خطبه‌ی اول:
ستایش از آن الله است است که دارای عزت است و جلال، آن بزرگ متعال که دارای نام‌های نیک و صفات کمال است، و گواهی می‌دهم که معبودی به حق نیست جز الله که واحد است و شریکی ندارد و یار و یاور هر مرد و زن مومن است و گواهی می‌دهم که محمد، بنده و رسول اوست، آنکه صادقترین انسان‌ها در کردار و گفتار خود است، پیامبری که خوش‌بینی را دوست داشت و پرسخنی و هدردادن مال و درخواست بسیار را ناپسند می‌دانست.
درود و سلام و برکات خداوند بر وی و بر اهل بیت و یاران وی و بر همه‌ی آنانی باد که راه و روش آنان را تا روز قیامت در پی گیرند.
اما بعد: ای مردم، خود و شما را به تقوای الله و لزوم اطاعت وی در خوشی و ناخوشی و در خشم و خشنودی و در خلوت و آشکار، سفارش می‌کنم، که هرکه تفوای الله را در پیش گیرد خداوند کار وی را آسان می‌گرداند.
ای مردم: گو اینکه هیچ چیزی اتفاق نیفتاده باشد و انگار نه انگار که این روزها به پایان رسیدند. روزها به مانند عبور ابرها می‌روند و شب می‌رود و صبح جای آن را می‌گیرد. زمان با سرعتی عجیب در جریان است. عمر انسان نیر به مانند طنابی کشیده شده است که معلوم نیست کی قطع خواهد شد.
انسان عاقل با نگاه به گذشته مایوس نمی‌شود و دچار غم نمی‌گردد و برای فهمیدن آینده پیش از آمدن آن عجله نمی‌کند که لذت و سختی گذشته از یاد رفته است. اما آینده همه‌اش در پرده‌ی غیب است. همه‌ی آن چیزی که در واقع وجود دارد همین روز و همین ساعتی است که در آن به سر می‌بریم و همه‌ی آنچه می‌توان از گذشته بهره برد چیزی نیست جز عبرت و پند. هرکه زنده بماند پیر می‌شود و هرکه پیر شود بی‌شک خواهد مرد و اجل اهمیت نمی‌دهد که کی بیاید، و هر جمعی ناگزیر به جدایی ختم خواهد شد.
ماه رمضان نیز به همین منوال گذشت و رفت. رمضان در میان ما بود و گوش و چشم ما را پر کرده بود تا اینکه این موسم تقوا نیز به پایان رسید. صدای بلبلان روح آرام گرفت و خاطرات آن به مانند برگ‌های خزان به همراه باد پراکنده شدند...
اما اگر ماه رمضان با همه‌ی فضائیل و ویژگی‌های خود به پایان رسید، فضائل طاعت هرگز قطع نشده و پایان نمی‌پذیرد و هرکه در رمضان بندگی الله را می‌کرد بداند که خداوند همیشه زنده است و نمی‌میرد و او پروردگار همه‌ی ماه هاست و هرکه رمضان را عبادت می‌کرد بداند که رمضان رفته است.
این باعث تاسف هر بنده‌ی پاک و پرهیزگار است که با گذشت رمضان مظاهر تنبلی و عقب نشینی از طاعت را به چشم ببیند که این پدیده برای هر صاحب بصیرتی قابل مشاهده است، گو اینکه دین تنها در رمضان خلاصه شده باشد...
بله، این درست است که ماه مبارک رمضان دارای ویژگی آشکاری است که در ماه‌های دیگر سال وجود ندارد، اما دین ما بر تلاوت قرآن در غیر رمضان نیز تاکید کرده است برای همین است که درباره‌ی رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم روایت شده است که ایشان در همه‌ی زندگی خود اهل بخشش و خیر بود اما در رمضان این چود و کرم ایشان بیشتر می‌شد و اگر در رمضان شب قدری است که هرکه از روی ایمان و احتساب آن را به پا دارد گناهان گذشته‌اش آمرزیده می‌شود، در دیگر روزهای سال نیز اعمالی همپای آن وجود دارد:
بخاری و مسلم در صحیح خود روایت کرده‌اند که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: «هرکه صد بار بگوید: «سبحان الله و بحمده» گناهانش پاک می‌شود حتی اگر به اندازه‌ی کف دریا باشد».
