خطبهی اول:
ستایش مخصوص خداوند والای برتر است، و گواهی میدهم که معبودی به حق نیست جز الله که در دنیا و آخرت واحد و بیشریک است و گواهی میدهم که محمد بنده و پیامبر برگزیدهی اوست. خداوندا بر او و بر اهل بیت و یاران او که اهل طاعت و تقوایند درود و سلام و برکت ارزانی دار.
اما بعد، ای مسلمانان: خود و شما را به تقوای خداوند عزوجل توصیه میکنم که هرکه تقوا را پیشه سازد خداوند برای او از هر تنگنایی راه برون رفت قرار داده و در هر سختی آسانی داده و او را از جایی که گمان نمیکرده روزی میدهد.
ای امت مسلمان: امت ما در بسیاری از سرزمینهای اسلامی از سختیها و فتنهها و فاجعهها و تفرقه و اختلاف رنج میبرد. دردهایی که باعث اندوه مومنان است. امروزه امت ما، مردم و مسئولان، شدیدا احتیاج به چیزی دارند که اوضاع را بهبود بخشیده و دردها را التیام بخشد و از فساد و بدی و فتنههای که از هر سو به آن هجوم آورده حفظش نماید.
دعوت به اصلاح چیزی است که مسلمانان بسیار آن را شنیدهاند اما متاسفانه اکثر این دعوات از روش علاج واقعی این امت که دارای ویژگیها و ثوابت خاص خود میباشد سرچشمه نگرفته است.
ای امت اسلامی: ای مسئولان، ای جوامع مسلمان: اکنون وقت آن رسیده که نسبت به منهج صحیح خود آشنایی پیدا کنید. منهجی که آفریدگارتان برایتان برگزیده و پیامبرتان راه آن را برای شما ترسیم کرده است.
امام احمد ـ رحمه الله ـ روایت کرده است که رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ فرمودند: «جبرئیل به نزد من آمد و گفت: ای محمد! امت تو پس از تو با هم اختلاف خواهند کرد. گفتم: پس راه برون رفت از آن چیست ای جبرئیل؟ گفت: کتاب خدا..» و در لفظ دیگر حدیث نزد ترمذی از حدیث علی ـ رضی الله عنه ـ آمده که رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ فرمودند: «فتنههایی پیش خواهد آمد» علی گفت: ای رسول خدا راه خارج شدن از آن چیست؟ فرمود: «کتاب خداوند». برخی از اهل علم این حدیث را از قول علی ـ رضی الله عنه ـ روایت کردهاند.
ای مسلمانان: مصیبتهایی که بر جامعههای مسلمان نازل میشود تنها سبب آن یک چیز است: دوری از طاعت خداوند عزوجل و همهگیر شدن بدیها و عوامل آشکار و پنهان هلاکت. افتادن بسیاری از جوامع در قوانین غیر اسلامی و دور انداختن حکم قرآن و سنت چیزی نیست جز جنبهای از جوانب پشت کردن به راه و روش خداوندی.
وارد شدن بسیاری از وسائل ارتباط جمعی در پخش الحاد و بیبند و باری نیز فقط مثالی است زنده برای دوری گزیدن از راه مستقیم و چه بسیارند این مثالها که دوری از راه خداوند را نشان میدهند. خداوند سبحانه و تعالی میفرماید:
﴿وَمَن يُطِعِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ يُدۡخِلۡهُ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُۖ وَمَن يَتَوَلَّ يُعَذِّبۡهُ عَذَابًا أَلِيمٗا ١٧﴾ [الفتح: ١٧].
«و هرکه از الله و رسولش اطاعت کند او را به بهشتهایی وارد میسازد که از زیر آن رودهایی جاری است و هرکه سرپیچی کند وی را به عذابی دردناک گرفتار خواهد کرد».
چنین عذابی به سبب رویگردانی از منهج خداوند هم در دنیا و هم در آخرت واقع خواهد شد. خداوند عزوجل میفرماید:
﴿وَمَآ أَصَٰبَكُم مِّن مُّصِيبَةٖ فَبِمَا كَسَبَتۡ أَيۡدِيكُمۡ وَيَعۡفُواْ عَن كَثِيرٖ ٣٠﴾ [الشورى: ٣٠].
«و هر مصیبتی که به شما رسیده است به سبب آن چیزی است که به دست آوردهاید و از بسیاری در میگذرد».
و خداوند ـ سبحانه وتعالی ـ میفرماید:
﴿ظَهَرَ ٱلۡفَسَادُ فِي ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِ بِمَا كَسَبَتۡ أَيۡدِي ٱلنَّاسِ لِيُذِيقَهُم بَعۡضَ ٱلَّذِي عَمِلُواْ لَعَلَّهُمۡ يَرۡجِعُونَ ٤١﴾ [الروم: ٤١].
«فساد در خشکی و دریا به واسطهی آنچه مردم به دست آوردهاند آشکار گردید تا برخی از آنچه انجام دادهاند را به آنان بچشانیم تا بلکه برگردند».
اهل تفسیر میگویند: منظور از فساد در این آیه فاسد شدن عوامل زندگی و کم شدن آن و آفتزدگی آن است؛ مانند خشکسالی و آتشسوزی و سیل و از بین رفتن برکت و پر شدن آفتها و بالا رفتن قیمتها و زیاد شدن ظلم و بیماریها.
