درس ۱۰: حدیث حلال و حرام واضح است
ما رواه البخاري عن النُّعْمَانَ بْنَ بَشِيرٍ بقَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ - ج– يَقُولُ: الْحَلاَلُ بَيِّنٌ وَالْحَرَامُ بَيِّنٌ، وَبَيْنَهُمَا أمور مُشَبَّهَاتٌ لاَ يَعْلَمُهَا كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ، فَمَنِ اتَّقَى الشَبَّهَاتِ فَقَد اسْتَبْرَأَ لِعِرْضِهِ وَدِيِنِهِ، وَمَنْ وَقَعَ فِى الشُّبُهَاتِ كَرَاعٍ يَرْعَى حَوْلَ الْحِمَى، يُوشِكُ أَنْ يُوَاقِعَهُ. بخاری از نعمان بن بشیر ب روایت می‌کند که گفت: از پیامبر خدا جشنیدم که فرمود: حلال واضح و آشکار است و حرام هم واضح است، در میان این‌ها چیزهای مشابهی وجود دارد که بیشتر مردم آن‌ها را نمی‌دانند، کسی که از شبهه پرهیز کند آبرو و دین خود را پاک نگهداشته است و کسی که در شبهه می‌افتد مانند چوپانی است که در اطراف قُرق «منطقه ممنوعه» گوسفندش را می‌چراند بسا باشد که داخل قُرق شود یعنی در حرام بیفتد. شرح: بخاری: فرمودۀ پیامبر ج: «الْحَلاَلُ بَيِّنٌ وَالْحَرَامُ بَيِّنٌ» «حلال و حرام واضح است» یعنی نزد مردم آگاه به قرآن و حدیث این‌ها آشکار می‌باشد زیرا دلایل قوی و آشکار در بارۀ حلال و حرام وجود دارد. مثال حلال واضح و آشکار در خوردنی‌ها مانند خرما، حبوبات، میوه‌ها و سبزیجات، گوشت حلال، گوشت، عسل و آب در نوشیدنی‌ها، حرام نیز آشکار است مانند گوشت خود مرده، خون، گوشت خوک، حیوانی که به نام غیر خدا به نام صالحین و اولیاء ذبح می‌گردد، همچنان اشیاء دزدی و غصبی یا مانند سود و شراب و هر مسکر دیگری. فرموده پیامبر: وبینهما امور مشبهات لا یعلمها کثیر من الناس «در میان این‌ها چیزهای مشابهی وجود دارد که بیشتر مردم آن‌ها را نمی‌دانند» ازین سبب که در اشیاء مشابهه هم دلیل حلال‌بودن و هم دلیل حرام‌بودن وجود دارد که یکی خواهش حلیت و دیگری خواهش حرمت آن‌ها را می‌کند. فرمودۀ پیامبر ج: «فَمَنِ اتَّقَى الشَبَّهَاتِ فَقَد اسْتَبْرَأَ لِعِرْضِهِ وَدِيِنِهِ». «کسی که از شبهه‌ها پرهیز کند دین و آبروی خود را پاک نگه کرده است» معنی پرهیز از شبهات ترک امور مشابهه و دوری‌گزیدن از آن است، زیرا به این کار آبرو و دین مسلمان حفظ می‌شود و کسی نمی‌گوید که فلانی چنین و چنان کرده است، فرمودۀ پیامبر ج: « وَمَنْ وَقَعَ فِى الشُّبُهَاتِ وَقَعَ فِى الْحَرَّامِ» «کسی که در شبهه افتاد در حرام می‌افتد» زیرا در شبهه‌ها حرام وجود دارد و چون زیاد در شبهه‌ها درآید ناچار در حرامی که در آن‌ها وجود دارد گرفتار می‌شود مثال آن مانند چوپانی است که در اطراف زمینی که صاحبش آن را قُرق کرده گوسفندانش را می‌چراند که اگر از کنارۀ آن دور نشود حتماً داخل قرق می‌گردد.
راهنمائی‌هایی برای مربی:
۱- حدیث را تکرار کن تا ببینی که اکثر و یا همه شنوندگان آن را حفظ کرده‌اند.
۲- شرح را به آرامی بخوان نکات پوشیدۀ آن را بیان کن تا فهمیده شود.
۳- به آن‌ها بگو: که بر مؤمن واجب است که حلال و حرام را به آموختن علم و یا پرسش از دانشمندان بشناسد.
۴- به ایشان بفهمان: که سلامت کامل در ترک چیزهای شبهه‌ناک مانند گوشت اسپ می‌باشد، زیرا عدۀ از مردم آن را حلال و عدۀ هم حرام می‌گویند، پس برای بیرون‌شدن از اختلاف و گرفتار نیامدن در حرام، ترک خوردن آن بهتر و طرف احتیاط است.
۵- آن‌ها را آگاه کن: که بر مسلمان لازم است که احتیاط کند تا آبرو و دین خود را حفظ کند.