خطبهی اول:
حمد و سپاس مخصوص خداوند است، ستایش مخصوص اوست که صاحب عزت و قهار است و دارای سلطان و قدرت آشکار است. ستایشش میگویم که عظمت از آنِ اوست و سلطانش والا است. دانست، اما پوشاند و توانست، اما مغفرت نمود. او را سپاس و ستایش میگویم که نعمتش فراگیر است و منتش کامل، و گواهی میدهم که معبودی به حق نیست جز الله که واحد و بیشریک است، شهادتی که به سوی خشنودی و بهشتش رهنمون است و گواهی میدهم که سرورمان محمد، بندهی الله و پیامبر او و بهترین آفریدگان خداوند و هدایتیافتهترین آنها و راهنماترین آنان به راه اوست. درود و سلام و برکات خداوند بر وی و بر اهل بیت و یارانش آن سروران و نیکان و بر تابعین و کسانی باد که در گذر شب و روز به نیکی از آنان پیروی نمایند.
اما بعد:
ای مردم شما و خود را به تقوای خداوند توصیه میکنم زیرا خردمند کسی است که خود را مورد محاکمه قرار دهد و برای پس از مرگ خود عمل نماید و ناتوان کسی است که در پی هوا و هوس خود بیفتد و [بدون آنکه عملی انجام دهد] از خداوند آرزوهای بیجا داشته باشد.
در گذر سالها، عمرها نیز میگذرند و چه سریع است گذر شب و روز:
﴿فَوَرَبِّكَ لَنَسَۡٔلَنَّهُمۡ أَجۡمَعِينَ ٩٢ عَمَّا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ ٩٣﴾ [الحجر: ٩٢-٩٣].
«قسم به پروردگارت که همهشان را دربارهی آنچه میکردند مورد پرسش قرار خواهیم داد».
خداوند من و شما را از جمله کسانی قرار دهد که عمری طولانی میکنند و عمل نیک انجام میدهند و گناهانشان آمرزیده شده و ترازوی اعمالشان سنگین است.
از جمله حکمتهایی که شایسته است مورد توجه قرار گیرد و باعث محاسبهی دقیق انسان توسط خودش شود این سخن رسول خدا ـ صلی الله علیه وسلم ـ است که میفرماید: «برای گناهکار شدن انسان همین کافی است که هر چه را میشنود به زبان آوَرَد» [به روایت امام مسلم از حدیث ابوهریره رضی الله عنه].
ای مسلمانان:
سخن و تصویر، تاثیر خود را دارند؛ از هر تریبونی که صادر شوند؛ در یک خطبه یا مقاله، در یک سخنرانی یا در یک توییت؛ از سوی یک خطیب یا سخنران یا نویسنده یا دعوتگر یا ستوننویس... و از هر رسانهای که باشد.
آن هم در این زمانه با فناوریها و ارتباطات آن، با وجود وبلاگها و شبکههای اجتماعی و سایتها، با انواع رسانهها و کانالها؛ سخن و تصویر تاثیر خود را دارد، بنابراین وای بر حال آنانی که در نوشتههای خود سهلانگارند! چه بسا سرانجام کارشان از دست رفتن جان و مال و وقتهای بسیاری باشد!
ای جمع دوستداران.
سهلانگاری مردم به ویژه پسران و دختران جوان در پرحرفیهای گروهی که به وسیلهی تلفنها و دیگر دستگاههای هوشمند سازماندهی میشود، عواقب خطرناکی در پی دارد. آنان حتی در نشر اطلاعات از همدیگر گوی سبقت میربایند، بیتوجه به درست بودن یا دقیق بودن یا خطرناک بودن آن اطلاعات؛ خطری که متوجه دین و عقیده و سرزمین و هموطنانشان و امنیت و استقرار کشورشان خواهد بود که در نتیجه باعث به وجود آمدن ناآرامی و اضطراب و ترس میشود.
هنگامی این خطر و ترس و عاقبت ناگوار شدیدتر خواهد بود که منبع این اخبار و شایعات و همینطور هدف و غرض سازندگان آن و مصداقیت آنان نامشخص باشد و «برای گناهکار شدن انسان همین کافی است که هر چه را میشنود نقل کند».
