خطبهی اول:
حمد و ثنا تنها از آن الله است؛ او را سپاس گفته و از او یاری جسته و آمرزش میخواهیم و از بدیهای نفس خود و اعمال ناشایستمان به او پناه میبریم. الله هرکه را هدایت کند او گمراهگری نخواهد داشت و هرکه را گمراه سازد او هدایتگری نخواهد یافت، و گواهی میدهم که معبود به حقی نیست جز الله که تنها و بیشریک است و گواهی میدهم که محمد، بنده و پیامبر اوست. درود و سلام بسیار خداوند بر او و بر اهل بیت و یاران وی باد.
اما بعد....
ای بندگان خداوند تقوای الله را آنگونه که شایستهی اوست پاس دارید که تقوای الله گرامیترین پنهان و زیباترین پیداست.
ای مسلمانان: ماهها و سالها و شب و روز مقیاسهایی هستند برای عمر انسان و فرصتهایی هستند که خیلی زود از دست میروند، و روزها در واقع خزائنی هستند برای کارهای شما که روز قیامت براساس آن فرا خوانده میشوید، آن روزی که هر شخص هر کار نیکی را که انجام داده است حاضر میبیند و پروردگارتان شما را چنین ندا خواهد زد که «این اعمال خود شماست که برایتان حساب میشود و سپس پاداش آن را به شما خواهم داد پس هرکه خیری یافت سپاس خداوند را به جای آورد و هرکه چیزی غیر از آن یافت جز خود کس دیگری را سرزنش نکند» [به روایت امام مسلم].
شما در ماه نیکی و خیر قرار داشتید؛ روز آن را روزه بودید و شب آن را نماز میگزاردید و با انواع طاعات و عبادات به پروردگارتان نزدیک میشدید... همهی آن روزها گذشت گو اینکه خواب و خیالی بیش نبود. اما در واقع این مرحلهای از زندگی ما بود که گذشت و دیگر باز نخواهد گشت.
ماه رمضان گذشت و چه بسیار بودند کسانی که به استقبال آن آمدند اما آن را به پایان نرساندند و چه بسیارند آنهایی که آرزوی رمضان دیگری را دارند اما به آن نخواهند رسید و اینگونه است روزهای زندگی، روز به روز و تکه به تکهی آن را به سوی آخرت طی میکنیم.
ماه رمضان نیز با کارهایی که در آن انجام دادهاید گذشت و پروندهی آن، که کردار و گفتارتان در آن ثبت شده بود نیز بسته شد. حال هرکه در آن سستی ورزید و بد کرد پیش از آنکه در توبه و پروندهی اعمال بسته شود رو به توبه آورد و هرکه راه خود به سوی پروردگار را به خوبی طی میکند در کار خود دقت و تلاش بیشتری کند و سپاس منعم را برای نعمتی که به او داده به جای آورد.
﴿وَلَا تَكُونُواْ كَٱلَّتِي نَقَضَتۡ غَزۡلَهَا مِنۢ بَعۡدِ قُوَّةٍ أَنكَٰثٗا...﴾ [النحل: ٩٢].
«و مانند آن [زنى] نباشید که رشتهی خود را پس از محکم بافتن [یکی یکی] از هم باز میکند...».
چه زیباست آن طاعتی که طاعت دیگری در پی داشته باشد، این همان «باقیات الصالحات» است که خداوند به آن تشویق نموده است، و همیشه نسبت به قبول شدن اعمالتان توجه بیشتری داشته باشید زیرا خداوند تنها از متقیان اعمالشان را میپذیرد؛ و چه زشت است انجام بدیها پس از خوبیها، و همانطور که خوبیها باعث از بین رفتن بدیها میشوند به همان صورت بدیها نیز باعث ساقط شدن خوبیها میشوند.
ادامه داشتن طاعتها و نیکیها یکی از اصول شریعت است و طاعت و کار نیک زمان مشخص و محدودی ندارد بلکه در واقع حقی است که خداوند بر گردن بندگانش دارد که با انجام آن به آبادانی جهان میپردازند و لازم است که نفسها پس از رمضان نیز در مسیر هدایت گام بردارند زیرا که عبادت پروردگار تنها منحصر به رمضان نیست و عبادت بنده تا مرگ پایانی ندارد.
