خطبه‌ی اول:
ستایش از آن الله است، ستایش از آن خداوندی است که وصفش بزرگ است و آزمایشش زیباست و عطایش کامل. ستایش برای الله است، او را حمد گفته و از او یاری جسته و از وی آمرزش می‌خواهیم، و از بدی‌های خود و اعمال ناشایستمان به او پناه می‌بریم. خداوند هرکه را هدایت کند او گمراهگری نخواهد داشت و هرکه را گمراه سازد وی هدایتگری نخواهد یافت و گواهی می‌دهم که معبودی به حق نیست جز الله که تنهاست و بی‌شریک است... اوست که گناهان را می‌آمرزد و عیب‌ها را می‌پوشاند و اوست که نعمت‌های آشکار و پنهانش را بر ما فروفرستاده است...
و گواهی می‌دهم که محمد، بنده و پیامبر او و خلیل و برگزیدۀ اوست که رسالت را به درستی ابلاغ نموده و امانت را ادا کرده و برای امت خیرخواهی نموده و در راه خداوند آنگونه که شایسته است جهاد نمود تا آنکه به دیدار پروردگار شتافت.... درود و سلام بسیار خداوند بر او و بر اهل بیت و یارانش باد.
اما بعد ای بندگان خداوند، تقوای وی را پیشه سازید، تقوای او را پیشه ساخته و او را مراقب خود بدانید و امرش را اجرا نموده و معصیتش را نکنید که هرکه تقوای الله را پیشه سازد او نیز وی را حفظ می‌نماید و او را از هر هم و غمی محفوظ می‌دارد. هرکه به عاقبت کارها نگاه کند نجات می‌یابد و هرکه از هوا و هوسش اطاعت کند گمراه می‌شود:
﴿... وَمَنۡ أَضَلُّ مِمَّنِ ٱتَّبَعَ هَوَىٰهُ بِغَيۡرِ هُدٗى مِّنَ ٱللَّهِۚ...﴾ [القصص: ٥٠].
«... چه کسی گمراهتر از آن کسی است که بىراهنمايى الله از هوسش پيروى كند...».
اما بعد... ای مسلمانان... از جمله اندرزهای با ارزشی که در مشکاة نبوت آمده است این سخن رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم است که می‌فرمایند: «هر کدام از شما که شب را سپری نماید در حالی که در میان خانواده‌اش در امان است و خود در سلامت به سر می‌برد و قوت روزش را نیز دارد، به مانند این است که همۀ دنیا برایش جمع شده است» [به روایت امام ترمذی و ابن ماجه با سند حسن].
در این حدیث رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم اصول به دست آوردن دنیا را سه چیز دانسته است: امنیت در وطن، سلامتی در بدن و روزی کافی؛ بر این اساس از دست دادن امنیت به مانند از دست رفتن یک سوم زندگی است و یک سوم، بسیار است.
و از آنجایی که امنیت و آرامش، یک سوم زندگی است خداوند بر قریشیان چنین منت نهاده و می‌فرماید:
﴿فَلۡيَعۡبُدُواْ رَبَّ هَٰذَا ٱلۡبَيۡتِ ٣ ٱلَّذِيٓ أَطۡعَمَهُم مِّن جُوعٖ وَءَامَنَهُم مِّنۡ خَوۡفِۢ ٤﴾ [قريش:٣-٤].
«پس باید که پروردگار این خانه را عبادت کنند (٣) آنکه اینان را در گرسنگی غذا داد و از ترس در امان داشت».
ای مسلمانان: امنیت و آرامش و استقرار، نیازی ضروری از نیازهای انسانی است؛ در سایۀ امنیت است که زندگی گوارا شده و علم و دانش منتشر می‌شود و مردم به عبادت پروردگار و منافع دنیایی خود مشغول می‌شوند، و برای همین است که دعای ابراهیم خلیل علیه السلام چنین بود که خداوند در کتابش آورده است:
﴿... رَبِّ ٱجۡعَلۡ هَٰذَا بَلَدًا ءَامِنٗا وَٱرۡزُقۡ أَهۡلَهُۥ مِنَ ٱلثَّمَرَٰتِ...﴾ [البقرة: ١٢٦].
«... پروردگارا این سرزمین را امن بدار و اهل آن را از ثمرات روزی ده...».
ببینید چگونه ابراهیم خلیل امنیت را بر طلب روزی مقدم داشته است؟ این برای این است که زندگی بدون امنیت گوارا نخواهد بود...
