درس ۱: آیۀ ذکر مثال‌ها برای پندگرفتن
قول الله تعالی:
﴿وَتِلۡكَ ٱلۡأَمۡثَٰلُ نَضۡرِبُهَا لِلنَّاسِۖ وَمَا يَعۡقِلُهَآ إِلَّا ٱلۡعَٰلِمُونَ٤٣﴾[العنکبوت: ۴۳]. گفتۀ خداوند بزرگ:
(۴۳) و این مثل‌ها را می‌زنیم برای مردم و نمی‌فهمند آن را جز دانیان. شرح: گفتۀ خداوند: ﴿وَتِلۡكَ ٱلۡأَمۡثَٰلُ﴾امثال جمع مثل به فتح میم و ثاء به معنی شبیه و مانند و گفته او: ﴿نَضۡرِبُهَا﴾می‌زنیم «بیان می‌کنیم» برای مردم تا از هلاکت نجات یافته و به فائدۀ خود برسند و تلک اشاره به مثلی است که خدا برای مردم بیان فرموده و آن مثل، تشبیه حال مشرکین که غیر خدا را می‌پرستند به حال عنکبوت است که از لعاب دهان خود خانه درست می‌کند، به خیال این که این خانه او را از مهلکه نجات می‌دهد در حالی که این تار عنکبوت نجاتبخش نیست مشرکین نیز اینچنین‌اند آن خدایانی را که برای خود انتخاب کردند، به گمان این که به آن‌ها نفع می‌رسانند خیری را جلب می‌کنند یا ضرری را دفع می‌کنند این گمان غلطی است، این‌ها و خانۀ عنکبوت در سستی و ناتوانی یکسانند و گفته خدا: ﴿وَمَا يَعۡقِلُهَآ﴾ یعنی این مثل‌های بیان‌شده برای پندگرفتن مردم تا این که به آنچه مورد پسند و رغبت ایشان است دست یابند و از چیزی که مورد تنفر و وحشت است نجات پیدا کنند اهمیت و قدر این مثل‌ها را جز عالمان نمی‌دانند یعنی کسانی که به خدا و قوانین خدا و اسرار کلام او و راهنمایی‌های آیات او علم دارند در این آیه از مقام علم و علماء تقدیر شده و نکوهش جهل و جاهلان است و بسنده است در فضیلت علم این گفته خداوند: ﴿قُلۡ هَلۡ يَسۡتَوِي ٱلَّذِينَ يَعۡلَمُونَ وَٱلَّذِينَ لَا يَعۡلَمُونَۗ﴾[الزمر: ٩]. «آیا آن‌هائی که می‌دانند با آن‌هایی که نمی‌دانند برابرند». و یا این گفته خداوند: ﴿وَإِنَّهُۥ لَذُو عِلۡمٖ لِّمَا عَلَّمۡنَٰهُ﴾[یوسف: ۶۸]. «او همانا او دانشمندی است بدانچه بیاموختیمش و لیکن بیشتر مردم نمی‌دانند» و گفته‌اش: ﴿ وَقُل رَّبِّ زِدۡنِي عِلۡمٗا﴾[طه: ۱۱۴]. «و بگو: پروردگارا بر علم من بیفزا».
راهنمائی‌هایی برای مربی:
۱- آیه را بخوان تا مسمعین حفظ کنند.
۲- شرح را بخوان و معنی هریک از جملات را به طور واضح به شنوندگان بفهمان.
۳- به آن‌ها تذکر ده که مشرکین در پرستش غیر خدا زیانکار‌اند و حال ایشان به حال عنکبوت می‌ماند که شب و روز تار می‌زنند تا خود را حفظ کند در حالی که از ساختمان خود به جز خسران چیزی نمی‌بیند.
۴- به آن‌ها تعلیم ده که ضرب مثل‌ها برای هدایت و تعلیم و آگاهی مردم امر خوبی است.
۵- به آن‌ها تذکر ده که علم شرعی فضیلت دارد بلکه از واجبترین واجب‌هاست و عالم علوم شرعی دارای قدر و منزلت رفیعی است و فاقد آن اگر حیوان نیست نظیر حیوان است.