات را بخوان و تکرار کن تا شنوندگان آن را یاد کنند.
۲- شرح را جمله جمله بخوان و معانی آن‌ها را تفسیر کن تا شنوندگان بفهمند.
۳- به آن‌ها بگو: که عدۀ زن باردار وضع حمل او است و چون بار نهاد عده تمام می‌شود.
۴- به آن‌ها بفهمان: که نفقۀ زن مطلقه تا هنگام وضع حمل بر شوهر واجب است.
۵- به آن‌ها بگو: که شیردادن کودک بر ذمۀ پدر است و باید اجرۀ شیرده را بدهد اگر به اجرۀ شیر دهد.
۶- به آن‌ها بگو: که مُزد شیرِده به اندازۀ توان پدر است دارا و فقیر به اندازۀ توان خود اجرۀ را بپردازند.