خداوند متعال نیز در مواضع مختلفی با نعمت امنیت بر بندگان خود منت نهاده است. چنانکه می‌فرماید:
﴿وَٱذۡكُرُوٓاْ إِذۡ أَنتُمۡ قَلِيلٞ مُّسۡتَضۡعَفُونَ فِي ٱلۡأَرۡضِ تَخَافُونَ أَن يَتَخَطَّفَكُمُ ٱلنَّاسُ فَ‍َٔاوَىٰكُمۡ وَأَيَّدَكُم بِنَصۡرِهِۦ وَرَزَقَكُم مِّنَ ٱلطَّيِّبَٰتِ لَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ ٢٦﴾ [الأنفال: ٢٦].
«و به ياد آوريد هنگامى را كه شما در زمين گروهى اندک و مستضعف بوديد مى ترسيديد مردم شما را بربايند پس [الله] به شما پناه داد و شما را به يارى خود نيرومند گردانيد و از چيزهاى پاک به شما روزى داد باشد كه سپاسگزارى كنيد».
قتامة بن دُعامه سدوسی ـ رحمه الله ـ در تفسیر این آیه می‌گوید:
«این قبیله از عرب ذلیل‌ترین مردم و دارای سخت‌ترین زندگی و گرسنه‌ترین آن‌ها و لخت‌ترین آنان و گمراه‌ترینشان بودند. هرکه از آنان زندگی می‌کرد در شقاوت می‌زیست و هرکه می‌مرد به آتش درمی‌افتاد...
به خداوند سوگند کسی از اهل زمین نمی‌شناسیم که در آن روزگاز دارای جایگاهی بدتر از آنان باشد... تا آنکه خداوند اسلام را آورد و [آنان را به وسیلۀ اسلام] در زمین قدرت داد و روزی‌شان را وسیع گرداند و آنان را پادشاهانی بر مردم گردانید...
خداوند به وسیلۀ اسلام آنچه را دیدید به شما عطا کرد؛ پس او را بر نعمت‌هایش شکر گویید که خداوندِ شما نعمت‌دهنده‌ای است که شکر را دوست دارد و اهل شکر نعمت‌هایی بیشتر از سوی خداوند به دست خواهند آورد» پایان سخن ابن دُعامۀ سدوسی رحمه الله.
ای مسلمانان: این نعمت همچنان از سوی خداوند ادامه داشت و کم نشد جز هنگامی که مردم از دین خود کم کردند و تغییر کردند. روزی‌ها تنگ نگردید و نگرانی‌ها و فتنه‌ها اتفاق نیفتاد و مسلمانان مستضعف نگردیدند مگر هنگامی که شرک و گناهان در برخی از سرزمین‌های مسلمان راه یافت...
جزیرة العرب نیز از این جریان دور نبود. این سرزمین نیز تا گذشته‌ای نه چندان دور مکانی بود برای راهزنی و دزدی و قتل و ترس، تا آنکه خداوند با دعوت توحید و پیروی از سنت سرور پیامبران ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ بر آن منت نهاد تا دوباره سرزمینی گردد امن و آرام که رزق و روزی از هر مکان، بسوی آن سرازیر می‌گردد و گنج‌های زمین بروی آن باز گردید و خیرات و برکات، همه‌گیر شده تا آنکه از نظر دین و دنیا قلب مردمان را به خود جلب کرد و همۀ این‌ها نبود مگر به خاطر برکت توحید و اتباع سنت و طاعت خدا و رسولش و امر به معروف و نهی از منکر...
ای مومنان! بین خداوند و هیچ کس نسب و خویشاوندی نیست و به اندازه‌ای که ایمان و تقوا وجود داشته باشد به همان اندازه نعمت و خیرات وجود خواهد داشت... آری با ایمان و تقوا است که برکات آسمان و زمین گشوده می‌شود و با این دو است که امنیت و رفاه محقق می‌شود و راست می‌گوید خداوند آنجا که می‌فرماید:
﴿وَلَوۡ أَنَّ أَهۡلَ ٱلۡقُرَىٰٓ ءَامَنُواْ وَٱتَّقَوۡاْ لَفَتَحۡنَا عَلَيۡهِم بَرَكَٰتٖ مِّنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ...﴾ [الأعراف: ٩٦].
«و اگر مردم شهرها ايمان آورده و به تقوا گراييده بودند قطعا بركاتى از آسمان و زمين برايشان مىگشوديم...».
امنیت با ایمان رابطه دارد. خداوند متعال می‌فرماید:
﴿ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَلَمۡ يَلۡبِسُوٓاْ إِيمَٰنَهُم بِظُلۡمٍ أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمُ ٱلۡأَمۡنُ وَهُم مُّهۡتَدُونَ ٨٢﴾ [الأنعام:٨٢].
«كسانى كه ايمان آورده و ايمان خود را به شرک نيالودهاند آنانند که امنیت از آن‌شان است و ايشان راهيافتگانند».