کسی که در سنت رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ نظر بیندازد خواهد دید که وی امتش را از اسباب وقوع مصیبتها برحذر داشته است. بخاری از ابومالک اشعری ـ رضی الله عنه ـ روایت کرده است که وی از رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ شنید که ایشان میفرمود: «بیتردید از امت من گروههایی خواهند بود که زنا و ابریشم و خمر و آلات موسیقی را حلال خواهند دانست و بیتردید اقوامی در کنار کوهی اتراق میکنند پس چوپانی برای نیازی که دارد به نزد آنها میآید و آنها به او میگویند فردا به نزد ما برگرد. پس خداوند آنان را شبانه هلاک میکند و کوه را بر آنها میآورد و گروهی دیگر را تا روز قیامت به صورت بوزینه و خوک مسخ میکند».
معنای حدیث آن است که کسانی که این گناهان و مانند آن را در دنیا حلال دانستهاند به دو مجازات در دنا وعید داده شدهاند:
افتادن کوه بر گروهی از آنها که اشاره به وقوع زلزلهها و مانند آن است. و دوم مسخ شدن برخی از آنها تا روز قیامت.
در حدیث دیگری رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ میفرماید: «اگر زنا و ربا در شهری آشکار گردد اهل آن عذاب خداوند را برای خود روا داشتهاند» [به روایت حاکم و آن را صحیح دانسته است].
ای مسلمانان به این حدیث بزرگ گوش بسپارید؛ حدیثی که راه حل مشکلی است که دنیا از حل آن باز ماندهاند و آن را کسی که از روی هوا سخن نمیگوید در تفسیر این سخن خداوند متعال به زبان آورده که میفرماید: «و هرکه تقوای الله را پیشه سازد برایش راه برون رفتی قرار خواهد داد (٢) و از جایی که گمان نمیکرده روزیاش میدهد» [الطلاق: ٢-٣] او ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ میفرماید: «هیچ قومی به غیر از آنچه خداوند نازل نموده است حکم نمیکنند مگر آنکه فقر در میانشان گسترده میشود» [به روایت طبرانی؛ حدیث صحیح لغیره است].
آیا مسئولان و دیگر مسلمانان با گوش استجابت این حدیث را خواهند شنید و با آن دست از قوانین وضعی برخواهند داشت و به تحکیم اسلام در همهی امورشان روی خواهند آورد؟!
بزرگترین نعمت برای جوامع مسلمان و بلکه برای همهی جهان این بود که خداوند با فرستادن پیامبری مهربان بر آنان منت نهاد. پیامبری که برای آنان همهی چیزهایی را که باعث بهبودی اوضاع و زندگیشان است و ضامن سعادت دنیا و آخرت آنهاست بیان نمود. او رسالتش را انجام داد و امانت را به جای آورد و ما را بر راه و روشی روشن ترک کرد. پس مسلمانان را چه شده است که بسیاری از آنها در اکثر شئون زندگی از سنت محمدی رویگردانند و از راه و روش او دوری میکنند؟ چطور ممکن است آنان روی سعادت و نجات را ببینند و چگونه ممکن است به استقرار و رفاه و زندگی نیک دست یابند؟
در حالی که خداوند متعال میفرماید:
﴿فَلۡيَحۡذَرِ ٱلَّذِينَ يُخَالِفُونَ عَنۡ أَمۡرِهِۦٓ أَن تُصِيبَهُمۡ فِتۡنَةٌ أَوۡ يُصِيبَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٌ ٦٣﴾ [النور: ٦٣].
«پس کسانی که از امر او سرپیچی میکنند از این بترسند که دچار فتنه شوند یا عذابی دردناک به آنان برسد».
ابن عباس میگوید: «فتنه یعنی قتل»، و عطا میگوید: «فتنه یعنی زلزلهها و حوادث ترسناک». جعفر بن محمد میگوید: «فتنه یعنی سلطان ظالمی که بر آنها مسلط میشود».
و این تفاسیر همه نوعی از انواع فتنهاند و گر نه در اصل فتنه شامل هر بدی و زیانی میشود و عذاب دنیا و آخرت را در بر میگیرد.
شوکانی ـ رحمه الله ـ میگوید: «فتنه در اینجا مقید به نوع خاصی از فتنه نیست» برخی دیگر از مفسران گفتهاند: «منظور این است که مخالفت با امر رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ مستوجب یکی از دو نوع عذاب دنیوی یا اخروی است و این بعید نیست که خداوند هر دو عذاب را یکجا قرار دهد» خداوند ما و شما را از آن دور بدارد.
همچنین در حدیث آمده که رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ فرمودند: «ذلت و خواری برای کسی قرار داده شده است که از امر من سرپیچی کند» [به روایت احمد در مسند و بخاری به صورت معلق در صحیح].
خداوند من و شما را به واسطهی قرآن مبارک گرداند و با هدایت و فرقان کتاب و سنت سود رساند. این سخن خویش را گفته و برای خود و شما و دیگر مسلمانان از هر گناهی از خداوند آمرزش میخواهم پس از او آمرزش بخواهید که او بسیار آمرزنده و مهربان است.