درس های روزانه

درس ۱٧: آیۀ کسب مال از طریق تجارت

قول الله تبارک وتعالى:

﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَأۡكُلُوٓاْ أَمۡوَٰلَكُم بَيۡنَكُم بِٱلۡبَٰطِلِ إِلَّآ أَن تَكُونَ تِجَٰرَةً عَن تَرَاضٖ مِّنكُمۡۚ وَلَا تَقۡتُلُوٓاْ أَنفُسَكُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ بِكُمۡ رَحِيمٗا ٢٩﴾[النساء: ۲٩]. گفتۀ خدای بزرگ:

(۲٩) ای آنانکه ایمان آوردید! نخورید مال‌های خود را میان خویش به ناحق. مگر آن که داد و ستدی بارضایت میان شما باشد و نکشید همدیگر را همانا خداوند به شما مهربان است. شرح: این فرموده خداوند: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَأۡكُلُوٓاْ أَمۡوَٰلَكُم بَيۡنَكُم بِٱلۡبَٰطِلِ﴾پیام آسمانی است از طرف خداوند خطاب به بندگان مؤمن. آنان که به خدا و پیامبرش و کتاب و ملاقاتش ایمان دارند، خداوند در این کلام خود بندگان مؤمن را نهی می‌کند ازین که مال یکدیگر را به طور باطل یعنی بدون حق شرعی و قانونی بخورند. و باطل انواع مختلف دارد، مثل سرقت، غصب و غارت.

می‌فرماید: ﴿إِلَّآ أَن تَكُونَ تِجَٰرَةً عَن تَرَاضٖ مِّنكُمۡ﴾: مگر این که مال را از طریق تجارت و معامله شرعی و رضایت طرفین به دست آورده باشد، تجارت معامله‌ایست که در مال مباح انجام گرفته باشد. مثل این که مشتری برای خریدار پولی می‌دهد و او در عوض، جنسی مانند مواد غذائی یا لباس می‌دهد و این همان تجارت و معامله‌ایست که خداوند برای مسلمانان انجام آن را جواز داده مشروط بر این که تجارت از روی رضای و رغبت طرفین باشد. زیرا اگر رضایت خریدار و فروشنده نباشد آن معامله باطل و استفاده از مال حرام است.

و بعد می‌فرماید: ﴿وَلَا تَقۡتُلُوٓاْ أَنفُسَكُمۡ﴾: خداوند طوری که خوردن مال یکدیگر را به باطل حرام کرده است، همانطور از کشتن نفس‌های یکدیگر، مسلمانان را برحذر می‌دارد، لذا برای مسلمان حلال نیست این که خود و یا دیگری را به قتل برساند، مگر به طریق حق و آن حق شرعی قصاص قاتل و یا رجم زناکار و یا قتل شخصی که از اسلام خارج شده و مرتد گردیده باشد. البته این کار را باید رهبر مسلمان‌ها انجام دهد، نه خود شخص، خداوند در پایان، علت این حکم را بیان نموده و فرموده است: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ بِكُمۡ رَحِيمٗا﴾: یعنی خداوند به شما مسلمانان مهربان است و نمی‌خواهد که جان شما بدون حق شرعی تلف شود.

راهنمائی‌هایی برای مربی:

۱- مربی محترم آیه فوق را چند بار بخوان، تا شنوندگان حفظ کنند.

۲- شرح آیه را کلمه کلمه بخوان و نکات لازم را توضیح ده.

۳- به ایشان بفهمان: که مال مسلمان، مثل خون و آبرویش محترم است.

۴- به ایشان تذکر ده: که تجارت با شرائط که شریعت بیان فرموده است حلال و مباح است، شرائط این است که مال مورد معامله مباح و حلال باشد. دوم معامله باید روی رضایت طرفین باشد و همچنین اگر مال ربوی باشد باید برابر باشد و هیچ کم و زیادی در آن نباشد و همچنین در یک مجلس باشد یعنی نسیه نباشد و اگر مال‌ها از نگاه جنس باهم اختلاف داشتند برابر بودن شرط نیست، ولی قبض در مجلس شرط است. مال‌های ربوی: طلا، نقره، گندم، جو، خرما، نمک، ذرت، زیتون، کشمش و سایر اشیائی که قابل ذخیره‌شدن است می‌باشند.

۵- به ایشان تعلیم ده: کسی که نفس خود را می‌کشد در دوزخ به آنچه خود را کشته عذاب می‌شود.