خطبهی دوم:
ستایش از آن الله است و درود و سلام بر پیامبر خدا و بر اهل بیت و یاران او و هرکه به راه و روش او تمسک جوید. اما بعد:
بندگان خداوند تقوای او را پیشه سازید و بدانید که بسیاری از مردم با وابستگیهای گوناگون ادعای حکمت نمودند تا جایی که در این کشمکش فقیه و سیاستمدار و اقتصاددان و روزنامهنگار و اهل رسانه و نادان و همه وارد عرصه شدهاند تا جایی که حکمت در میان غلو و بیتوجهی پایمال گردیده و کمند آنهایی که در مورد آن، راه میانهروی گرفته باشند.
و گرنه آیا جامعهای که صدای حکیمان در آن بلند باشد ممکن است از ناهماهنگی رنج برد و آیا ممکن است راه خود را گم کند؟ آیا در چنین جامعهای طلاق و کلاه برداری و فریب و ستم و بیعدالتی و کشمکش تا این حد بالا خواهد بود؟ هرگز! هزار هرگز!
اما در نقطهی مقابل باید از افتادن در حکمت دروغین که به هیچ اساسی از علم و هدایت و منطق وابسته نیست و بلکه برگرفته از ضعف و سستی و یا خشونت است و به عواقب کار توجه ندارد برحذر بود. و شایسته است عقلها و فهم دیگران را بر کتاب خدا و سنت پیامبرمان حاکم نسازیم و خردهای ما تنها رهبر ما در شناخت آنچه صحیح و غیر صحیح است نباشد.
از حکمت دروغینی که تنها خرد سادهلوحان را نشانه میرود برحذر باشیم و حکمتی را بجوییم که خداوند برای ما خواسته است آنجا که میفرماید:
﴿ٱدۡعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِٱلۡحِكۡمَةِ وَٱلۡمَوۡعِظَةِ ٱلۡحَسَنَةِۖ وَجَٰدِلۡهُم بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُۚ﴾ [النحل:١٢٥].
«با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن و با آنان به [شیوهای] که نیکوتر است مجادله نما».
و آنجا که میفرماید:
﴿فَإِذَا ٱلَّذِي بَيۡنَكَ وَبَيۡنَهُۥ عَدَٰوَةٞ كَأَنَّهُۥ وَلِيٌّ حَمِيمٞ ٣٤﴾ [فصلت: ٣٤].
«آنگاه کسی که میان تو و میان او دشمنی است گویی دوستی یکدل میگردد».
در جستجوی حکیمانی باشیم که در شناخت مصالح و مفاسد ماهرند، حکیمانی که ارزش مصلحت برتر را میشناسند، مصلحتی که همبستگی را پایهگذاری میکند نه از هم گسیختگی. حکیمانی که والاترین مصلحت را بر میگزینند و در میان دو مفسده کم ضررترین آن را انتخاب میکنند و در هنگام تعارض میان مصلحت و مفسده در این شک ندارند که دور کردن فساد و زیان مقدم است بر به دست آوردن مصلحت؛ برای همین است که میگویند: حکیم آن نیست که بد را از خوب تشخیص میدهد بلکه حکیم آن است که میان دو خوبی بهترین آن و میان دو بدی بدترین آن را تشخیص میدهد. نه آنکه انسان به مانند پری در دست باد باشد که اگر به شرق بوزد به شرق رود و اگر به غرب بوزد به غرب!
و درود و سلام فرستید بر بهترین انسانها و پاکترین آنها محمد بن عبدالله صاحب حوض و مقام شفاعت که خداوند نخست خود بر او درود فرستاده و پس از ملائکه شما را به آن امر نموده و فرموده است:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ صَلُّواْ عَلَيۡهِ وَسَلِّمُواْ تَسۡلِيمًا ٥٦﴾ [الأحزاب: ٥٦].
و رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ میفرماید: «هرکه بر من یک درود فرستد خداوند به واسطهی آن بر او ده درود خواهد فرستاد».
خداوندا بر بنده و پیامبر محمد درود و سلام و برکت ارزانی دار و از چهار خلیفهی وی ابوبکر و عمر و عثمان و علی و از دیگر صحابة پیامبرت محمد ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ و از تابعین و کسانی که تا قیامت به نیکی از آنان پیروی نمایند راضی و خشنود باش و همچنین از ما با عفو و کرم خویش خشنود باش ای مهربانترین مهربانان.
خداوندا اسلام و مسلمانان را عزت ده، خداوندا اسلام و مسلمانان را عزت ده و شرک و مشرکان را خوار گردان. خداوندا دینت را و کتابت را و بندگان مومنت را یاری ده.
خداوندا غم غمدیدگان مسلمان را برطرف ساز و سختی سختیدیدگان را آسان گردان و وام وامداران را ادا کن و بیماران ما و دیگر بیماران مسلمان را شفا ده.
خداوندا نفسهای ما را تقوا عطا کن و آن را پاک بدار که تو بهترین پاککنندة آنی و تو ولی و مولای آنی ای دارای جلال و عظمت.
خداوندا جانها و خونهای برادران ما را در همه جا حفظ نما، خداوندا سختی آنها را برطرف ساز ای دارای جلال و بزرگواری.
خداوندا ما را در سرزمینهایمان ایمن بگردان و مسئولان و والیان امر ما را اصلاح نما و مسئولیتهای ما را در دست کسانی قرار ده که تقوای تو را پیشه سازند و در پی رضای تو باشند.
«پروردگارا ما را در دنیا و آخرت نیکی عطا کن و از آتش دوزخ دور بدار»ز
[البقرة: ٢٠١].
پاک است و بیعیب پروردگار ما آن پروردگار عزت و بزرگی از آنچه به دروغ وصفش میکنند و سلام بر پیامبر و الحمدلله رب العالمین.