درس های روزانه

درس ۲۵: آیۀ آن که پاکی جست، رستگار شد

قول الله تبارک وتعالی:

﴿قَدۡ أَفۡلَحَ مَن تَزَكَّىٰ١٤ وَذَكَرَ ٱسۡمَ رَبِّهِۦ فَصَلَّىٰ١٥ بَلۡ تُؤۡثِرُونَ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا١٦ وَٱلۡأٓخِرَةُ خَيۡرٞ وَأَبۡقَىٰٓ١٧﴾[الأعلى: ۱۴-۱٧]. گفتۀ خداوند بزرگ:

(۱۴) همانا رستگار شد آن که پاکی جست (۱۵) و یاد کرد نام پروردگار خویش را، پس نماز گذارد (۱۶) بله برمی‌گزینید زندگانی دنیا را (۱٧) و آخرت بهتر است و پایدارتر. شرح: می‌فرماید: ﴿قَدۡ أَفۡلَحَ مَن تَزَكَّىٰ١٤﴾یعنی با نجات از آتش دوزخ و داخل‌شدن به جنت رستگار شد «تزکی»: و نفس خود را از پستی گناهان و لغزش‌ها پاک نگهداشت. می‌فرماید: ﴿وَذَكَرَ ٱسۡمَ رَبِّهِۦ فَصَلَّىٰ١٥﴾: یعنی پیوسته ذکر خداوند را دوام داده و نمازهای پنجگانه را اداء کرد، زیرا ذکر خداوند وقت معینی ندارد که به گذشتن وقت تمام شود، بلکه تا وقتی که انسان حیات دارد می‌تواند به ذکر خداوند دوام دهد. نماز هم شامل نمازهای فرض و نفل است که می‌تواند بسیاری از اوقات شبانه روزی یک مسلمان را در بر گیرد. در این آیت اشاره واضح به صدقه فطر و نماز عید است. صدقۀ فطر یک صاع از گندم یا جو یا خرما و یا برنج است که صاع باید گنجایش چهار مشت را داشته باشد که باید پیش از بیرون‌شدن به طرف نماز عید پراخته شود. هر مسلمان، نخست صدقۀ فطر را ادا می‌کند سپس به طرف مصلی عید با گفتن تکبیر و یاد خداوند بیرون می‌شود. لذا بسیاری از مفسرین گذشته این آیات را به همینگونه تأویلی کرده‌اند. می‌فرماید: ﴿بَلۡ تُؤۡثِرُونَ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا١٦﴾: یعنی دنیا را بر آخرت ترجیح می‌دهید، به دلیل این که عبادت یک شخص هرقدر باشد در شبانه روز از پنج ساعت زیاد نمی‌شود و بقیه نوزده ساعت دیگر برای کارهای دنیائی مصرف می‌گردد. می‌فرماید: ﴿وَٱلۡأٓخِرَةُ خَيۡرٞ وَأَبۡقَىٰٓ١٧﴾: و آخرت در نعمت و سعادت و رفاهیت خود از دنیا بهتر است. زیرا دنیا به هرحال ناپایدار و آخرت باقی و پایدار است، و آنچه پایدار باشد بر آنچه فانی و ناپایدار است برتری دارد، پس باید به یاد آخرت بود و آن را فراموش نکرد.

راهنمائی‌هایی برای مربی:

۱- آیات را به تجوید قرائت و تکرار کن تا شنوندگان حفظ نمایند.

۲- شرح را به آرامی بخوان و آنچه لازم است توضیح ده.

۳- واجب‌بودن نماز عید و صدقۀ فطر را به آن‌ها تعلیم ده و بگو: که صدقۀ فطر پیش از رفتن به عیدگاه باید ادا شود.

۴- به ایشان بگو: که کامیابی حقیقی آنست که انسان از آتش دوزخ نجات پیدا کند، و به بهشت جاودان داخل شود. و این نعمت نصیب کسی است که نفس خود را به اعمال شایسته تزکیه و از گناهان دور نگهدارد.

۵- آن‌ها را از سخن دانشمندان که می‌گویند: اگر آخرت از سفال و دنیا از طلا باشد بازهم عاقلان آخرت را اختیار می‌کنند، تا آنچه را که پایدار و باقی است برآنچه که فناشونده و ناپایدار است ترجیح داده باشند.