همچنین شیخین بخاری و مسلم از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم روایت کرده‌اند که فرمود: «هرکه به مانند این وضوی من وضو بسازد سپس دو رکعت نماز بخواند که در آن با خود سخن نگوید (و با حضور قلب نماز گزارد) گناهان گذشته‌اش آمرزیده می‌شود» این دو حدیث و احادیث دیگر بر این دلالت می‌کنند که برخی از اعمال به اندازه‌ی کار کسی که شب قدر را از روی ایمان و احتساب به پا داشته است دارای خیر و پاداش است.
همینطور مسلم در صحیح خود به سند صحیح روایت کرده است که از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم درباره‌ی روزه‌ی عرفه سوال شد؛ ایشان فرمودند: «باعث تکفیر گناهان گذشته و باقی مانده‌ی سال می‌شود».
حال اگر انجام گناه در نظر اسلام زشت و ناشایست است، انجام آن پس از انجام خوبی‌ها و کارهای نیک بسیار زشت‌تر و ناگوارتر می‌باشد. اگر نیکی‌ها باعث از بین رفتن بدی‌ها می‌شود به همین اندازه نیز کارهای بد باعث از بین رفتن صفای کار نیک خواهد شد. رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم از بدی بعد از خوبی به خداوند پناه می‌برد و خداوند متعال در این باره می‌فرماید:
﴿وَلَا تَكُونُواْ كَٱلَّتِي نَقَضَتۡ غَزۡلَهَا مِنۢ بَعۡدِ قُوَّةٍ أَنكَٰثٗا تَتَّخِذُونَ أَيۡمَٰنَكُمۡ دَخَلَۢا بَيۡنَكُمۡ أَن تَكُونَ أُمَّةٌ هِيَ أَرۡبَىٰ مِنۡ أُمَّةٍۚ إِنَّمَا يَبۡلُوكُمُ ٱللَّهُ بِهِۦۚ وَلَيُبَيِّنَنَّ لَكُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ مَا كُنتُمۡ فِيهِ تَخۡتَلِفُونَ ٩٢﴾ [النحل: ٩٢].
«و مانند آن [زنى] که رشته خود را پس از محکم بافتن [یکى یکى] از هم مىگسست مباشید که سوگندهاى خود را میان خویش وسیله [فریب و] تقلب سازید [به خیال این] که گروهى از گروه دیگر [در داشتن امکانات] افزونترند جز این نیست که الله شما را بدین وسیله مىآزماید و روز قیامت در آنچه اختلاف مىکردید قطعا براى شما توضیح خواهد داد».
برای همین است که هرکس پس از کامل‌نمودن کار دچار تقضیر گردد و پس از ترک گناه دوباره به آن برگردد، اوست که خود را از به دست آوردن مقام طاعت محروم نموده و حتی اگر برای خود عبادتی موسمی قرار دهد این چه فایده دارد وقتی که از لذت مناجات و بندگی محروم شده است.
اما برعکس آن، مردان و زنان مومنی هستند که در همه‌ی ماه‌ها بنده‌ی خداوندند، شوالشان به مانند رمضان است و برای آن‌ها بندگی و نزدیکی به خداوند قطع نمی‌شود مگر با مرگ، چنانکه خداوند می‌فرماید:
﴿وَٱعۡبُدۡ رَبَّكَ حَتَّىٰ يَأۡتِيَكَ ٱلۡيَقِينُ ٩٩﴾ [الحجر: ٩٩].
«و تا رسیدن مرگ به عبادت پروردگار بپرداز»
اکنون که این‌ها را شنیدی و دانستی و مقداری از لذت عبادت را در رمضان درک نمودی هرگز آن را با گناه تلخ مکن و تلاش کن که بر نیکی‌ها مداومت کنی که اندازه و مقدار مهم نیست بلکه کیفیت و چگونگی و دوام کارِ نیک مهم است و خداوند متعال اینگونه فرموده است:
﴿لِيَبۡلُوَكُمۡ أَيُّكُمۡ أَحۡسَنُ عَمَلٗاۚ وَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡغَفُورُ ٢﴾ [الملك: ٢].
«تا شما را بیازماید که کدامتان نیکوکارترید».
خداوند نفرمود کدامیک از شما بیشتر کار کرده‌اید. رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم می‌فرمایند: «ای مردم کارهایی را انجام دهید که توانایی آن را دارید زیرا خداوند خسته نمی‌شود و بلکه خود خسته می‌شوید و دوست داشتنی‌ترین کارها نزد خداوند کاری است که دوام داشته باشد حتی اگر کم باشد» [به روایت بخاری و مسلم].
آنچه را بیان نمودم اگر درست بود از سوی خداوند است و اگر اشتباه بود از سوی نفس است و شیطان، و از الله آمرزش می‌خواهم که او بس آمرزنده است.