درس های روزانه

درس ۱۰: حدیث تعلیم قرآن به عنوان مهریه

قول النبي ج: أَعْطِهَا وَلَوْ خَاتَمًا مِنْ حَدِيدٍ. فَقَالَ لَيْسَ مَعِى. قَالَ قَدْ زَوَّجْتُكَهَا عَلَى مَا مَعَكَ مِنَ الْقُرْآنِ. پیامبر اسلام جبرای یکی از یارانش که ارادۀ ازدواج داشت فرمود: برای همسرت مهر بده اگرچه انگشتر آهنی باشد، آن مرد گفت: نزدم آنهم نیست پیامبر جفرمود: وی را برای تو در مقابل آنچه از قرآنکریم حفظ داری به نکاح دادم. (صحیح ابن ماجه)

شرح: «أَعْطِهَا وَلَوْ خَاتَمًا مِنْ حَدِيدٍ»: یعنی اگر هیچ چیزی نداری که مهر بدهی پس اگر انگشتر آهنی باشد مهر بده. آن مرد گفت: «لَيْسَ مَعِى» یعنی از دادن انگشتر آهنی هم عاجزم ولی چند سوره از قرآنکریم را حفظ دارم، پیامبر جفرمود: «قَدْ زَوَّجْتُكَهَا عَلَى مَا مَعَكَ مِنَ الْقُرْآنِ» او را در مقابل آنچه از قرآن کریم حفظ داری نکاح دادم، یعنی آن سوره‌ها را به زن تعلیم بده: تا حفظ کند که زحمت تو در این راه به منزلۀ ادای مهر خواهد بود چنانکه شعیب ÷مَهر دخترش را بر موسی ÷چرانیدن گوسفندان به مدت هشت سال قرار داده بود، زیرا در چرانیدن گوسفندان تحمل زحمت و صرف نیرو است و لذا چوپان مستحق اجرة و مزد می‌گردد همچنان که در حفظ گردانیدن آیات قرآنی برای کسی که آن‌ها را حفظ ندارد تکلیف و زحمتیست که معلم بر آن مستحق پاداش می‌گردد.

راهنمائی‌هایی برای مربی:

۱- حدیث را بخوان و شنوندگان آن را به آهستگی بخوانند تا همۀ آن را حفظ کنند.

۲- شرح را به آهستگی بخوان و هر جمله که به تفسیر نیاز دارد تفسیر کن.

۳- به آن‌ها بگو: که از این حدیث احکام ذیل دانسته می‌شود.

الف: وجوب مهر زن بر مرد که به هیچ حال ساقط نمی‌شود و نکاح بدون آن جواز ندارد.

ب: بالاترین مقدار مهر حد معین ندارد چه جواز دارد که مهر زن باغ یا منزل و یا رمۀ گوسفند، و یا مقداری از طلا باشد و پائین‌ترین حد مهر یک چهارم دینار (سکۀ طلا است) یا چیزی که معادل آن باشد از انگشتر و یا انجام کاری که صاحب آن مستحق مُزدی بشود.

ج: لزوم حضور ولی در عقد نکاح، زیرا نکاح بدون حضور ولی جواز ندارد و هر زنی که بدون حضور ولی، نفس خود را به نکاح دهد زناکار به حساب می‌رود، زیرا اینطور از حدیث ثابت شده است و همین است مذهب مالک شافعی و احمد. «حضور ولی در مذهب احناف برای نکاح مستحب است نه شرط»

۴- آن‌ها را به حفظ این حدیث و احکامی که از وی دانسته می‌شود تشویق کن.