درس ٩: آیۀ شکار در حال احرام
قوله تعالی:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَيَبۡلُوَنَّكُمُ ٱللَّهُ بِشَيۡءٖ مِّنَ ٱلصَّيۡدِ تَنَالُهُۥٓ أَيۡدِيكُمۡ وَرِمَاحُكُمۡ لِيَعۡلَمَ ٱللَّهُ مَن يَخَافُهُۥ بِٱلۡغَيۡبِۚ فَمَنِ ٱعۡتَدَىٰ بَعۡدَ ذَٰلِكَ فَلَهُۥ عَذَابٌ أَلِيمٞ٩٤﴾[المائدة: ٩۴]. فرمودۀ خداوند بزرگ:
(٩۴) ای آن کسانی که ایمان آورده اید همانا می‌آزماید شما را خدا به چیزی از شکاری که می‌رسد به آن دست‌ها و نیزه‌های شما تا بداند خدا آن را که غائبانه از وی می‌ترسد پس هرکه تجاوز کند بعد از این او را است عذاب دردناک.
شرح: قوله تعالی: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ﴾: این ندای خدای سبحان است برای بنده‌گان مؤمن که ایشان را به آن امتحانی که می‌خواهد انجام دهد خبر می‌دهد تا خدا جدا کند کسی را که در نهان از او می‌ترسد از آن کسی که نمی‌ترسد چنانچه فرمود: ﴿لَيَبۡلُوَنَّكُمُ﴾یعنی بیازماید شما را ﴿بِشَيۡءٖ مِّنَ ٱلصَّيۡدِ﴾به چیزی از شکار مانند آهوها و خرگوش‌ها و غیره که احرامدارانی که عازم مکه اند و قصد حج و عمره را دارند در حال احرام به شکار برخورد می‌کنند وقوله: ﴿تَنَالُهُۥٓ أَيۡدِيكُمۡ﴾یعنی شکاری که به آسانی به آن دسترسی پیدا می‌کنید مانند شکارهای کوچک و جوجه‌های پرندگان و تخم‌پرنده‌گان ﴿وَرِمَاحُكُمۡ﴾ یعنی می‌رسد به آن تیرهای شما و این مانند آهو و خران وحشی و گاو وحشی و قوله تعالی: ﴿لِيَعۡلَمَ ٱللَّهُ مَن يَخَافُهُۥ بِٱلۡغَيۡبِۚ﴾تا این که بداند خدا آن کسی که در نهان از خدا می‌ترسد از آن کسی که نمی‌ترسد پس کسی که از خدا می‌ترسد اگر قدرت بر شکار پیدا کند آن را ترک می‌کند، اما کسی که نمی‌ترسد و به شکار می‌پردازد نتیجۀ آن عذاب دردناکی است که طبق وعده خدای متعال به او می‌رسد و قوله: ﴿فَمَنِ ٱعۡتَدَىٰ بَعۡدَ ذَٰلِكَ فَلَهُۥ عَذَابٌ أَلِيمٞ﴾یعنی کسی که شکار کند بعد از آن که خدای متعال شکار را بر احرام‌دار حرام کرده پس جزای آن عذاب دردناک است.
راهنمائی‌هایی برای مربی:
۱- آیه را به ترتیل بخوان و شنونده‌ها هم با تو آهسته تکرار کنند تا این که حفظ نمایند.
۲- شرحش را جمله جمله بخوان و معانی جمله‌ها را جداگانه بیان کن تا این که بفهمند.
۳- به آن‌ها تعلیم بده: که خداوند متعال مؤمنین را به حرمت شکار برای محرم و در حرم امتحان می‌کند همچنانچه بنی اسرائیل را به حرمت شکار ماهی در روز شنبه آزمایش نمود پس در دستور پروردگار حیله کردند و شکار کردند پس خداوند أ آن‌ها را منع کرد و به صورت بوزینه‌ها و خوک‌ها درآمدند و اما امت محمد ج از دستور خدا سرپیچی نکردند و شکار نکردند، خداوند ایشان را از عذاب دردناک نجات داد. ﴿وَمَن قَتَلَهُۥ مِنكُم مُّتَعَمِّدٗا فَجَزَآءٞ مِّثۡلُ مَا قَتَلَ مِنَ ٱلنَّعَمِ يَحۡكُمُ بِهِۦ ذَوَا عَدۡلٖ مِّنكُمۡ﴾[المائدة: ٩۵]. «و هر کس از شما به‌عمد شکار را بکشد، باید همانند آن کفاره‌ای از جنس چارپایان بدهد؛ بدین ترتیب که دو شخص عادل، به (همانند بودن) آن حکم کنند».
۴- کسی که در حال احرام شکار می‌کند جزاء بر او واجب می‌شود البته جزائی که دو شخص عادل از مسلمانان تعیین کنند شتر مرغ با شتر و گاو وحشی با گاو اهلی مشابهت دارد و آهو مشابه به بُز است و کسی که بر او چیزی از آنچه ذکر شد واجب شود مخیر است اگر می‌خواهد آن را به مکه ببرد و صدقه کند. و یا به پول آن طعامی بخرد و تمام آن را صدقه کند و اگر می‌خواهد عوض هر نصف صاعی یک روز روزه بگیرد. چون خداوند می‌فرماید: ﴿هَدۡيَۢا بَٰلِغَ ٱلۡكَعۡبَةِ أَوۡ كَفَّٰرَةٞ طَعَامُ مَسَٰكِينَ أَوۡ عَدۡلُ ذَٰلِكَ صِيَامٗا﴾یعنی: «هدیه رسیده به کعبه یا کفارۀ خوراک مسکینان یا برابر آن روزه».