درس های روزانه

درس ۲۱: آیۀ اقسام سه‌گانه وحی

قوله تعالی:

﴿وَمَا كَانَ لِبَشَرٍ أَن يُكَلِّمَهُ ٱللَّهُ إِلَّا وَحۡيًا أَوۡ مِن وَرَآيِٕ حِجَابٍ أَوۡ يُرۡسِلَ رَسُولٗا فَيُوحِيَ بِإِذۡنِهِۦ مَا يَشَآءُۚ إِنَّهُۥ عَلِيٌّ حَكِيمٞ٥١﴾[الشورى: ۵۱]. فرمودۀ خداوند بزرگ:

(۵۱) هیچ انسانی را نسزد که خدا با او سخن گوید، مگر از طریق وحی یا از پس پرده‌ای، یا این که بفرستد رسولی «فرشته» و او وحی کند به فرمان پروردگار آنچه را می‌خواهد همانا او است فرازنده حکیم. شرح: فرمودۀ خداوند أ: ﴿وَمَا كَانَ لِبَشَرٍ أَن يُكَلِّمَهُ ٱللَّهُ إِلَّا وَحۡيًا أَوۡ مِن وَرَآيِٕ حِجَابٍ أَوۡ يُرۡسِلَ رَسُولٗا فَيُوحِيَ بِإِذۡنِهِۦ مَا يَشَآءُۚ﴾این آیه کریمه به رد کسانی نازل شده است که برای پیامبر جمی‌گفتند: اگر تو پیامبری چرا مانند موسی با خداوند سخن نگوئی و به او نظر نکنی، تا چنین کاری را انجام ندهی ما به تو ایمان نمی‌آوریم. امکان دارد کسانی از یهود این سخنان را به مشرکین تعلیم داده که آن‌ها در مقابل پیامبر چنین سخنانی بگویند، خداوند به ردشان چنین آیتی را نازل گردانید و برای‌شان خبر داد: که در توان هیچ بشری نیست که با خداوند سخن گوید مگر این که خداوند به وی وحی کند و وحی به چند صورت است: اول آگاه‌کردن سریع است به صورت خفی در خواب یا بیداری و صورت دوم این است که خداوند با پیامبرش از پس حجاب سخن بگوید چنانکه با موسی ÷در کوه طور سخن گفت، موسی ÷سخن خدا را می‌شنید ولی خداوند را نمی‌دید، صورت سوم اینست که خداوند فرشته را به صورت ملک یا به شکل انسانی می‌فرستد و او با پیامبر سخن می‌گوید و آنچه را خداوند خواسته به وی می‌رساند، چنانکه جبرئیل ÷بر محمد جنازل می‌گشت. این فرمودۀ خداوند: ﴿إِنَّهُۥ عَلِيٌّ حَكِيمٞ﴾یعنی خداوند بر همۀ مخلوقات خود فوقیت دارد. و با حکمت خویش امور بندگان را تدبیر می‌کند.

راهنمائی‌هایی برای مربی:

۱- آیت را بخوان و تکرار کن تا این که بیشتر شنوندگان آن را حفظ کنند.

۲- برای‌شان تعلیم ده: آیت‌هائی را که درس می‌گیرند و حفظ می‌نمایند، برای این که فراموش نکنند آن‌ها را در نمازهای نفل بخوانند.

۳- شرح را بخوان و معنی پوشیده آن را بیان کن تا شنوندگان مراد خدای تعالی را از آیت بدانند.

۴- ایشان را آگاه کن: که خداوند از فرشتگان و آدمیان پیامبرانی را انتخاب می‌کند تا احکام او را که سبب سعادت بندگان است برای‌شان برسانند.

۵- به آن‌ها بفهمان: که اگر فرشته به صورت بشری ظاهر شود، هرکس او را می‌بیند، چنانکه جبرئیل ÷در مسجد به صورت دحیه بن خلیفه الکلبی سدیده می‌شد.

۶- آن‌ها را آگاه کن: دیدار خداوند در دنیا ممکن نیست و در آخرت حق است چنانچه به آیت قرآنکریم ثابت شده است و آن فرمودۀ خداوند أ است: ﴿وُجُوهٞ يَوۡمَئِذٖ نَّاضِرَةٌ٢٢ إِلَىٰ رَبِّهَا نَاظِرَةٞ٢٣﴾[القیامة: ۲۲-۲۳]. «در آن روزچهره‌های از آدمیان روشن و تازه، به سوی پروردگار خود نظاره‌کننده هستند».