خطبهی دوم:
ستایش از آن الله است، ستایش از آن اوست که اهل صدقه را جزای خیر داده و نیکوکاران را دوست دارد و اجر مومنان را ضایع نمیگرداند. او را برای فضل بزرگ و نعمت‌های پی در پیاش سپاس میگویم.
و گواهی میدهم که معبودی حقیقی نیست جز الله که واحد است و هیچ شریکی ندارد و اوست که بخشنده است و بزرگوار، و صاحب عرش عظیم است. و گواهی میدهم که سرور و پیامبر ما محمد، بنده و پیامرسان او و خاتم پیامبران است. درود و سلام و برکات خداوند بر او و اهل بیت و اصحاب وی و تابعین و کسانی باد که تا روز قیامت راه آنان را به نیکی در پی گیرند.
اما بعد...
استقامت یعنی وفای به عهد و دوری کردن از عادات و سنتهای بد و قرار گرفتن در برابر خداوند با راستی و صدق و پایبندی به اعتدال در همهی امور دین و دنیا. خداوند متعال خطاب به بنی اسرائیل چنین میفرماید:
﴿يَٰبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ قَدۡ أَنجَيۡنَٰكُم مِّنۡ عَدُوِّكُمۡ وَوَٰعَدۡنَٰكُمۡ جَانِبَ ٱلطُّورِ ٱلۡأَيۡمَنَ وَنَزَّلۡنَا عَلَيۡكُمُ ٱلۡمَنَّ وَٱلسَّلۡوَىٰ ٨٠ كُلُواْ مِن طَيِّبَٰتِ مَا رَزَقۡنَٰكُمۡ وَلَا تَطۡغَوۡاْ فِيهِ فَيَحِلَّ عَلَيۡكُمۡ غَضَبِيۖ وَمَن يَحۡلِلۡ عَلَيۡهِ غَضَبِي فَقَدۡ هَوَىٰ ٨١﴾ [طه: ٨٠-٨١].
«اى فرزندان اسرائيل در حقيقت [ما] شما را از [دست] دشمنتان رهانيديم و در جانب راست طور با شما وعده نهاديم و بر شما ترنجبين و بلدرچين فرو فرستاديم (٨٠) از خوراكي‌هاى پاكيزهاى كه روزى شما كرديم بخوريد و [لى] در آن زيادهروى مكنيد كه خشم من بر شما فرود آيد و هركس خشم من بر او فرود آيد قطعا در هلاكت افتاده است».
امام ابن قیم دربارهی ارتباط محکم میان استقامت و پایبندی به سنت می‌گوید: «شیطان قلب بنده را آزمایش میکند؛ پس اگر در قلب بنده میل به بدعت و رویگردانی از کمال پایبندی بر سنت را مشاهده کرد او را از عمل به سنت خارج میسازد. اما اگر در وی حرص به سنت و پایبندی شدید به آن را مشاهده کرد، او را به تلاش بیش از حد و ظلم به نفس و بدن و دوری از حد اعتدال دستور میدهد».
و در ادامه می‌گوید: «و این دقیقا مانند حال خوارج است که اهل استقامت نماز و روزه و قرائت خود را در برابر نماز و روزه و قرائت آنان ناچیز میشمارند که هر دوی این‌ها خروج از سنت است... اولی بدعت سهل انگاری و کمکاری است و دومی بدعت زیادهروی و اسراف. برای همین است که علمای محقق میگویند: خداوند به چیزی دستور نداده است مگر آنکه شیطان دربارهی آن دو موضع میگیرد: یا موضع تفریط و سهل انگاری و کمکاری ویا موضع افراط و زیادهروی و برای شیطان مهم نیست که در کدام یک از این دو موفق شود... افراط یا تفریط».
پس ای بندگان خداوند تقوای وی را پیشه سازید که خیر و عدل و رحمت، همه در پایبندی اهل استقامت در میانهروی و اخلاص به همراه پیروی است. برخی از صحابه میگویند: «اقتصاد و میانهروی در سنت بهتر است از تلاش در غیر سنت» و از جمله دعاهای حسن بصری این بود که میفرمود: «خدایا تو پروردگار مایی، به ما استقامت عطا کن».
