خطبهی اول:
ستایش از آن الله است که بلند مرتبه و والاست و گواهی میدهم که معبودی به حق نیست حز الله که تنها است و در دنیا و آخرت بیشریک است،، و گواهی میدهم که سرور و پیامبر ما محمد بنده، و پیامرسان او و برگزیدهی خداوند است. خداوندا بر او و بر اهل بیت و یاران متقیش درود و سلام و برکت ارزانی دار.
اما بعد. ای مسلمانان... خود و شما را به تقوای الله سفارش میکنم که هرکه تقوای او را پیشه سازد او را حفظ کرده و برای او از هر تنگایی راه برون رفت قرار خواهد داد.
برادران و خواهران مسلمان... یکی از بزرگترین اهداف و مقاصد شریعت اسلام محقق ساختن دوستی و محبت در میان مسلمانان است. خداوند متعال میفرماید:
﴿إِنَّمَا ٱلۡمُؤۡمِنُونَ إِخۡوَةٞ...﴾ [الحجرات: ١٠].
«همانا مومنان [با یکدیگر] برادرند...».
و پیامبر ما ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ میفرماید: «مثال مومنان در محبت و عطوفت و مهربانی که میان همدیگر دارند به مانند یک بدن است که اگر عضوی از آن به درد آید دیگر اعضای بدن نیز با شببیداری و تب با آن همدردی میکنند» [به روایت مسلم].
از جمله اصول محقق شدن این مقصد، تاکید بر پاک نمودن سینه از کینه و کدورت است. پروردگار ما ـ جل و علا ـ در وصف بندگان مومنش میفرماید:
﴿وَٱلَّذِينَ جَآءُو مِنۢ بَعۡدِهِمۡ يَقُولُونَ رَبَّنَا ٱغۡفِرۡ لَنَا وَلِإِخۡوَٰنِنَا ٱلَّذِينَ سَبَقُونَا بِٱلۡإِيمَٰنِ وَلَا تَجۡعَلۡ فِي قُلُوبِنَا غِلّٗا لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ رَبَّنَآ إِنَّكَ رَءُوفٞ رَّحِيمٌ ١٠﴾ [الحشر: ١٠].
«و كسانى كه بعد از آنان [ یعنی مهاجران و انصار] آمدهاند مىگويند پروردگارا بر ما و بر آن برادرانمان كه در ايمان آوردن بر ما پيشى گرفتند ببخشاى و در دلهايمان نسبت به كسانى كه ايمان آوردهاند [هيچ گونه] كينهاى مگذار پروردگارا به راستى كه تو رئوف و مهربانى».
زیرا نجات در آخرت و به دست آوردن بهشت محقق نمیشود مگر با داشتن قلبی سالم از کینه و حسد، و به دور از ناپاکی و غل و غش. خداوند سبحان میفرماید:
﴿يَوۡمَ لَا يَنفَعُ مَالٞ وَلَا بَنُونَ ٨٨ إِلَّا مَنۡ أَتَى ٱللَّهَ بِقَلۡبٖ سَلِيمٖ ٨٩﴾ [الشعراء: ٨٨-٨٩].
«روزى كه هيچ مال و فرزندى سود نمىدهد (٨٨) مگر كسى كه قلبی پاک به سوى الله بياورد».
از رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ پرسیده شد که کدام یک از مردم بهترند؟ فرمود: «هرکه قلبی «مخموم» دارد و زبانی راستگوی» گفتند: راستگوی را دانستیم اما قلب مخموم چیست؟ فرمود: «هر قلب متقی پاکی که نه گناهی در آن است و نه ستم و نه غل و حسد» [به روایت ابن ماجه با سند جید].
به این حدیث بزرگ گوش بسپارید؛ حدیثی که شایسته است آن را چراغی فرا راه خویش قرار دهیم، چراغی که راه ما را در زمانهای که طوفانهای سختی و چند دستگی بر امت وزیدن گرفته است روشن میکند:
از انس رضی الله عنه روایت است که ما به همراه رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ نشسته بودیم که رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ فرمود: «اکنون مردی از اهل بهشت بر شما وارد میشود» پس مردی از انصار بر ما وارد شد در حالی که قطرات آب وضو از محاسن وی میچکید و کفش خود را در دستش گرفته بود. روز بعد رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ باز همان سخن را گفت و باز همان مردی که روز اول بر ما وارد شده بود وارد شد. روز سوم نیز رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ همان سخن خویش را تکرار کرد و باز هم همان مرد به مانند روز اول [بر ما] وارد شد... عبدالله بن عمرو بن عاص (رضی الله عنهما) او را دنبال کرد و برای دانستن راز او سه روز نزد او ماند. عبدالله میگفت از آن مرد عملی بیش از عمل دیگر صحابه ندیدم جز اینکه شبها در هنگام غلت زدن در رختخوابش تکبیر خداوند را میگفت تا آنکه برای نماز صبح بیدار میشد. سپس عبدالله او را از سخن رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ دربارهی وی آگاه ساخت و سپس به وی گفت: من ندیدم که تو عمل نیک زیادی انجام دهی پس چه چیز باعث شده به این جایی برسی که پیامبر ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ فرمود؟ او گفت: اعمالی که من انجام میدهم همینی بود که دیدی جز اینکه من در درون خود هیچ غل و غشی از کسی از مسلمانان نمییابم و بر هیچکس به خاطر نعمتی که خداوند به او داده است حسادت نمیورزم. پس عبدالله به او گفت: این همان چیزی است که باعث شده تو به این مقام برسی [به روایت احمد با سند حسن].