اما اگر بندگان تغییر کردند و خوبی را با بدی تبدیل نمودند سنت خداوندی نیز با کسی شوخی ندارد:
﴿... وَضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلٗا قَرۡيَةٗ كَانَتۡ ءَامِنَةٗ مُّطۡمَئِنَّةٗ يَأۡتِيهَا رِزۡقُهَا رَغَدٗا مِّن كُلِّ مَكَانٖ فَكَفَرَتۡ بِأَنۡعُمِ ٱللَّهِ فَأَذَٰقَهَا ٱللَّهُ لِبَاسَ ٱلۡجُوعِ وَٱلۡخَوۡفِ بِمَا كَانُواْ يَصۡنَعُونَ ١١٢﴾ [النحل: ١١٢].
«... الله شهرى را مثل زده است كه در امن و امان بود [و] روزيش از هر سو فراوان مىرسيد پس [ساكنانش] نعمت‌هاى الله را ناسپاسى كردند و الله هم به سزاى آنچه انجام مىدادند طعم گرسنگى و هراس را به [مردم] آن چشانيد».
ما ـ الحمدلله ـ همچنان با دین خود و با فضل خداوندی در خیر فراوانی هستیم اما هشدارهای خداوندی پند و یادآوری است برای کسانی که قلب دارند یا با حضور قلب گوش سپارند:
﴿وَإِذۡ تَأَذَّنَ رَبُّكُمۡ لَئِن شَكَرۡتُمۡ لَأَزِيدَنَّكُمۡۖ وَلَئِن كَفَرۡتُمۡ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٞ ٧﴾ [إبراهيم: ٧].
«و آن هنگام که پروردگارتان اعلام نمود اگر شکر گذارید شما را افزون می‌دهم و اگر کفر ورزیدید قطعا عذاب من سخت خواهد بود».
زیرا حفظ نعمت‌ها و اجتناب از مصیبت‌ها ممکن نیست مگر با طاعت خدا و رسولش و هرکه از این اصل تخلف کند سنت خداوندی بر وی جاری می‌شود و آنچه امروز بر مسلمانان می‌گرد هشداری است الهی تا مردم پروردگارشان را فراموش نکنند و تا آنکه رفتگان بازگردند و غافلان هشیار شوند و گناهکاران استغفار نمایند.
معاصی و گناهان سبب اصلی ترس و نگرانی و اضطرابات و فتنه‌ها و بیماری‌ها و بلاها هستند. خداوند متعال در هشدار از مخالفت با پیامبر ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ چنین می‌فرماید:
﴿فَلۡيَحۡذَرِ ٱلَّذِينَ يُخَالِفُونَ عَنۡ أَمۡرِهِۦٓ أَن تُصِيبَهُمۡ فِتۡنَةٌ أَوۡ يُصِيبَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٌ ٦٣﴾ [النور: ٦٣].
«پس كسانى كه از فرمان او تمرد مىكنند بترسند كه مبادا بلايى بديشان رسد يا به عذابى دردناک گرفتار شوند».
خداوند در این آیۀ کریمه مسلمانان را به طاعت خود و طاعت رسولش دستور می‌دهد و می‌فرماید:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَطِيعُواْ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَلَا تَوَلَّوۡاْ عَنۡهُ وَأَنتُمۡ تَسۡمَعُونَ ٢٠﴾ [الأنفال:٢٠].
«اى كسانى كه ايمان آوردهايد الله و رسول او را فرمان بريد و از او روى برنتابيد در حالى كه [سخنان او را] مىشنويد».
پس از این آیه است که خداوند متعال فرموده است:
﴿وَٱتَّقُواْ فِتۡنَةٗ لَّا تُصِيبَنَّ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ مِنكُمۡ خَآصَّةٗۖ...﴾ [الأنفال: ٢٥].
«و از فتنه‌ای بترسید که تنها به ستمکاران شما نمی‌رسد».
ابن عباس رضی الله عنه در تفسیر این آیه می‌گوید: «خداوند مونان را دستور می‌دهد که منکر را در میان خود نپذیرند و بدان اقرار نکنند تا آنکه عذاب آنان را فرا نگیرد و پس از آن خداوند با یادآوری ترس و وحشتی که در آن قرار داشتند و سپس امنیتی که خداوند به آن‌ها ارزانی داشت بر آن‌ها منت می‌گذارد با اشاره به این که مخالفت دستور خدا و رسولش علامتی است بر نزدیکی فتنه و ترس و بی‌امنی:
﴿وَٱذۡكُرُوٓاْ إِذۡ أَنتُمۡ قَلِيلٞ مُّسۡتَضۡعَفُونَ فِي ٱلۡأَرۡضِ تَخَافُونَ أَن يَتَخَطَّفَكُمُ ٱلنَّاسُ فَ‍َٔاوَىٰكُمۡ وَأَيَّدَكُم بِنَصۡرِهِۦ...﴾ [الأنفال: ٢٦].