و در پایان درود و سلام بفرستید بر پیامبرتان محمد مصطفی و رسول مجتبی که خداوند شما را بدان امر نموده و فرموده است:
﴿إِنَّ ٱللَّهَ وَمَلَٰٓئِكَتَهُۥ يُصَلُّونَ عَلَى ٱلنَّبِيِّۚ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ صَلُّواْ عَلَيۡهِ وَسَلِّمُواْ تَسۡلِيمًا ٥٦﴾ [الأحزاب: ٥٦].
«الله و ملائکهاش بر پیامبر درود میفرستند ای کسانی که ایمان آوردهاید بر او درود و سلام بفرستید».
خداوندا بر بنده و پیامبرت محمد و بر اهل بیت پاکش و بر همسرانش مادران مومنان درود و سلام فرست و از چهار خلیفهی راشد، ابوبکر و عمر و عثمان و علی و از دیگر صحابه و تابعین و آنانی که تا قیامت به نیکی از آنان پیروی نمایند خشنود باش.
خدایا اسلام و مسلمانان را عزت ده... خدایا اسلام و مسلمانان را عزت ده... خدایا اسلام و مسلمانان را عزت ده... و شرک و مشرکان را خار گردان و دین خود را حفظ نما و بندگان مومنت را یاری ده.
خدایا ما را در سرزمین‌هایمان ایمن گردان و مسئولان ما را صالح بگردان. خدایا همهی مسئولان مسلمان را برای عمل به کتابت و سنت پیامبرت موفق گردان و آنان را رحمتی بر بندگانت قرار ده و کلمهی آنان را بر حق و هدایت یکی گردان. خدایا بر امت اسلام حکومتی راشد قرار ده که در آن اهل طاعت عزت یافته و اهل معصیت و فساد هدایت یابند و در آن به نیکی امر شده و از بدی‌ها بازداشته شود که تو بر هر کاری توانایی.
خداوندا مجاهدان را نصرت ده. خداوندا مجاهدانی را که در راه تو و در راه اعلای کلمهی تو و عزت یافتن دینت جهاد میکنند یاری نما. خدایا آنان را در فلسطین و در هر جای دیگر یاری ده.
خدایا یهودیان صهیونیست اشغالگر، طغیان پیشه ساخته و راه فساد برگرفته و ویران کردند و کشتنتد و آواره کردند... خدایا تو آنان را نابود ساز که آنان قدرت ناتوان ساختن تو را ندارند. خدایا عذاب خود را بر آنان نازل کن، آن عذابی که از مجرمان برگشت پذیر نیست.
خدایا هرکه را برای ما و برای امت ما ارادهی بد دارد به خود مشغول ساز و نیرنگ او را در راه نابودیاش قرار ده ای پروردگار جهانیان.
خداوندا عاقبت ما را در همهی امور به خیر گردان و ما را از خواری دنیا و عذاب آخرت حفظ نما. خدایا کارهای ما را آسان گردان و سینهی ما را فراخ گردان و قلب ما را نورانی ساز و کارهای ما را با نیکیها خاتمه بخش و همهی امور ما را نیکو بگردان ای پروردگار جهانیان.
پروردگارا ما را و برادران ما را که در ایمان بر ما پیشی گرفتند بیامرز و در قلب ما هیچ کینه و کدورتی از مومنان قرار مده که تو رؤوف و رحیمی... پروردگارا ما را در دنیا و آخرت نیکی عطا کن و از آتش دوزخ حفظ نما.
ای بندگان خداوند: همانا خداوند به عدل و احسان و بخشش به نزدیکان امر کرده و از فحشا و منکر و تجاوز نهی مینماید. او شما را چنین نصیحت میکند باشد که پند گیرید. پس خداوند را یاد کنید تا شما را یاد کند و او را شکر کنید تا بر شما بیافزاید. و همانا یاد الله بزرگ‌تر است و خداوند به آنچه میکنید آگاه است.