این تکنولوژیها و سایتها محیطی مناسب برای انتشار شایعات و اخبار ساختگی و آراء و نظرات غیر مسئولانه هستند، به ویژه آنکه بسیاری از کسانی که مشغول نقل این سخنان و تصاویر و اخبار خطرناک هستند در واقع گروهی بیکار و بیمسئولیت هستند که مشغولیتی به نفع دین و امت و سرزمینشان ندارند تا با آن اوقات خود را پر کنند.
هر دنبالکنندهی خردمند ـ چه رسد به متخصص ـ میداند که آنان هیچ مسئولیتی بر عهده ندارند، یکی از آنان شاید بر صندلی خود تکیه داده و تبلت خود را در دست گرفته یا در مقابل کامپیوتر خود نشسته و همینطور بیهیچ ضابطهای در حال پراکندن سخن است.
اما چه بسیار نوشتههایی در محیط نت که صاحب خود را به اندازهی فاصلهی میان مغرب و مشرق به قعر آتش جهنم میاندازد!
سخنانی چون تیر که از دهانهی تفنگی خارج میشود که صاحب خود را به کشتن میدهد، خانوادهاش را نابود میکند و کشورش را به تباهی میکشاند و دشمنان را جریء میکند و رقیبان را قدرتمند میسازد و بذر تفرقه میکارد و در بوق فتنه میدمد. سرانگشتانش به یاری زبان آمده تا نظر دهد و بنویسد و ویران کند و تباهی به بار آورد.
نوشتهها و تصاویر و فیلمهایی که جامعهاش را به مسخره میگیرد؛ گویا داوطلب شده تا چهرهی جامعه و مردمش را در برابر دیگران خراب کند و آن را با صدا و تصویر به ثبت رساند. انگار مزدور شده تا خودش را نابود کند و خانهاش را ویران سازد و هویتش را انکار نماید.
همین که خبری را بشنود به سرعت آن را در هر جایی که بتواند پراکنده میکند؛ آن را منتشر ساخته و فخر میفروشد که او برای اولین بار منتشرش ساخته است. سخن نیز در بخشی از ثانیه با لمس انگشت یا یک کلیک همهی دیوارهای زمان و مکان را در نوردیده و کران تا کران را میپیماید. اما حق این بود که او پیش از نوشتن مقاله یا ارسال توییت، نخست خودش را مورد محاسبه قرار میداد.
حقیقت کجا رفت؟ مصلحت کجا رفت؟ دینداری کجا رفت؟ و امانتداری کجا؟
اما آیا اینان با این کارشان دارند افق دید ما را وسیع میکنند یا در حال کندن چاهند؟ دارند میسازند یا در حال ویران کردناند؟ در حال یکجا کردن امتاند یا در حال تفرقه انداختناند؟ آیا آرزو میکارند یا جامعه را به سوی یأس و نا امیدی میکشانند؟ آیا در حال بالا بردن مقام و منزلت مردم و سرزمین خود هستند یا دارند خود را ذلیل میکنند و مردم خود را کم ارزش؟
آنچه این بیچارگانِ فریبخورده در چند لحظه به بار میآورند را شاید نتوان در عرض چند سال جبران نمود و چه بسا هزینهی مالی و جانی در پی داشته باشد و یا شاید اصلا علاجش به سادگی ممکن نباشد، ولا حول و لا قوة إلا بالله!
ای مسلمانان:
«برای گناهکار شدن انسان همین کافی است که هر چه را میشنود به زبان آورد» و «انسان همینطور راست میگوید و در پی سخن راست میرود تا آنکه نزد خداوند به عنوان صِدّیق نوشته میشود و انسانی دیگر همچنان دروغ میگوید و در پی دروغ میافتد تا آنکه نزد خداوند به عنوان کَذّاب شناخته میشود».
و پیامبر ما محمد ـ صلی الله علیه وسلم ـ چنانکه در حدیث صحیح از وی روایت شده است در بیان احوال آخرت که به چشم دیده است میفرماید که «مردی را دید که دروغی را به زبان میآورد و آن دروغ در زمین پراکنده میشود، پس دهان و بینی و چشمانش را تا پس گردنش با اره میبرند» چه عذاب سختی است آن عذاب و چه زمانی است طولانی آن زمان!!
