درس های روزانه

درس ۱۰: حدیث تعلیم دعا

ما رُوي عنه جأنه قَالَ لِرَجُلٍ: قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ نَفْسًا بِكَ مُطْمَئِنَّةً، تُؤْمِنُ بِلِقَائِكَ، وَتَرْضَى بِقَضَائِكَ، وَتَقْنَعُ بِعَطَائِكَ. از پیامبر جروایت شده است که برای مردی از یارانش گفت: بگو: خدایا! من طلب می‌کنم از تو نفسی را که به تو آرام گیرد، به ملاقات با تو ایمان داشته، و از قضای تو خوشنود باشد و به آنچه برایش بخشیده‌ای قناعت کند. (رواه الحافظ ابن عساکر وعنه ابن کثیر)

شرح: این فرموده: «اللَّهُمَّ» یعنی یا الله «ای خدا» این کلمه ندا ایست برای خداوندأاز طرف بندۀ یکتاپرستی که به رحمت خداوند امیدوار و از عذابش ترسان است زیرا کلمه «اللهم» پیش از این که میم به وی ملحق شود یا الله بوده است، چون میم به اسم ذات متصل گشت، یاأ، حذف شده و اللهم گردید.

این فرموده: «إِنِّي أَسْأَلُكَ» از تو طلب می‌کنم تا برایم ببخشی «نَفْسًا بِكَ مُطْمَئِنَّةً» نفسی که به تو آرام گیرد به این که تو او را از عذاب ایمن گردانی، و وعده‌ات را به وی وفا کنی تا در جوارت آرام گیرد. این فرمودۀ پیامبر: «تُؤْمِنُ بِلِقَائِكَ» بملاقات تو ایمان داشته باشد تا بعد از مرگش، او را به سویت بلند برند و تا روز قیامت در علیین باشد، سپس بعد از محاسبه و نجات از عذاب در جوار تو بازگردد. این فرموده پیامبر ج«تَرْضَى بِقَضَائِكَ» به تقدیرت خوشنود باشد که بدانچه از دارایی و نیازمندی یا تندرستی و بیماری رنج و راحت در این جهان برایش دادی یا از وی بازگرفتی خوشنود باشد.

این فرموده پیامبر ج: «وَتَقْنَعُ بِعَطَائِكَ» قناعت کند به بخشش تو یعنی بدانچه در این دنیا از کم و یا بیش، خیر یا شر قمستش کردی قانع باشد، زیرا این جهان سرای امتحان و آزمون است و نامۀ تقدیر به آنچه خواهد شد نوشته شده است و کسی که از آن خوشنود باشد جزایش خوشنودی خداوند است، و کسی که از تقدیر الهی ناراضی است از رضای باری تعالی محروم خواهد شد.

راهنمائی‌هایی برای مربی:

۱- حدیث را بخوان و تکرار کن تا دانسته شود که بیشتر حاضران آن را یاد گرفته‌اند.

۲- شرح را به آرامش بخوان و نکات مبهم و پوشیدۀ آن را بیان کن تا فهمیده شود.

۳- تعلیم‌شان ده که دعا همان عبادت است و ندای خدا در حال دعا به کلمۀ «اللهم» پسندیده‌تر است.

۴- آن‌ها را از عقیدۀ برانگیختن در قیامت آگاه کن، زیرا این عقیده شخص را به فرمانبرداری از خدا و رسولش یاری می‌دهد.

۵- ایشان را به قبول قضا و قدر توصیه کن، زیرا صاحب چنین عقیده‌ای از کار و کوشش ناتوان نمی‌شود و ناامیدی را به خود راه نمی‌دهد، چون در کردارش فرمانبرداری خدا و پیامبرش را رعایت کرده است.

۶- ایشان را از صفت قناعت آگاه کن: زیرا قناعت از اخلاق پسندیده به شمار می‌رود و آن رضایت است و کم‌رغبتی به مال زیاد، و قلب به قناعت فارغ شده و نفس آرام می‌گیرد و خیر بسیاری را در بر می‌گیرد.