قبولی و پیروزی در ماه رمضان و همینطور شکست و زیان در آن نشانههایی دارد و از جمله نشانههای قبولی یک کار نیک این است که آن نیکی، نیکیهای دیگری را در پی داشته باشد و از جمله نشانههای یک کار بد این است که بدیهای دیگری در پی داشته باشد. پس همیشه در پی انجام نیکی، نیکیهای دیگر را انجام دهید تا نشانهای باشد برای قبول آن و در پی بدی و گناه رو به سوی نیکیها بیاورید تا باعث پاک شدن آن و دور ماندن از زیان آن شود.
خداوند متعال میفرماید:
﴿إِنَّ ٱلۡحَسَنَٰتِ يُذۡهِبۡنَ ٱلسَّئَِّاتِۚ ذَٰلِكَ ذِكۡرَىٰ لِلذَّٰكِرِينَ ١١٤﴾ [هود: ١١٤].
«خوبیها بدیها را از میان میبرد این پندی است برای پند گیرندگان».
و رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ میفرماید: «هر جا که بودی تقوای الله را پیشه ساز و در پی بدی نیکی انجام بده تا آن را پاک سازد و با مردم با اخلاق نیک رفتار کن» [به روایت ترمذی].
و هرکه پس از رمضان باز عزم بازگشت به تقصیرات و گناهان را دارد بداند که خداوند متعال، آن همیشه زنده و پایدار است که از هرکه در هر ماهی اطاعت او کند از وی خشنود خواهد شد و از هر کس که راه معصیت را در هر هنگامی طی نماید خشم خواهد گرفت و همانا مدار سعادت بر عمر طولانی و عمل نیک است و مداومت انسان مسلمان بر طاعت الهی به طوری که این طاعت منحصر به زمان و مکان خاص یا ماه خاصی نباشد از نشانههای قبول عمل و استقامت شخص است.
ای مسلمانان. اگر چه روزهی رمضان به پایان رسیده است اما این عبادت در دیگر ماهها نیز مشروع میباشد و رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ روزهی روز دوشنبه و پنجشنبه را سنت قرار داده و فرموده است: «اعمال در این روزها بر خداوند متعال عرضه میشود و من دوست دارم در حالی عملم عرضه گردد که روزهام».
همچنین وی ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ ابوهریره ـ رضی الله عنه ـ را به روزه گرفتن سه روز در هر ماه سفارش نموده و فرمود: «روزهی سه روز از ماه به مانند روزه گرفتن همیشگی است» [متفق علیه].
همچنین سعی کنید روزهی رمضان را با روزهی شش روز از شوال دنبال کنید زیرا رسول خداوند ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ فرمودهاند: «هرکه رمضان را روزه بگیرد و سپس آن را با شش روز از شوال دنبال کند به مانند کسی است که همهی دوران را روزه گرفته است» [به روایت امام مسلم].
و اگر قیام و نماز رمضان به پایان رسیده است در عوض نماز شب در همهی شبهای سال مشروع و مستحب است و از رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ به ثبوت رسیده است که «خداوند در هر شب هنگامی که یک سوم آخر شب باقی مانده است به آسمان دنیا فرو میآید و میفرماید: کیست که مرا فرا خواند تا او را استجابت کنم و کیست که از من بخواهد تا به او بدهم و کیست که از من آمرزش بخواهد تا او را بیامرزم».
و بدانید که دوست داشتنیترین کارها نزد خداوند آن کاری است که با دوام و همیشگی باشد اگر چه کم باشد، و زیانکار کسی است که از طاعت خداوند روی گرداند و محروم آن است که از رحمت الهی محروم است.
أعوذ بالله من الشیطان الرجیم
﴿مَنۡ عَمِلَ صَٰلِحٗا مِّن ذَكَرٍ أَوۡ أُنثَىٰ وَهُوَ مُؤۡمِنٞ فَلَنُحۡيِيَنَّهُۥ حَيَوٰةٗ طَيِّبَةٗۖ وَلَنَجۡزِيَنَّهُمۡ أَجۡرَهُم بِأَحۡسَنِ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ ٩٧﴾ [النحل: ٩٧].
«هرکس از مرد یا زن کار شایسته کند و مؤمن باشد قطعا او را با زندگی پاکیزهای حیات [حقیقی] بخشیم و مسلما به آنان بهتر از آنچه انجام میدادند پاداش خواهیم داد».
خداوند متعال ما را به واسطهی قرآن بزرگ برکت داده و با آیات و ذکر حکیم سود رساند. آنچه را شنیدید گفتم، و برای خود و شما و دیگر مسلمانان از هر گناهی آمرزش میخواهم پس از او آمرزش بخواهید که او بسیار آمرزنده و مهربان است.