درس های روزانه

درس ۲٧: آیۀ توانمندان خویشاوندان را فراموش نکنند

قول الله أ:

﴿وَلَا يَأۡتَلِ أُوْلُواْ ٱلۡفَضۡلِ مِنكُمۡ وَٱلسَّعَةِ أَن يُؤۡتُوٓاْ أُوْلِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينَ وَٱلۡمُهَٰجِرِينَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِۖ وَلۡيَعۡفُواْ وَلۡيَصۡفَحُوٓاْۗ أَلَا تُحِبُّونَ أَن يَغۡفِرَ ٱللَّهُ لَكُمۡۚ ﴾[النور: ۲۲]. خداوند أمی‌فرماید:

(۲۲) و سوگند نخورند توانگران و دارندگان گشایش که ندهند خویشاوندان و بینوایان و مهاجرین را در راه خدا و باید عفو کنند و درگذرند آیا نمی‌خواهید که بیامرزد خدا برای شما. شرح: فرمودۀ خدای بزرگ: ﴿وَلَا يَأۡتَلِ﴾(سوگند یاد نکنند) ﴿أُوْلُواْ ٱلۡفَضۡلِ مِنكُمۡ﴾یعنی کسانی که دارای کمال فضیلت هستند ﴿وَٱلسَّعَةِ﴾و فراخی رزق ﴿أَن يُؤۡتُوٓاْ أُوْلِي ٱلۡقُرۡبَىٰ﴾این که ندهند به خویشاوندان خود و مساکین و مهاجرین در راه خدا، این آیت در شأن ابوبکر صدیق سنازل شد، هنگامی که مسطح با دیگران در حادثۀ افک شرکت کرد و مسطح پسر خالۀ ابوبکر بود و ابوبکر سسوگند یاد کرده بود که برای مسطح طوری که قبلاً کمک می‌کرد کمک نکند و برایش چیزی ندهد پس خداوند این آیت را نازل فرمود و گفت:

﴿وَلۡيَعۡفُواْ وَلۡيَصۡفَحُوٓاْۗ﴾باید ببخشند و گذشت کنند. این آیت ابوبکر سرا به سوی بخشایش و گذشت دعوت کرد و فرمان داد تا آنچه را قبلاً به پسر خاله‌اش کمک می‌کرده از وی بازندارد چون ابوبکر این آیت را شنید که در شأن وی این عبارت ﴿أَلَا تُحِبُّونَ أَن يَغۡفِرَ ٱللَّهُ لَكُمۡۚ﴾نازل شد، گفت: به خداوند قسم دوست دارم، که خداوند مرا بیامرزد، سپس مسطح را عفو نمود و بخشید و از سوگند خود از پیامبر جسؤال کرد آن حضرت فرمود: برای قسم خود کفاره بده و آنچه را قبلاً به مسطح می‌دادی برایش بپرداز، ابوبکرسنیز آن را انجام داد و جائزه خداوند که کمتر کسی بدان مشرف می‌گردد نائل شد (که آن وعدۀ غفران و بخشش خداوند است) این آیت کریمه اگرچه شأن نزول آن خاص است، ولی مفهوم آن عام است و اعتبار، هم به عموم لفظ است نه به خصوص سبب نزول، لذا برای مسلمان حلال نیست که هرگاه خیری از وی به برادر نسبی و یا اسلامی‌اش می‌رسید با سوگند خود، آن را منع کند گرچه از طرفش اذیت و آزاری دیده باشد و باید وی را عفو کرده و گذشت کند و اگر سوگند خورده بود کفاره دهد و خیر و احسان خود را از آن بازندارد.

راهنمائی برای مربی:

۱- آیت را بخوان و تکرار کن تا تمام شنوندگان آن را یاد کنند.

۲- شرح را به درستی بخوان و معانی آن را شرح ده تا شنوندگان آن را به خوبی یاد بگیرند.

۳- به ایشان توصیه کن که مسلمان نباید بر منع کار خیری که به دستش اجرا می‌شده است قسم بخورد و اگر فرضاً چنین سوگندی یاد کرد باید کفارۀ آن را بپردازد و خیری را که انجام می‌داده انجام دهد، زیرا قرآنکریم ما را اینطور راهنمائی می‌کند.

۴- ایشان را از فضیلت ابوبکر سدر نزد خداوند و پیامبرش آگاه کن.