برادران و خواهران مسلمان... از خطرناکترین چیزها بر دین و بر مسلمانان این است که قلبهای مسلمانان آکنده از کینه و حسد باشد. رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ میفرماید: «درهای بهشت در روز دوشنبه و پنجشنبه باز میشود پس خداوند هر بندهای را که به او شرک نمیآورد مغفرت میکند مگر مردی که میان او و برادرش کینه و دشمنی باشد پس خداوند عزوجل میفرماید: این دو را نگه دارید تا با هم آشتی کنند» [به روایت مسلم].
ای مسلمانان... شعار خود را در همهی مجالهای زندگی این سخن رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ قرار دهید که میفرماید: «کسی از شما ایمان نمیآورد تا اینکه برای برادرش همان چیزی را دوست بدارد که برای خود میپسندد» [متفق علیه].
و آنگاه است که افراد و گروههای امت اسلامی راه سعادت و خوشبختی را خواهند پیمود.
ای مسلمانان... از منتقل کردن سخن دیگران به یکدیگر که باعث از بین رفتن محبت و الفت میشود خودداری کنید زیرا رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ میفرماید: «سخنچین وارد بهشت نمیشود» [متفق علیه].
و همچنین از سخن زشت و بددهنی دوری کنید زیرا سخن بد باعث به وجود آمدن کینه میشود و صفای میان قلبها را از بین میبرد و پروردگار ما ـ عزوجل ـ میفرماید:
﴿وَقُل لِّعِبَادِي يَقُولُواْ ٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُۚ إِنَّ ٱلشَّيۡطَٰنَ يَنزَغُ بَيۡنَهُمۡۚ إِنَّ ٱلشَّيۡطَٰنَ كَانَ لِلۡإِنسَٰنِ عَدُوّٗا مُّبِينٗا ٥٣﴾ [الإسراء: ٥٣].
«و به بندگانم بگو آنچه را كه بهتر است بگويند كه شيطان ميانشان را به هم مىزند زيرا شيطان همواره براى انسان دشمنى آشكار است».
و از جدال دوری کنید مگر از روی علم و حسن نیت و با کلام نیک و الا بحث و جدل باعث جدایی و دوری قلبها از هم میشود. امام مالک (رحمه الله) میگوید: «جدل باعث سنگدلی و کینه میشود..».
درگیری و جدل میان افراد و در عرصهی رسانه و جامعه کافی است... کافی است این جدل که باعث کینه و نفرت میشود...
همچنین برای انسان مسلمان شایسته است که از شوخی زیاده از حد دوری کند زیرا این شوخی باعث دشمنی میشود و انسان را به سوی زشتیها سوق میدهد چنانکه عمر بن عبدالعزیز رحمه الله میگوید: «نسبت به سخنی که از دهان برادرت خارج میشود تا جایی که میتوانی گمان خوب کنی از گمان بد دوری کن»
و اگر در قلب خود نسبت به برادرت ناراحتی یافتی باید به نیکی آن را با او در میان گذاشته و با سخنی زیبا او را مورد مواخذه قرار دهی.
همچنین از دیگر دردهای مزمن و خطرناکی که در بسیاری از جوامع اسلامی وجود دارد و باعث منتشر شدن نفرت و کینه در قلبها میشود، محبت شهرت و حرص در به دست آوردن مناصب و قدرت است.
فضیل رحمه الله میگوید: «کسی نیست که حب ریاست در قلبش به وجود آید مگر آنکه دچار حسادت و ستمگری شده و در پی عیب مردم میافتد و از ذکر خوبی دیگران بدش خواهد آمد». پس ای مسلمان به آنچه خداوند نصیب تو ساخته است راضی شو که این کلید نجات و سلامت است. خداوند عزوجل میفرماید:
﴿وَلَا تَتَمَنَّوۡاْ مَا فَضَّلَ ٱللَّهُ بِهِۦ بَعۡضَكُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖۚ لِّلرِّجَالِ نَصِيبٞ مِّمَّا ٱكۡتَسَبُواْۖ وَلِلنِّسَآءِ نَصِيبٞ مِّمَّا ٱكۡتَسَبۡنَۚ وَسَۡٔلُواْ ٱللَّهَ مِن فَضۡلِهِۦٓۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٗا ٣٢﴾ [النساء: ٣٢].
«آنچه را الله به [سبب] آن بعضى از شما را بر بعضى [ديگر] برترى داده آرزو مكنيد براى مردان از آنچه كسب كردهاند بهرهاى است و براى زنان [نيز] از آنچه كسب كردهاند بهرهاى است و از فضل الله درخواست كنيد كه الله به هر چيزى داناست».
خداوند متعال برای من و شما به واسطهی قرآن و سنت برکت دهد، این سخن خویش را گفته و برای خود و شما و دیگر مسلمانان از هر گناهی از خداوند متعال آمرزش میخواهم پس از او آمرزش بخواهید که او بسیار آمرزنده و مهربان است.