درس ۲۱: آیۀ آمرزش همه گناهان
قول الله تبارك وتعالى:
﴿قُلۡ يَٰعِبَادِيَ ٱلَّذِينَ أَسۡرَفُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ لَا تَقۡنَطُواْ مِن رَّحۡمَةِ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ يَغۡفِرُ ٱلذُّنُوبَ جَمِيعًاۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ٥٣ وَأَنِيبُوٓاْ إِلَىٰ رَبِّكُمۡ وَأَسۡلِمُواْ لَهُۥ مِن قَبۡلِ أَن يَأۡتِيَكُمُ ٱلۡعَذَابُ ثُمَّ لَا تُنصَرُونَ٥٤﴾[الزمر: ۵۳-۵۴]. گفتۀ خدای بزرگ: (۵۳) بگو ای بندگان من که اسراف کردند بر جان‌های خویش، نومید نباشید از رحمت خدا، همانا بیامرزد خدا گناهان را همگی، همانا اوست آمرزگار مهربان (۵۴) و بازگردید به سوی پروردگارش خویش و تسلیم شوید برای او، پیش از این که برسد به شما عذاب سپس یاری نشوید. شرح: فرموده خدای بزرگ: ﴿قُلۡ يَٰعِبَادِيَ ٱلَّذِينَ أَسۡرَفُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ﴾الی آخر آیه، این آیت در بارۀ گروهی از اهل شرک نازل شده است که مرتکب قتل و خونریزی شده بودند و زنا هم در بین‌شان زیاد شده بود، خدمت حضرت رسول جآمدند و گفتند: ای محمد! آنچه که تو می‌گوئی و مردم را به سوی آن می‌خوانی خوب است اما به ما خبر ده که کفاره اعمال بد ما چیست؟ آیه ذیل نازل شد آیه: ﴿وَٱلَّذِينَ لَا يَدۡعُونَ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَ وَلَا يَقۡتُلُونَ ٱلنَّفۡسَ ٱلَّتِي حَرَّمَ ٱللَّهُ إِلَّا بِٱلۡحَقِّ وَلَا يَزۡنُونَۚ وَمَن يَفۡعَلۡ ذَٰلِكَ يَلۡقَ أَثَامٗا٦٨﴾[الفرقان: ۶۸]. «و آنان که معبودی جز الله را نمىپرستند، و کسى را که پروردگار، خونش را حرام کرده است، جز به حق نمىکشند و زنا نمىکنند؛ و کسى مرتکب این اعمال شود، به مجازات سختى مىرسد». و این آیت هم نازل شد ﴿قُلۡ يَٰعِبَادِيَ ٱلَّذِينَ أَسۡرَفُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ﴾... الآیه و در کتاب بخاری هم روایت شده که شأن نزول این آیات همین واقعه است.
قوله تعالی: ﴿قُلۡ يَٰعِبَادِيَ ٱلَّذِينَ أَسۡرَفُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ لَا تَقۡنَطُواْ مِن رَّحۡمَةِ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ يَغۡفِرُ ٱلذُّنُوبَ جَمِيعًاۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ٥٣﴾خداوند بندگان مسرف را مستقیماً خطاب نمی‌کند چون آلوده به شرک و گناه‌اند و اهلیت خطاب را ندارند، بلکه به پیامبر جدستور می‌دهد که از جانب خدا به آن‌ها بگوید: ای بندگان من به علت آلودگی به گناهان و جرائم از رحمت خدا مأیوس نشوید، اگر توبه کنید خداوند همه گناهان را می‌بخشد هرقدر که گناه بزرگ باشد مانند شرک و قتل و زنا، زیرا خدا آمرزنده برای بندگان تائب است و به ایشان مهربان است، و هیگاه ایشان را از نور رحمت خود مأیوس نمی‌کند.
قوله تعالی: ﴿وَأَنِيبُوٓاْ إِلَىٰ رَبِّكُمۡ وَأَسۡلِمُواْ لَهُ﴾در این جمله خداوند به پیامبر جامر می‌کند که به سوال‌کنندگان برساند که به ایمان و توحید به خدا بازگردند و روحاً و جسماً تسلیم خدا شوند و قبل از این که حکم عذاب صادر شود و یار و یاوری نداشته باشند به سوی خدا بازگردند.
راهنمائی‌هایی برای مربی:
۱- آیت را به ترتیل بخوان و تکرار کن تا این که حفظ شود.
۲- جملات شرح مطالب را یک پس از دیگری بیان کن تا شنوندگان بفهمند.
۳- ایشان را آگاه کن: که توبه واقعی تمام گناهان را محو می‌کند مگر حق بندگان که احتیاج به حلال خواستن دارد یا از حسنات ظالم برای مظلوم گرفته می‌شود.
۴- ایشان را آگاه کن: که رجوع به سوی خدا و تسلیم قلب و ذات برای خدا تنها راه نجات انسان از عذاب است.
۵- به ایشان تذکر ده: که در واقعه‌ای که سبب نزول آیات فوق بود پند است برای اندیشمندان.
۶- به ایشان تعلیم ده: که تعهدی که خدا برای آمرزش گناهان کرده است موقوف به توبه نصوح و خالص است.