این یک قضیه است، اما قضیهای دیگر نیز به آن مربوط است که بزرگتر و خطرناکتر است و آن «امنیت اطلاعات» است، که در واقع امنیت دین و ثوابت و اصولِ آن، و امنیت وطن و وحدت و یکپارچگی آن است.
این فناوریها و وسائل و سایتها باعث شدهاند مسئولیت ما نیز بزرگتر شود و مفهوم آزادی را نیز دقیقتر کرده است، زیرا انسان آزاد کسی است که بر نفس خود تسلط داشته باشد و آن را با ضوابط عقل و دین و علم، ضابطهمند سازد. آزادی یعنی رها شدن از قید و بند شهوتها و زندان خواستهها. آزاد کسی است که مسئولانه و با ساختار اندیشه میکند نه با وِلِنگاری.
این تکنولوژیها کسانی را رسوا ساخت که تنها با حضور مراقب دست به ساختارشکنی نمیزدند، چه رسد به مراقبتِ دین و وجدان و اخلاق و مبادی.
ایمان، دین صحیح است، و شهروندی، خردمندی است، و مسئولیت، امانت است و همینطور پایداری و تلاش در راه منافع عمومی و حرکت در مسیر خیر و هدایت، و دعوت به سوی آن.
ای خردمندان:
ویران کردن آسان است، و سقوط به ته دره نیازی به تلاش ندارد. نگاهی به برخی از کشورهای همجوار بیندازید که چگونه با انفجار بمب از خواب بیدار میشوند و با خمپارههایی که خانهها و فروشگاهها و خانههای عبادت و دفاتر و گروهها را هدف میگیرند به خواب میروند؟
آنکه نگاهی به برخی از قدرتهای منطقهای و جهانی بیندازد که در جهت شعلهور ساختن درگیریهای طائفهای و قبیلهای و مذهبی و منطقهای در منطقهی ما در تلاشند، خواهد دید که هدف آنان شعلهور ساختن فتنه و سپس بهرهبرداری از آن است تا کشورها را تکه تکه کنند و ملتها را پراکنده سازند و در پی آن غنیمتها را میان خود تقسیم کنند، و صد در صد آنچه برایشان مهم نیست منافع ملتهای منطقه است که در پی گرسنگی بمیرند یا آواره و پراکنده شوند یا گروههایی متفرق و دشمن یکدیگر شوند. و خوشبختِ خردمند کسی است که با دیدن حال دیگری پند گیرد.
پس شایسته است که مسلمان به هوش باشد تا وسیلهای برای تباهی و انتشار تفرقه و ترک یاری رساندن به دین و وطنش نشود.
به هیچ عنوان جایز نیست که وحدت کشورها و محافظت بر دین و امنیت آن تحت هیچ بهانهای مورد سوء قصد قرار گیرد.
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم:
﴿وَٱتَّقُواْ فِتۡنَةٗ لَّا تُصِيبَنَّ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ مِنكُمۡ خَآصَّةٗۖ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ ٢٥ وَٱذۡكُرُوٓاْ إِذۡ أَنتُمۡ قَلِيلٞ مُّسۡتَضۡعَفُونَ فِي ٱلۡأَرۡضِ تَخَافُونَ أَن يَتَخَطَّفَكُمُ ٱلنَّاسُ فََٔاوَىٰكُمۡ وَأَيَّدَكُم بِنَصۡرِهِۦ وَرَزَقَكُم مِّنَ ٱلطَّيِّبَٰتِ لَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ ٢٦﴾ [الأنفال: ٢٥-٢٦].
«و از فتنهای بترسید که تنها به ستمگران شما نمیرسد و بدانید که الله سخت کیفر است (۲۵) و آن هنگام را به یاد آورید که گروهی اندک و در زمین مستضعف بودید و میترسیدید که مردم شما را بربایند، پس شما را پناه داد و با کمک خود یاری نمود و از پاکیها شما را روزی داد، باشد که سپاسگزار باشید».