درس ۱۶: حدیث فضیلت اذان و صف اول
قول النبي ج: لَوْ يَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِى النِّدَاءِ وَالصَّفِّ الأَوَّلِ، ثُمَّ لَمْ يَجِدُوا إِلاَّ أَنْ يَسْتَهِمُوا عَلَيْهِ، وَلَوْ يَعْلَمُونَ مَا فِى التَّهْجِيرِ لاَسْتَبَقُوا إِلَيْهِ، وَلَوْ يَعْلَمُونَ مَا فِى الْعَتَمَةِ وَالصُّبْحِ لأَتَوْهُمَا وَلَوْ حَبْوًا. فرموده رسول خدا ج: اگر می‌دانستند مردم آنچه از اجر و مزدی که در اذان و صف اول است، سپس نمی‌یافتند راهی جز این که قرعه بیندازند بر آن، و اگر می‌دانستند آنچه در گرمای نماز ظهر است همانا مسابقه می‌نمودند به سویش و اگر می‌دانستند اجری که در نماز خفتن و صبح است هرآینه حاضر می‌شدند به آن دو نماز گرچه به خزیدن باشد. (رواه البخاری ومسلم)
شرح: فرمودۀ رسول الله ج: «لَوْ يَعْلَمُ النَّاسُ» اگر بدانند مردم اجر بزرگ و ثواب نیک را و مراد «من النِّدَاءِ»: ندای اذان است برای نماز و مراد «من الصَّفِّ الأَوَّلِ»: صف نماز که نزدیک امام باشد و گفته‌اش: «ثُمَّ لَمْ يَجِدُوا»: یعنی نیابند راهی برای رسیدن به مقصود خود که همانا اذان و صف اول است «إِلاَّ أَنْ يَسْتَهِمُوا»: مگر این که قرعه بیندازند «لاقترعوا» همانا قرعه می‌اندازند. و مراد از «تَهجير»: زودرفتن به سوی نماز است خصوصاً نماز جمعه و ظهر زیرا تهجیر از هاجره گرفته شده که شدت گرمای روز است و معنی«اَسْتَبَقُوا إِلَيْهِ»: یعنی هریک‌شان میل دارد که سبقت و پیش گیرد و اول وقت برود تا بر غیر خود سبقت گیرد. و مراد از «الْعَتَمَةِ»: نماز عشاء است و «الْحَبْوًا»: یعنی رفتن با دو دست و پا چنانچه طفل کوچک می‌خزد.
راهنمائی‌هایی برای مربی:
۱- حدیث را بخوان و شنونده‌ها آهسته با تو بخوانند تا ببینی که اکثرشان آن را حفظ کرده‌اند.
۲- شرح را بخوان و معنی هرجمله را بیان کن تا معانی را که در حدیث شریف آمده است بفهمند.
۳- ایشان را به اذان و ثواب و اجر آن که در درس قبلی تذکر رفته تشویق کن.
۴- برای‌شان یادآور شو: طوری که صف اول در نماز فضیلت دارد همچنان در جهاد و در هرکار خیر و معروفی فضیلت دارد.
۵- آگاه‌شان گردان که نظر به این حدیث قرعه مشروعیت دارد طوری که در این فرمودۀ خداوند در قرآنکریم یاد شده ﴿فَسَاهَمَ فَكَانَ مِنَ ٱلۡمُدۡحَضِينَ١٤١﴾[الصافات: ۱۴۱]. المساهمه یعنی قرعه‌انداختن.
۶- برای‌شان از فضیلت نماز خفتن و صبح در جماعت یادآور شو نظر به فرموده رسول الله ج: «مَنْ صَلَّى الْعِشَاءَ فِى جَمَاعَةٍ فَكَأَنَّمَا قَامَ نِصْفَ اللَّيْلِ وَمَنْ صَلَّى الصُّبْحَ فِى جَمَاعَةٍ فَكَأَنَّمَا صَلَّى اللَّيْلَ كُلَّهُ». کسی که نماز عشاء را به جماعت بگذراند مثل آنست که نیمی از شب را قیام کرده است و کسی که نماز صبح را به جماعت ادا کند مثل آنست که تمام شب را قیام کرده است.
٧- تعلیم‌شان ده که شنونده مانند کلمات مؤذن بگوید به جز «حی علی الفلاح وحی علی الصلوة» که در آن‌ها «لا حول ولا قوة إلا بالله» بگوید و سپس درود ابراهیمی بفرستد بر پیامبر جو بعداً بگوید: «اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ وَالصَّلاَةِ الْقَائِمَةِ آتِ مُحَمَّدًا الْوَسِیلَةَ وَالْفَضِیلَةَ وَابْعَثْهُ مَقَامًا مَحْمُودًا الَّذِى وَعَدْتَهُ» آنگاه شفاعت پیامبر جبرایش واجب می‌شود. چون در این زمینه حدیث وارد شده است.