درس های روزانه

درس ۲۰: حدیث آسان بگیرید و سخت نگیرید

قوله ج: يَسِّرُوا وَلاَ تُعَسِّرُوا، وَبَشِّرُوا وَلاَ تُنَفِّرُوا. «متفق عليه»

وقوله: إِنَّ الرِّفْقَ لاَ يَكُونُ فِى شَىْءٍ إِلاَّ زَانَهُ وَلاَ يُنْزَعُ مِنْ شَىْءٍ إِلاَّ شَانَهُ. پیامبر اکرم جمی‌فرماید: آسان بگیرید و سخت نگیرید. مردم را بشارت دهید و به نفرت نیفکنید. و نیز می‌فرماید: هرآئینه نرمی در چیزی نباشد مگر که او را زینت دهد و از چیزی کشیده نشود مگر که او را عیب‌دار کند. (مسلم)

شرح: فرمودۀ رسول الله ج: «يَسِّرُوا وَلاَ تُعَسِّرُوا»: آسان بگیرید و سخت نگیرید این عبارت امریست که پیامبر جبرای بعضی از اصحاب خود ارشاد فرموده‌اند. ولی مفهوم آن شامل همه مردان و زنان مسلمان را می‌شود. تیسیر: به معنی آسان‌گرفتن و تعسیر: به معنی سخت‌گرفتن است. پیامبر جسورۀ اعلی را دوست می‌داشتند و در نماز خفتن به دو رکعت پیش از وتر همیشه آن را می‌خواندند به رکعت اول فاتحه و سورۀ اعلی را تلاوت می‌کردند و به رکعت دوم فاتحه و سورۀ کافرون را و گاهی هم سورۀ اعلی را زیادتر از یک مرتبه در نماز می‌خواندند و این بدان سبب بود که این سورۀ مبارکه متضمن بشارتی برایشان بود و آن فرمودۀ خداوند است که ارشاد می‌کند. ﴿وَنُيَسِّرُكَ لِلۡيُسۡرَىٰ٨﴾[الأعلى: ۸]. «وتوفیق دهیم تو را به راه آسان» از آن سبب بود که هیچگاه پیامبر جمیان دو کار مخیر نمی‌شدند، مگر که کار آسان‌تر را اختیار می‌کردند. و عایشه لازیشان چنین روایت کرده است که از اختیارکردن آسان که چون به سفر می‌رفتند نماز را کوتاه می‌خواندند و همچنین در سفر می‌خوردند و روزه نمی‌گرفتند، و چون بیمار می‌شدند عوض ایستاده نماز را نشسته ادا می‌فرمودند، فرموده‌اش: «وَبَشِّرُوا وَلاَ تُنَفِّرُوا»: مردم را بشارت دهید و به نفرت نیفکنید، این هم فرمان دیگریست که خطاب بیارانست ولی در آن تمام امت داخل هستند. چون کارگرفتن از نرمی و آسانی بهتر از سختگیریست که مردم را متنفر سازد، چنانکه کردار پیامبر جبرای ما نمونه است. آنگاه که مرد اعرابی به مسجد وارد شد و به علت نادانی، به گوشۀ مشغول به بول‌کردن شد. صحابه متوجه گشته و بانگ برآوردند، آنحضرت جفرمودند: او را باز ندارید، بعداً بر آن دلوی از آب بپاشید که در برابر احسان پیامبر جمرد اعرابی چنین گفت: خداوندا! بر من و محمد رحمت کن و به همراه ما بر کس دیگری رحمت مکن. آن حضرت جبرایش فرمودند: ای برادر عرب رحمت واسع خداوند را که به همگان می‌رسد، تنگ نمودی. می‌فرماید: «إِنَّ الرِّفْقَ لاَ يَكُونُ فِى شَىْءٍ إِلاَّ زَانَهُ وَلاَ يُنْزَعُ مِنْ شَىْءٍ إِلاَّ شَانَهُ»: هرآئینه نرمی در چیزی نباشد، مگر که او را زینت دهد و از چیزی کشیده نشود مگر که او را عیب‌دار کند. این حدیث مبارک به آسان‌گیری تشویق می‌کند و از سخت‌گرفتن بازمی‌دارد. رفق به معنی نرمی و ضد عنف که به معنی جبر و اکراه است می‌باشد، خداوند نرمی را دوست می‌دارد و جبر را بد می‌داند و آنچه را خدا دوست بدارد خیر است و آنچه را بد بداند تماماً شر است.

راهنمائی‌هایی برای مربی:

۱- هردو حدیث را بخوان و تکرار کن تا شنوندگان حفظ نمایند.

۲- شرح را به درستی بخوان و آنچه پوشیدگی دارد برای شنوندگان توضیح ده.

۳- آن‌ها را در آسان‌گیری در هرچیز تا لباس، خانه، عذا و مرکب سواری توصیه کن و از سخت‌گیری در همۀ این‌ها منع کن.

۴- آن‌ها را ازین ارشاد پیامبر جکه می‌فرماید: کسی که برای قومی امام باشد باید نماز را سبک بخواند، زیرا در ایشان مردم مریض، ناتوان، و حاجتمند وجود دارد و می‌فرمایند: آیا شما مردم را نفرت‌دهنده هستید؟ آیا شما نفرت‌دهنده مردم هستید؟