«به ياد آوريد هنگامى را كه شما در زمين گروهى اندک و مستضعف بوديد مى ترسيديد مردم شما را بربايند پس [الله] به شما پناه داد و شما را به يارى خود نيرومند گردانيد...».
ای مسلمانان: طاعت خدا و رسولش راهی است برای پایداری و نجات از بحران‌ها:
﴿وَلَوۡ أَنَّهُمۡ فَعَلُواْ مَا يُوعَظُونَ بِهِۦ لَكَانَ خَيۡرٗا لَّهُمۡ وَأَشَدَّ تَثۡبِيتٗا ٦٦ وَإِذٗا لَّأٓتَيۡنَٰهُم مِّن لَّدُنَّآ أَجۡرًا عَظِيمٗا ٦٧ وَلَهَدَيۡنَٰهُمۡ صِرَٰطٗا مُّسۡتَقِيمٗا ٦٨﴾ [النساء: ٦٦-٦٧].
«و اگر آنان آنچه را بدان پند داده مىشوند به كار مىبستند قطعا برايشان بهتر و در ثبات قدم ايشان مؤثرتر بود (٦٦) و در آن صورت [ما هم] از نزد خويش يقينا پاداشى بزرگ به آنان مىداديم (٦٧) و قطعا آنان را به راه راستی هدایت می‌کردیم».
امت اسلامی به شدت نیازمند این است که خود را مورد بازخواست قرار داده و به پروردگارش بازگردد و منکرات را ترک گفته و در نیکی و تقوا تعاون و همکاری نماید؛ مخصوصا در این شرایط ناپایدار کنونی که دشمنان بر مسلمانان و سرزمین‌هایشان مسلط شده‌اند.
شایستۀ چنین بحران‌هایی گریز بسوی خداوند و توبۀ نصوح و دعوت به بازگشت به خداوند و پناه بردن به او و امر به معروف و نهی از منکر و ساکت نمودن دعوتگران رذیلت و دشمنان اصلاح است.
اما غفلت و ادامه دادن اشتباهات و گوش نسپردن به دعوتگران اصلاح و پافشاری بر مخالفت دستوران خداوند، همۀ این‌ها جلب کنندۀ مصیبت‌ها و از بین برندۀ نعمت‌هاست و اگر گناهان علنا انجام شود و به نمایش درآید و کسی بر آن انکار ننماید مصائب و بلاها بزرگ و افزون خواهد گردید.
در صحیحین از حدیث ابوهریرة رضی الله عنه چنین روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: «همۀ امت من در خوبی‌اند و مورد عفو قرار خواهند گرفت جز مجاهران» (و مجاهران کسانی‌اند که پس از انجام گناه، خود، مردم را از انجام آن مطلع می‌کنند و به آن افتخار می‌کنند).
بر ما لازم است که بر سنت پافشاری کنیم حتی اگر مردم آن را ترک گویند و آن را گرامی و باارزش بدانیم حتی اگر آن را بی‌ارزش بدانند و از آن دفاع کرده و برای اذیتی که در راه آن متحمل می‌شویم صبر پیشه نماییم که این همان راه پیامبران و صدیقان و شهدا و صالحان است و این راه امنیت در دنیا و آخرت است...
و زمانی که فتنه‌ها زیاد می‌شوند، تمسک و پایبندی به سنت نیز لازم‌تر و ضروری‌تر می‌شود.
أعوذ بالله من الشیطان الرجیم
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱسۡتَجِيبُواْ لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمۡ لِمَا يُحۡيِيكُمۡۖ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ يَحُولُ بَيۡنَ ٱلۡمَرۡءِ وَقَلۡبِهِۦ وَأَنَّهُۥٓ إِلَيۡهِ تُحۡشَرُونَ ٢٤﴾ [الأنفال: ٢٤].
«اى كسانى كه ايمان آوردهايد چون الله و پيامبر شما را به چيزى فرا خواندند كه به شما حيات مىبخشد آنان را اجابت كنيد و بدانيد كه الله ميان آدمى و دلش حايل مىگردد و هم در نزد او محشور خواهيد شد».
خداوند متعال من و شما را با قرآن بزرگ مورد برکت قرار دهد و ما را با سنت سید المرسلین سود رساند... این سخنم را گفته و برای خود و شما از خداوند متعال آمرزش می‌خواهم.