خاتمه

اکنون که به یاری خداوند نوشتن این کتاب به پایان رسید، فقط خدا را ثنا می‌گویم، چون حمد و ستایش به اندازۀ پری آسمان‌ها و زمین و پری آنچه او خواسته برای اوست و شکر و سپاس از ته دل مرا اوراست، اوست ستوده و بزرگوار.

همانطور که در مقدمه کتاب گفتم، به پیشنمازان دلسوز و مخلص مساجد عرض می‌کنم که اخوت و برادری اسلامی تقاضا می‌کند یکدیگر را بر نیکی و تقوی یاری کنند و از گناه و معصیت بازدارند، همچنانکه خداوند می‌فرماید: ﴿وَتَعَاوَنُواْ عَلَى ٱلۡبِرِّ وَٱلتَّقۡوَىٰۖ وَلَا تَعَاوَنُواْ عَلَى ٱلۡإِثۡمِ وَٱلۡعُدۡوَٰنِ﴾[المائدة: ۲]. ترجمه: «یکدیگر را بر نیکوئی و تقوی یاری دهید و بر گناه و تجاوز یاری نکنید». ﴿وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ﴾«و از خدا بترسید که او سخت عذابست».

بنابراین، به ائمۀ مساجد توصیه می‌کنم که این درس‌های یومیه را بعد از نماز مغرب تدریس کرده، یک روز آیتی و روز دیگر حدیثی را برای اهل محله خود بخوانند و شنوندگان را به حفظ و فهم این درس‌ها سفارش کنند.

آنگاه که چهار ماه به تعلیم و تعلم قرآن و سنت عادت کردند، دل‌هایشان روشن شده و نفس‌های‌شان تزکیه می‌شود و اهل خیر و معروف می‌گردند و می‌توانند که هیئتی پنج نفری مرکب از امام و مؤذن و سه نفر از معتمدین محل تشکیل داده و صندوق خیریه و نیکوکاری تأسیس کنند و از اهل محل خود بخواهند که با صدقات و زکوات خود صندوق را یاری کنند، تا فقراء محل مورد تفقد قرار گرفته و حاجت مستمندان برآورده شده و قوت کفاف به آن‌ها برسد که پیامبر جمی‌فرماید: «خدایا قوت آل محمد را کفاف و سربسر بگردان نه زیاد و نه کم».

و اگر بودجۀ صندوق از نیاز نیازمندان آن محل اضافه شد، اشکالی ندارد که به فقراء جاهای دیگر نیز رسیدگی شود چون تعاون و همیاری به فقراء و نیازمندان جامعه است که روابط برادری و انسانی را مستحکم می‌سازد و بدینوسیله زمینۀ امر به معروف و نهی از منکر مساعد شده و از یکدیگر حرف شنوائی پیدا می‌کنند و وقتی که اهل قریه یا محله‌ای امر به معروف و نهی از منکر کنند رحمت و مغفرت خداوند شامل حال‌شان گردیده و به سعادت و کامیابی دنیا و آخرت نائل می‌آیند و این همان هدف عالی است که صُلحا و علماء این امت مرحومه، می‌کوشند تا به آن برسند.

خداوندا! ما و همۀ مؤمنین و مؤمنات را برای رسیدن به این هدف مقدس موفق بدار.

در صبح شنبه ۲٩ جمادی الآخر سال ۱۴۱۲ در روضۀ شریفۀ مسجد نبوی ج، نوشتن این کتاب به پایان رسید.

از خوانندگان می‌خواهم که برای مؤلفش دعای خیر کنند، چون پیامبر جمی‌فرماید: «کسی که برای شما کاری خوب انجام می‌دهد پاداش آن را بدهید، اگر چیزی نداشتید برایش دعای خیر کنید».

و درود بی‌پایان خدا بر پیامبر رحمت و آل و اصحابش و سلام و بر همه پیامبران و ستایش برای پروردگار عالمین است.

مترجم:

در عصر روز چهارشنبه ۲۳ شوال ۱۴۱۶ هجری مطابق ۲۳ / ۱۲ / ۱۳٧۴ هجری شمسی از ترجمۀ این کتاب فراغت حاصل شد، از خداوند می‌خواهم که اخلاص در قول و عمل عنایت فرماید، و ما را از زمرۀ بندگان صالح خود قرار بدهد.

«بِفَضْلِهِ وَكَرَمِهِ»

سعید الفاضلی